Kies een taal
Is het u ook opgevallen dat er naar aanleiding van de eurocrisis almaar nadrukkelijker vragen worden gesteld over onze democratieën? Generaties lang was ze bijna heilig en niet aan de orde in Europa. De aanstelling in Griekenland en Italië van regeringen met technocraten maakt de vraag toch pertinent. Maar evenzeer de almaar strengere eisen die Europa, onder Duitse druk oplegt aan nationale beleidsplannen. Op 23 november nog waarschuwde de Commissie andermaal dat zij het imprimatur moet geven aan de staatsbegrotingen nog voor die aan het nationale parlement worden voorgelegd. En wat moeten we denken van de sterkte van nationale democratieën als zelfs het orthodoxe Duitsland of Finland rentestijgingen beginnen te voelen. Berlijn kreeg woensdag een nieuwe lening niet volledig rond. Wat is er aan de hand
Schumanwijk: af- en aanrijden van regeringsleiders
Overschouw de kaart van Europa. Waar zijn de machtige regeringen naartoe? Binnen het Duitse model van de stabiliteitsunie moeten de 27 autonome landen orde op zaken stellen. Het is gedaan met beschouwingen over Polder-, Rijnland- of Scandinavische welvaartsmodellen. Verkiezingsdebatten als die in Spanje, of regeringsonderhandelingen zoals in België gaan vooral over de modaliteiten van hetgeen Europa al heeft opgelegd. Ook de belangrijkste corebusiness die de staten tot nu mochten houden, het sociaal beleid en het migratie- en justitiebeleid, verdwijnen langzaam in een carcan dat de nationale marges voor een vrij, democratisch debat illusoir maakt. De eurostatgrafieken inzake sociaal beleid bijvoorbeeld zijn spectaculair op dat vlak. Politieke marketeers denken zich te pletter om hun nationale politici nog relevant te doen overkomen, omdat ze weten dat de toonzetting van het politieke betoog elders wordt bepaald.
De motoriek is ook goed waarneembaar in de straten rond de Brusselse Schumanwijk. Het is er dagelijks aan- en afrijden van regeringsleiders en hun ministers. Diplomaten van de Permanente Vertegenwoordigingen bij de EU nemen vanuit Brussel steeds meer macht over van de ministeries in hun hoofdsteden die daar wrevelig van worden. Ze vormen stilaan het embryo van een nieuw soort intergouvernementele administratie met de Europese Commissie als secretariaat.
Angelsaksische media bekijken Brussel met cynisme
De democratische hoop moet van het Europees Parlement komen. Weliswaar haalt dat al tien jaar macht naar zich toe maar het mag niet eens zelf wetsvoorstellen doen. En de politieke fracties zijn nog diep doorploegd door de nationale belangen.
De vierde macht, de mediawereld, heeft zich al langer aangepast. De grote internationale agentschappen, kranten en televisiestations stuurden almaar sterkere delegaties naar Brussel en hebben ze daar gelaten ondanks de crisis in medialand. De sterkte van de grote Britse en Amerikaanse nieuwsagentschappen is nu zo groot dat ze investeringen in eigen correspondenten vanuit kleinere EU-landen en -taalgebieden onrendabel maakt. De grote economische en financiële media domineren de toonzetting en laat die nu vooral Angelsaksisch zijn van herkomst, dus van buiten de eurozone. Ze bekijken Brussel met cynisme nu de eurozone na tien jaar relatief succes, felle barsten vertoont. De zalmkleur van wereldkranten als de Financial Times bepaalt mee de agenda in Frankfurt en Brussel die op die wereldwijde megafoons wel moéten reageren.
Verdedigingsreflex tegen dat 'verre Brussel'
De repliek in de hoofdsteden en lokale media is vaak een verdedigingsreflex tegen dat 'verre Brussel'. Lees Bild. En politici die op de lokale kiesmarkt hun mandaat moeten verdienen, richten daar hun radar op.
Het beste dat we kunnen hopen is dat het om een overgangsregime gaat. Het zou de grote pedagogische waarde van deze crisis kunnen zijn dat hij aan de brede bevolking laat zien en voelen hoe de macht die over inkomen en welvaart beslist, naar een hoger Europees niveau moet. Daar bevinden zich de instellingen die nog een kans maken om weer vat te krijgen op de blinde 'markten die Europa de wet dicteren'. Zelfs Angela Merkel zal het moeten aanvaarden, of ze gaat mee ten onder.
