Kies een taal
Wat is begonnen als een wetenschappelijk onderzoek van een Oostenrijkse rechtenstudent en in de Duitstalige pers wordt bejubeld als een strijd van David tegen Goliath, is uitgegroeid tot een Ierse privacy-zaak tegen Facebook, die gevolgen kan hebben voor de 600 miljoen Facebook-gebruikers in Europa.
De klachten tegen Facebook vinden hun oorsprong in een verzoek, op basis van de Europese regelgeving, van de 24-jarige Oostenrijkse rechtenstudent Max Schrems om de gegevens over zichzelf te mogen inzien waarover Facebook beschikt. Uiteindelijk ontving hij een cd met 1.222 pagina's aan informatie die het sociale netwerk over hem had opgeslagen.
In deze informatie trof hij bepaalde gegevens aan waarvan hij schrok. Berichten en vrienden, waarvan hij wist dat hij die had gewist, doken daar nog steeds in op. Er waren ook chatberichten of 'instant messages,' waar persoonlijke informatie over hem en zijn vrienden in stond.
Hij was eveneens bezorgd over het feit dat andere soorten gegevens ontbraken. Er was bijvoorbeeld geen achtergrondinformatie te vinden over zijn gebruik van de 'like'-button, die gebruikers in staat stelt andere sites aan hun Facebook-pagina's te linken. Ook waren er geen details te vinden over de manier waarop zijn beeltenis was gebruikt in onlangs geïntroduceerde gezichtsherkenningssoftware.
"We proberen Facebook niet om zeep te helpen"
Daarom zetten Schrems en een paar vrienden de online-campagne Europe-v-Facebook op, om helderheid te verkrijgen over een aantal omvangrijke privacy-vraagstukken voor Facebook-gebruikers. De groep stelde een lijst op met 22 klachten, die naar de Ierse Commissaris voor Privacybescherming werden gestuurd. Omdat het Europese hoofdkwartier van Facebook in Dublin is gevestigd, heeft deze Ierse instantie jurisdictie over de gebruikers van het sociale netwerk buiten de Verenigde Staten en Canada.
Tot de klachten behoort de aantijging dat Facebook 'schaduw-profielen' maakt van gebruikers en niet-gebruikers; dat bepaalde vormen van communicatie, zoals chatberichten, blijven opduiken nadat ze zijn gewist, en dat Facebook betrokken is bij een 'excessief verwerkingsproces' van al deze gegevens.
Schrems zegt dat deze gegevensopslag potentieel gevaarlijk is. Hij is bang dat Facebook, net als veel andere bedrijven eerder, het doelwit zal worden van pogingen om inbreuk te maken op de privacy, of dat delen van schijnbaar onschuldige informatie zullen uitgroeien tot makkelijk te doorzoeken 'levensarchieven,' die kunnen worden misbruikt door overheden, geheime diensten of andere instanties.
Zijn doel, zegt Schrems, is transparantie, iets waarvan hij het gevoel heeft dat Facebook die predikt maar niet in de praktijk brengt. Bedrijven die met grote hoeveelheden persoonlijke gegevens te maken hebben, moeten zich volledig aan de privacywetgeving houden, zegt hij, vooral als je bedenkt dat meer dan 800 miljoen mensen Facebook gebruiken. “We proberen Facebook niet te om zeep te brengen... Ik ben zelf nog steeds een Facebook-gebruiker,” zegt Schrems. “Ik vind het coole technologie.”
Europe-v-Facebook heeft al gebruikers gemobiliseerd. Sinds de campagne in augustus werd gelanceerd is Facebook bestookt met eisen van duizenden gebruikers die toegang willen tot hun eigen gegevens. Vóór die tijd ontving het sociale netwerk iedere week slechts een handvol van dat soort aanvragen.
Grenzen van consumenten worden steeds getest
De hoorzitting komt op een moment dat online-bedrijven in een aantal jurisdicties, waaronder de Europese Unie en de Verenigde Staten, steeds meer onder toezicht van de autoriteiten worden geplaatst. In maart heeft Viviane Reding, de Europees Commissaris voor Justitie, gezegd dat bedrijven die in Europa actief zijn, zich moeten houden aan de Europese regelgeving. In augustus gaf de Duitse deelstaat Sleeswijk-Holstein staatsinstellingen de opdracht de 'like'-button van hun websites te verwijderen, nadat de commissaris voor privacybescherming, Thilo Weichert, had besloten dat dit zou kunnen leiden tot het aanleggen van profielen die in strijd zijn met het Duitse en Europese recht. Gezichtsherkenningstechnologie heeft ook tot zorgen geleid bij een aantal privacybeschermingsinstanties in Engeland en Duitsland.
In de zich snel ontwikkelende online-wereld lopen overheden en consumenten heel vaak achter de ontwikkelingen aan. In “Market Insight: Social Media Privacy Strategies,” een eerder dit jaar door het technologisch onderzoeksbedrijf Gartner gepubliceerde studie, merkt onderzoeksdirecteur Brian Blau op dat de “sociale media-technologie een stuk vooruit loopt op de inzichten van consumenten qua bescherming van hun online-gegevens. Deze kloof wordt uitgebuit door de aanbieders van sociale media-faciliteiten, die de grenzen van consumenten steeds testen als het gaat om welke soort van toegang tot hun gegevens zij willen tolereren.”
Vandaag de dag, voegt Blau daaraan toe, hebben sociale media – via sociale netwerken, blogs, forums en op locatie gebaseerde diensten – ongekende toegang tot een steeds grotere hoeveelheid informatie die mensen online delen. Als deze gegevens worden verzameld en geanalyseerd, bieden “diepe inzichten in individuen, de plaats waar zij verblijven, hun voorkeuren en afkeuren, hun persoonlijke gewoonten en de mensen waarmee zij omgaan.”
Met de aankondiging van de Facebook Timeline lijkt het er echter op dat de hoeveelheid informatie die Facebook-gebruikers delen op het punt staat om nog verder te gaan groeien. Het online-scrapbook van Mark Zuckerberg nodigt gebruikers uit om een chronologisch beeld te schetsen van hun leven en daar achteraf details aan toe te voegen om het te vervolmaken.
