Kies een taal
De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EAV) heeft tot doel om consumenten te beschermen. Dat is haar taak. Ondanks het feit dat medewerkers onafhankelijk dienen te beslissen over de toelating van nieuwe producten, blijken ze echter nauw samen te werken met de levensmiddelenindustrie.
Uit gegevens van de dienst blijkt bijvoorbeeld dat de voorzitter van het panel voor voeding, Albert Flynn, zelf voor het Amerikaanse voedingsconcern Kraft werkt. Jiri Ruprich, bestuurslid van de EFSA, was tot maart 2011 in Tsjechië actief voor Danone. Panellid Carlo Agostoni ontvangt van bedrijven als Nestlé, Danone, Heinz, Hipp, Humana en Mead Johnson vergoedingen voor zijn redevoeringen tijdens conferenties.
Adviseur Kraft in toelatingscommissie voor een product van... Kraft
Dat is bedenkelijk, want er wordt door de hoogste toezichthouders op voedselgebied in Europa immers beslist wat er op het bord van de Europese consument mag belanden en wat niet. De toezichthoudende autoriteit in het Italiaanse Parma vormt met 450 medewerkers het fundament voor de risico-analyse van levensmiddelen en beschikt over een budget van nog altijd zo’n 73 miljoen euro per jaar.
Critici verwijten de EAV dat ze, ondanks een aantal schandalen, geen korte metten maakt met belangenconflicten. "Het kan niet zo zijn dat er vertegenwoordigers in een instantie zitten van juist de branche waarvan ze de producten moeten controleren", meldt Timo Lange van LobbyControl vol afkeuring. Bestaande EU-bepalingen vormen echter de grootste hindernis voor een hervorming. Volgens die bepalingen zijn activiteiten van EAV-leden voor de branche in principe niet verboden, zolang er maar melding van wordt gemaakt in een zo genoemde verklaring van belangen.
Dat de onafhankelijkheid dan niet zoveel meer voorstelt, blijkt wel uit het voorbeeld van de Ier Flynn, die aan het hoofd staat van het EAV-panel voor dieetproducten, voedsel en allergieën. Onder zijn verantwoordelijkheid is op 21 juli een bijzonder precair besluit gepubliceerd, waarbij het om toelating van een product van Kraft Foods Europa ging. Kennelijk maakte het voor het toezicht niet veel uit dat deze wetenschapper in de voedingsleer tegelijkertijd lid is van een raad van advies van Kraft.
Health Claims zijn een perfekt marketinginstrument
Het panel van Flynn besloot volledig conform de wens van Kraft. Graanproducten met een hoger aandeel aan langzaam verteerbaar zetmeel kregen een positieve beoordeling. Volgens de producent dient dit zetmeel om de bloedsuikerspiegel na een maaltijd minder sterk te laten stijgen en daar hebben diabetici baat bij. Dergelijke beoordelingen geschieden op basis van de Health-Claim-Verordening die sinds 2007 van kracht is. Levensmiddelen met wervende gezondheidsclaims mogen uitsluitend worden verkocht als deze beweringen wetenschappelijk zijn onderbouwd. De taak van de EAV is nu juist om dergelijke beweringen te onderzoeken.
Voor producenten van levensmiddelen gaat het om veel geld en om marktaandeel. Health Claims zijn een perfect marketinginstrument. Fabrikanten die reclame kunnen maken met een bijzonder voordeel voor consumenten, verhogen immers hun kansen op de markt.
Er bestaan echter niet alleen nauwe banden tussen de EAV en bedrijven, maar ook met organisaties die rond de sector actief zijn. Zo is Albert Flynn tevens lid van wetenschappelijke werkgroepen van de lobbyorganisatie International Life Sciences Institute Europe. Leden van deze organisatie zijn bedrijven als Monsanto, Coca-Cola, Nestlé, Unilever, Danone en Bayer, maar bijvoorbeeld ook Kraft. Andere EAV-experts hebben eveneens functies aanvaard bij dit instituut, dat door de Wereldgezondheidsorganisatie op de zwarte lijst van lobbyverenigingen is geplaatst.
De EAV schrijft op haar website dat haar activiteiten worden bepaald door fundamentele waarden als “onafhankelijkheid, openheid, transparantie en reactievermogen”. Critici blijven eisen dat de EAV deze waarden eindelijk eens in praktijk brengt.
Onderzoek
Dubbele petten en belangenverstrengeling
"Europese gezondheidsautoriteiten aangeklaagd", kopt Le Monde vandaag op de voorpagina. Het dagbladmeldt dat het Europees Bureau voor de Geneesmiddelenbeoordeling (EMEA) en de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EAV) worden verdacht van belangenverstrengeling.
EMEA ligt met name onder vuur omdat de autoriteit het medicijn Mediator veel te laat van de markt heeft gehaald, waardoor in Frankrijk zo’n 2000 patiënten zijn overleden, hoewel het bureau al sinds 1998 waarschuwingen had ontvangen. De experts van EMEA worden ook verdacht van belangenverstrengeling door diverse consumentenverenigingen, te beginnen bijhaar ex-directeur, Thomas Lönngren die nu adviesactiviteiten verricht ten behoeve van de farmaceutische industrie.
EAVis onlangs op de vingers getikt door de Corporate Europe Observatory (CEO) die vraagtekens heeft gezet bij de integriteit van de toelatingsprocedure van de transgene aardappel Amflora, die door het Duitse chemieconcern BASF is geproduceerd en sinds 2010 op de Europese markt is toegelaten. Volgens CEO hebben 12 van de 21 leden van het deskundigenteam van EAV, die in juni 2009 groen licht heeft gegeven aan Amflora, zich schuldig gemaakt aan belangenverstrengeling:
"In de jaren of maanden voordat zij hun advies over Amflora gaven, vervulden de twaalf onderzoekers in kwestie tijdelijke functies als adviseur voor agrochemische bedrijven of waren betrokken bij wetenschappelijke activiteiten die werden gefinancierd door fabrikanten die hun interesse in ggo’s kenbaar hadden gemaakt […]. In het bijzonder waren acht van hen verbonden aan het International Life Science Institute (ILSI) [zie bovenstaand artikel], een internationale organisatie zonder winstoogmerk die in 1978 is opgericht door Heinz, Coca-Cola, Pepsi, Procter&Gamble en Kraft en waarbij zich sindsdien nog tientallen andere ondernemingen van over de hele wereld op het gebied van voeding, agrochemie en farmacie hebben aangesloten."
