Nieuws Gemeenschappelijk landbouwbeleid
Beeld: Umberto Salvagnin

De grote Europese suikerzwendel

Nergens ter wereld is suiker zo duur als in de Europese Unie. Daarvoor kunnen we twee redenen noemen: de gulle landbouwsubsidies die deze industrie, met een omzet van €7 miljard, overeind houden, en de lucratieve zwendel door de ontvangers van deze subsidies, Europa's eigen suikerbedrijven. Een reportage uit de Herald Tribune.

Gepubliceerd op 17 november 2009 om 14:50
Beeld: Umberto Salvagnin

Het begon met twee Belgische douanebeambten die de transportgegevens van tientallen gigantische tankwagens eens nader bekeken. De vrachtwagens leken een vreemde driehoeksroute door Europa te maken. Elk geladen met 22 ton vloeibare suiker, reden ze van een Belgische suikerraffinaderij naar Kroatië en weer terug. Hiervoor legden ze legden een route af die door acht landen voerde over een afstand van ruwweg 4.000 kilometer, in plaats van de rechtstreekse route van 1400 kilometer te nemen. Onderweg maakten de trucks een korte stop in Kaliningrad, een grimmige, drukke Russische grenspost aan de Baltische Zee.

Suikersubsidies zijn als een snoeppot

Toen uit de bedrijfsgegevens bleek dat Rusland, en niet Kroatië, vermeld stond als de geplande bestemming begrepen ze ineens het waarom van deze 'suikerdriehoek' . De Russische tussenstop betekende dat de suikertransporten in aanmerking zouden komen voor riante speciale uitkeringen die bekend staan als de exportkortingen van het Europese programma voor landbouwsubsidies GLB. De onderzoekers schatten dat er over een periode van 3 jaar zo'n 200 transporten deze route volgden, en op deze manier € 3 miljoen aan kortingen verdienden voor de Belgische suikerproducent Beneo-Orafti. In het voorjaar deden tientallen Belgische en Europese inspecteurs een inval in de kantoren van de firma. De helft van de kortingen werd bevroren, en er werd gestart met een onderzoek dat het bedrijf ook de resterende € 1,5 miljoen zou kunnen kosten, en mogelijk nog veel meer.

In het uitgebreide Europese subsidieprogramma – in het kader waarvan ieder jaar meer dan € 50 miljard aan landbouwhulp wordt verstrekt - is volgens de experts geen grondstof zo vatbaar voor fraude, bedrog en het ontduiken van de regels als eenvoudige huishoudsuiker. In een industrie met een omzet van € 7 miljard, verstrekte de EU vorig jaar € 475 miljoen aan prijssteun voor suiker. Vervolgens werd er nog eens € 1,3 miljard uitgegeven aan de herstructurering van een subsidieregeling die zo royaal was dat het zelfs het koude Finland ertoe aanzette meer suiker te gaan produceren.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Marktverstorend en concurrentievervalsend

Wanneer er zoveel geld op het spel staat, zeggen critici en analisten, is het subsidiesysteem voor suiker als een snoeppot waar geen kind vanaf kan blijven. Europa's antifraudebureau OLAF rapporteerde dat er tussen 2005 en 2008 een bedrag van € 67 miljoen aan suikersubsidie met onregelmatigheden en fraude gemoeid was. Veel landen werden in de afgelopen jaren voor miljoenen meer beboet voor suikerinspecties die dat predikaat niet waard waren. In 2008 had OLAF 34 suikerfraudedossiers lopen, ter waarde van € 4,4 miljoen, een cijfer waarvan zij zeggen dat het slechts het topje van de ijsberg is, omdat veel andere zaken nooit aan het licht komen.

Critici beweren al lange tijd dat het Europese subsidiesysteem de markt verstoort, concurrentievervalsend is en prijzen opdrijft. Dat is met name het geval voor suiker, dat in Europa al bijna twintig jaar tegen een prijs verhandeld wordt die twee keer zo hoog ligt als de wereldmarktprijs. Europese suikerprijzen zijn hoger dan in welke andere regio ter wereld ook, maar onderzoekers zeggen dat fraude en het ontduiken van de regels ook significant bijdragen aan hogere kosten omdat er miljoenen verloren gaan aan misgelopen inkomsten en aan het uitbetalen van onterechte subsidies.

€ 448 miljoen subsidies voor Südzucker

Suikerbedrijven beweren dat hun activiteiten verkeerd begrepen worden omdat ze geregeerd worden door een gecompliceerd Europees systeem dat verwarring in de hand werkt. "Het is erg ingewikkeld, en voor iedereen moeilijk te begrijpen", zegt Dominik Risser, woordvoerder van de Südzucker Group. Dit Duitse bedrijf is de Europese reus van de suikerindustrie met meer dan 40 fabrieken in 10 landen, waaronder die van Beneo-Orafti. Südzucker, dat dit jaar voor bijna € 448 miljoen aan landbouwsubsidies voor al zijn filialen opstreek, weigert ieder commentaar op het Beneo-Orafti onderzoek.

Europa erkent haar suikerprobleem en heeft hervormingen doorgevoerd waarmee suikersubsidies, en de daarmee gepaard gaande fraude, teruggebracht moeten worden. De wellicht meest voorkomende manier om het systeem om de tuin te leiden is door goedkope buitenlandse rietsuiker door Europese bietsuiker te mengen. Dit brengt de productiekosten omlaag en verhoogt het volume. Bedrijven die dit doen vermelden vaak een onjuist land van herkomst, wat illegaal is. Soms gaat het mengen zover dat er nieuwe exotische producten ontstaan, denk bijvoorbeeld aan suiker gemengd met een vleugje thee en cacao. Producenten mogen deze producten 'bewerkte voedingsmiddelen' noemen, waarvoor ze minder of helemaal geen invoerrechten hoeven te betalen.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp