Het eind van de gelijkheidsmythe

Of het nu gaat om het nieuwe ontwerpverdrag van de EU, de afwaardering van negen landen door Standard & Poor's of de berisping van Hongarije, alles duidt erop dat binnen Europa de sterkste landen hun wil aan de kleinste staten opleggen, aldus een Poolse commentator.

Gepubliceerd op 17 januari 2012 om 15:25

**Door de gebeurtenissen van de afgelopen drie weken is de hypocrisie van de Europese Unie – die ons doet geloven dat de lidstaten, hoewel verschillend, gelijk zijn – definitief ontmaskerd.

Ten eerste hebben de landen van de eurozone ervoor gekozen in klein comité bijeen te komen, te beraadslagen en besluiten te nemen. Zonder de anderen en dus ook zonder ons [de Polen]. Dat ondermijnt en beperkt de rol van de Europese Commissie, die sinds haar oprichting berust op het beginsel van gelijkheid van de lidstaten; hetzelfde geldt voor het Parlement waarvan de zetels tussen de landen wordt verdeeld naar rato van de bevolkingsomvang. Als het Europese stabiliteitspact in zijn huidige vorm wordt goedgekeurd, ontstaat er een unie binnen de Unie. Bij een groot aantal vraagstukken zal deze uitgeklede unie de anderen de wet voorschrijven, zoals 'Merkozy' nu al doet.**

De overige 26 lidstaten kunnen niets tegen de Duitsers uitrichten

**Ten tweede hoeft het besluit om de kredietstatus van negen eurolanden te verlagen, niet nadelig uit te pakken voor de kosten van hun schulden (de verlaging van de rating van de Verenigde Staten heeft wat dit aangaat geen enkele invloed gehad; de schuld van Italië is nu zelfs minder duur dan toen het land nog een hogere beoordeling kreeg). Deze afwaardering zal echter zeer beslist wel haar uitwerking hebben op de informele hiërarchie tussen de lidstaten en op het gewicht van hun respectieve stem binnen de Unie. Zo komt Duitsland, dat zijn hoge kredietstatus heeft behouden, als leider van Europa steviger in het zadel te zitten. Ook krijgt het voorzichtige bezuinigingsbeleid van de Duitsers een flinke steun in de rug. Vermoedelijk kan Duitsland straks nog goedkoper geld lenen en de markt een krachtiger stimulans geven en daarbij zijn economische voorsprong op de rest van Europa nog iets verder uitbouwen.

Het gevolg hiervan is dat de kwantitatieve criteria van het Verdrag van Lissabon (berekening van de gekwalificeerde meerderheid binnen de Europese Raad op basis van een tweeledig criterium: het aantal staten en het demografische gewicht) aan belang zullen inboeten ten gunste van de kwalitatieve criteria (hoedanigheid van de staat en de economie). We zullen zelfs getuige zijn van de ondergang van 'Merkozy', die in onbalans raakt omdat Merkel in vergelijking met Sarkozy te veel gewicht in de schaal legt. Het zal dus nog lastiger worden zonder Duitsland iets in Europa gedaan te krijgen. De overige 26 landen kunnen niets tegen de Duitsers uitrichten (behalve de Unie uit elkaar doen vallen).**

Nieuwsbrief in het Nederlands

Oude, grote democratieën profiteren van een vertrouwenskapitaal

**Van de procedure voor de besluitvorming en de stemverdeling binnen het Parlement, de Commissie en de Raad, die na moeizame onderhandelingen in het Verdrag van Lissabon zijn opgenomen, blijft geen spaander heel. Een tijdlang zal de Unie lijken op het voetbal van vroeger, toen iedereen speelde maar alleen Duitsland won.

Ten derde laten de hardere toon die tegen Hongarije wordt aangeslagen en de politieke besluiten die tegen dat land worden genomen, zien dat binnen de Unie bepaalde landen zich meer kunnen permitteren dan andere. Het is waar dat Orbán zich van een verfoeilijke retoriek bedient en een stompzinnig economisch beleid voert. Maar vanuit institutioneel oogpunt bezien heeft hij niets gedaan wat in andere landen niet getolereerd zou worden. Zijn aanval op de media is niet sterker antilibertair dan wat Sarkozy heeft gedaan met de Franse publieke omroep en, daarvoor, Berlusconi met de Italiaanse media. Ook de leiding van de BBC wordt nog altijd rechtstreeks door de Britse regering benoemd. Evenzo is de Hongaarse centrale bank straks niet afhankelijker van de regering dan de Bank of England of de Fed in de VS. De internationale gemeenschap heeft vergelijkbare praktijken in Frankrijk, Italië, Engeland en de Verenigde Staten stilletjes getolereerd en doet dat nog steeds, niet omdat ze onopgemerkt bleven en zelfs niet uit ontzag voor de grote mogendheden, maar eenvoudigweg omdat ze er niets laakbaars in zag. De oude en grote democratieën, en eveneens de Duitse obligaties, profiteren van een vertrouwenskapitaal dat de jonge en kleine democratieën altijd hebben moeten ontberen.**

Verschillen hebben altijd bestaan maar worden nu geïnstitutionaliseerd

**In zekere mate hebben deze verschillen die er beslist toe doen, altijd bestaan. Maar nu wordt er openlijk over gesproken en aarzelt men niet om ze te institutionaliseren. Wat daarvan op de lange termijn de consequenties voor Polen en voor de EU zijn, blijft in het ongewisse. Meestal worden de instellingen gerationaliseerd wanneer de (institutionele) vorm wordt aangepast aan de (bijvoorbeeld economische) inhoud. Maar vandaag de dag hebben we te maken met emoties, dat wil zeggen met politiek.

De verschillen die gevoelsmatig en politiek worden uitvergroot en openbaar worden gemaakt en geïnstitutionaliseerd, beginnen bij iedereen onbehagen op te roepen. Veel landen zullen nog meer moeite krijgen om de positie van Duitsland binnen de Unie te accepteren. Op zijn beurt zal Duitsland met moeite solidariteit kunnen blijven opbrengen alsmede het beginsel van zelfbeperking bewaren.

Dat betekent dat we naast de economische spanningen en een roerig binnenlands beleid mogen rekenen op grote internationale spanningen en ernstige problemen met de besluitvorming. Althans totdat de hypocrisie van de oprichtingsmythe van de Unie het veld ruimt voor een nieuwe logica. Maar dat zal niet snel en evenmin zonder slag of stoot gebeuren.**

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp