Kies een taal
Een Noordse Unie zou beslist prachtige toekomstperspectieven hebben, maar dan moet zij wel eerst worden opgericht. De vijf noordelijke landen [Denemarken, Finland, IJsland, Noorwegen en Zweden] hebben met elkaar meer dan 25 miljoen inwoners. Hun gezamenlijke BBP bedroeg in 2006 ruim 1.200 miljard dollar [800 miljard euro], waarmee deze regio op de wereldranglijst van grootste economieën op de tiende plaats komt, net achter Canada en Spanje, en ver voor Brazilië en Rusland.
Het wordt hoog tijd dat deze unie tot stand wordt gebracht. De recente financiële crisis lijkt de internationale politieke samenwerking, evenals het toezicht, te hebben versterkt. In een dergelijke context is het van essentieel belang om gesprekspartner te zijn bij internationale besprekingen op hoog niveau. En bij de meeste hooggeplaatste instanties zou de noordse federatie automatisch thuishoren.
Unie zou heterogeen geheel stabieler maken
De noordelijke landen zouden allemaal meer te bieden hebben als hun economie kon rekenen op de steun van hun buurlanden. Op dit moment zijn de kleine landen vaak sterk afhankelijk van een of meer sectoren of markten. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie raakte Finland in de problemen. En nu is Zweden er met zijn auto-industrie slecht aan toe. Zolang ieder land zich in zijn eentje moet redden, kunnen er opnieuw harde klappen vallen. In Finland wordt de economie hoofdzakelijk gedragen door Nokia en de bosbouwindustrie. En Noorwegen heeft een kwetsbare industriële basis. Een unie zou dit heterogene geheel stabieler maken en zou de Scandinavische jongeren meer beroepskeuzemogelijkheden bieden.
Waarschijnlijk zullen er nog wel een paar generaties overheen gaan, voordat er werkelijk sprake is van Europese cohesie. Een Noordse Unie zou beter toegerust zijn om de waarden en de belangen van het Noorden op voortvarende wijze te verdedigen. De politieke leiders van deze regio zullen zich aan de EU willen verbinden, als sleutelposities bij de Commissie en het Europees Parlement meer binnen hun bereik komen. Maar hoe moeten wij dit voor elkaar krijgen?
Een federatie met een twee-kamerstructuur
Het zou niet realistisch - en waarschijnlijk ook niet wenselijk - zijn om meteen de weg in te slaan naar een eenheidsstaat, aangezien ieder land zijn specifieke karakter, en daarmee zijn eigen waarde, heeft. Het zou logischer zijn om eerst een gemeenschap op te richten, waarvan de vijf landen dan de leden zouden vormen.
In eerste instantie moet over de Noordse Unie worden onderhandeld door de regeringen, waarbij zij het onderling met elkaar eens moeten worden - of in ieder geval partij moeten kiezen. Op termijn zal dan misschien een federatie worden nagestreefd met een twee-kamerstructuur: een Tweede Kamer, die gekozen wordt op basis van evenredige vertegenwoordiging aan de hand van transnationale lijsten, en een Eerste Kamer, waar de grootte van het land een kleinere rol zou spelen bij de verdeling van de zetels.
De unie zou een gemeenschappelijke leider krijgen, waarbij de keuze als vanzelf op koningin Margaretha II [ van Denemarken] lijkt te vallen. Haar naam zegt het al: zij zou in ieder land de tweede vorstin, namelijk de vorstin van de unie, zijn. En mocht dit slecht vallen bij de andere landen, dan zou deze functie vervolgens kunnen rouleren tussen de lidstaten - net als in Maleisië, waar zeven sultans om de beurt aan het hoofd van de federatie staan - op voorwaarde dat de regering niet tegelijkertijd mee rouleert.
Een tweede Scandinavische taal op school
De taal is een van de belangrijkste voorwaarden voor deze unie, maar vormt ook een probleem. Een oplossing zou kunnen zijn om de leerlingen, zodra ze naar school gaan, een tweede Scandinavische taal te leren, naast hun moedertaal. Normaal gesproken zou het voldoende moeten zijn om alle officiële documenten in twee talen te publiceren: in het Fins en in een andere Scandinavische taal, ook al kan het IJslands ondoorgrondelijk overkomen.
Ik denk dat dit plan heel goed uitvoerbaar is, temeer omdat de Zweedse arrogantie de afgelopen decennia een stapje terug heeft gedaan. De Noorse economie doet het namelijk het best, Finland is het verst op het gebied van onderzoek en modernisering, en Denemarken heeft veel problemen met betrekking tot economische herstructureringen het snelst weten op te lossen. De huidige politieke leiders zouden de Unie van Kalmar [die de koninkrijken Zweden, Noorwegen en Denemarken van 1397 tot 1524 verenigde] nieuw leven kunnen inblazen. Dat zou in politiek opzicht een enorme opgave zijn, maar ik denk dat het de moeite waard is. Beter laat dan nooit!
Standpunt
Noordse Unie is onrealistisch
Volgens Hans Mouritzen, een politicoloog die verbonden is aan het Deense Instituut voor Internationale Studies, is het idee van een Noordelijke Unie onrealistisch. Mouritzen denkt dat de meningsverschillen tussen de Scandinavische en de Baltische staten te groot zijn, met name wat betreft buitenlands- en defensiebeleid. Maar ook op economisch gebied bestaan er geschillen, zoals over visserij. Mouritzen stelt zelfs dat het verleden van de afzonderlijke staten een unie in de weg zou staan: zo zouden de Zweden niet zitten te wachten op een unie met de Deense monarchie, aangezien die over Zweden de scepter zwaaide tot diens onafhankelijkheid in 1523.
Het idee van een federatie of het smeden van steeds nauwere banden tussen landen verspreidt zich echter in een rap tempo, niet alleen in het Noorden, maar ook in het Zuiden van Europa. Het Poolse blad Rzeczpospolita meldtdat de omstreden “vrije unie” van Portugal en Spanje volgens opiniepeilingen slechts door 40% van de Portugezen en 30% van de Spanjaarden zou worden verwelkomd. “Een federatie met Spanje zou ons in staat stellen om zichtbaarder te worden en een open beleid te voeren richting Europa, de Middellandse Zeelanden en Frankrijk”; aldus Joao Guerreiro, een politicoloog die verbonden is aan de Universiteit van Lissabon en voorstander van het plan. Weemoed in de Balkanlanden naar het voormalig Joegoslavië lijkt ook wijdverspreid te zijn. Zelfs onder Slovenen lijkt deze gedachte terrein te winnen, ookal was Slovenië een van de eerste republieken van het voormalig Joegoslavië die toetraden tot de EU en de NAVO en de euro invoerden. Ook in Tsjechië en Slowakije, die sinds 1993 gesplitst zijn, lijken de aanhangers van hereniging in aantal toe te nemen. “Een meerderheid van de Tsjechen en de Slowaken zouden de voorkeur hebben gegeven aan een federatie, maar politici dachten hier anders over”, aldus Matusz Kostolny, hoofdredacteur van het Slowaakse dagblad SME in een interview met Rzeczpospolita.
