Kies een taal
De meeste waarnemers menen dat de klimaattop in Durban werd gedomineerd door de Verenigde Staten en China, twee egoïstische landen die uitsluitend naar Zuid-Afrika waren getogen om hun eigen belangen te behartigen. In de tussentijd hebben andere landen, die veel minder invloedrijk zijn, geprobeerd om het Kyoto-protocol te redden om de aarde te beschermen.
Toch hadden zij de onderliggende intentie om, net als de afgelopen jaren, te kunnen blijven profiteren van dit bijzondere en complexe verdrag dat in het leven is geroepen om klimaatverandering tegen te gaan.
De Oost-Europese landen en de voormalige Sovjetrepublieken en -satellietstaten blijven hier munt uit slaan door hun broeikasgasemissierechten te verkopen zodat andere landen, zoals Spanje, hun uitstoot in overeenstemming kunnen brengen met hun doelstellingen. En die zullen worden gehaald, tenzij de Europese Unie de komende maanden maatregelen treft.
Opdat een land als Rusland, een van de meest vervuilende ter wereld, zich in 1997 bij het Kyoto-protocol kon aansluiten, werd als lokkertje een clausule toegevoegd waarin de mogelijkheid werd voorzien om overtollige emissierechten aan andere landen door te verkopen. Een lucratieve tegenprestatie waarbij vergeleken alle andere compromissen in het niet vielen.
Op papier is de uitstoot sterk afgenomen
Voor ieder land werd in het protocol de maximale hoeveelheid CO2 vastgelegd die in de atmosfeer mocht worden uitgestoten. De landen die zich het beste van hun taak kweten, mochten hun overtollige rechten doorverkopen. Maar in het Kyoto-protocol was de uitstoot van 1990 als uitgangspunt genomen.
In die tijd was de uiterst schadelijke Sovjetindustrie bezig om de aarde in sneltreinvaart te vervuilen. In de jaren negentig is deze hele industriële mogendheid verdwenen of heeft haar uitstoot van vervuilende stoffen teruggebracht door een aantal veranderingen door te voeren. Sindsdien is de uitstoot in deze regio sterk afgenomen – althans op papier.
Zo kan een land als Letland zich erop voorstaan zijn CO2-uitstoot te hebben teruggebracht met 478 procent, een overschot dat op de markt van de emissierechten aanzienlijke sommen geld opbrengt. Onder de landen die hun CO2-uitstoot het sterkst hebben teruggebracht, vinden we ook Estland (-73 procent), Litouwen (-71 procent), Rusland (-66 procent), Finland, Wit-Rusland, Roemenië (-64 procent elk) en Oekraïne (-60 procent).
Spanje heeft meerdere malen tonnen CO-2-emissierechten van deze landen opgekocht om de in Kyoto gemaakte afspraken te kunnen nakomen. Alle landen aan de andere zijde van het ijzeren gordijn hebben bij dit verdrag goed garen gesponnen.
"Door Polen spraken de EU-landen niet met één mond"
De tekst die de laatste aanhangers van Kyoto, naast de EU, Zwitserland, Noorwegen, Australië en Nieuw-Zeeland, willen aannemen om het verdrag tot 2017 of 2020 te verlengen, voorziet uitsluitend in het evalueren van de 'gevolgen van de verlenging' met betrekking tot het volume van de reductie van de uitstoot van broeikasgassen die aan ieder land is opgelegd.
“Het staat als een paal boven water dat dit een uiterst belangrijk probleem is dat de EU aan moet pakken”, aldus Aída Vila, woordvoerster klimaatverandering van Greenpeace na haar terugkeer van de klimaattop. “In Durban waren de EU-landen niet in staat om met één mond te spreken, met name vanwege de manier waarop Polen zich in de kijker wilde spelen.”
Greenpeace hoopt dat een oplossing voor de situatie zal worden gevonden ter gelegenheid van de volgende bijeenkomst van de Europese Raad, die in maart volgend jaar in Brussel zal plaatsvinden. Twee maanden later moeten de ondertekenaars van Kyoto-2 hebben laten weten welke doelstellingen zij zich hebben gesteld om hun uitstoot meetbaar terug te brengen of in te perken.
“De ware intentie van het protocol gaat zo teniet”
Daarna zal met ingang van 1 januari 2013 een tweede periode van toezeggingen aanvangen. “Brussel zou aan deze situatie een einde moeten maken”, meent Vila. “Zelfs als dat niet eenvoudig belooft te zijn.”
Als we haar moeten geloven, zouden we op zijn minst moeten inzetten op een 'tussenoptie' waarbij de gigantische bel aan toekomstige vervuilende gassen, waardoor Oost-Europa zijn zakken kan vullen, zoveel mogelijk wordt teruggebracht. Het doel van Kyoto was niet om zaken te doen of om met de armen over elkaar te blijven zitten door emissierechten te kopen” aldus Vila.
“De ware intentie van het protocol gaat zo teniet.” Volgens haar berekeningen worden de emissierechten zo goedkoop dat we ons in de situatie zouden kunnen bevinden waarin alle EU-landen aan de doelstellingen van de tweede Kyoto-periode zouden kunnen voldoen zonder dat “iemand ook maar een poot uitsteekt”.
