Een voorzichtig herstel

**Iedereen die in Portugal de beelden van de gevechten in slagorde heeft gezien tussen Griekse demonstranten en de politie op het beroemde Syntagma-plein, en gehoord heeft van de uiteenlopende standpunten van de politieke partijen over het nieuwe bezuinigingsplan, heeft zeker kunnen vaststellen dat Portugal geen Griekenland is.

In Portugal heerst onder 80% van de parlementsleden een brede politieke consensus. Er werd een maatschappelijk akkoord [tussen politieke partijen en vakbonden] gesloten om de hervorming van de arbeidsmarkt die de trojka [Europese Unie, Europese Centrale Bank, IMF] eiste, te kunnen doorvoeren, met name de versoepeling van de regels rond individueel ontslag.

De regering en de sociale partners zijn het eens geworden over een vermindering van het aantal feest- en vakantiedagen. Werkloosheidsuitkeringen werden naar beneden bijgesteld. De huurwetgeving werd aangepast [uitzetting van wanbetalers wordt eenvoudiger, huren kunnen verhoogd worden en bevroren huren zullen verdwijnen]. De aandelen van de staat in Energias de Portugal (EDP) en REN (Rede Eléctrica National) werden overgedragen aan Chinese investeerders. En dat (en nog veel meer) gebeurde allemaal zonder opwinding of problemen, en al helemaal geen geweld. Dit zijn redenen genoeg waarom Portugal geen Griekenland genoemd kan worden. Maar het is onvoldoende om ook anderen te overtuigen. Er begint vooral de vrees te ontstaan dat Portugal in 2013 niet op de markt kan terugkeren.**

Laten we ons geen illusies maken

**Het door de camera van TVI opgenomen off the record gesprek tussen de Duitse en Portugese ministers van Financiën sprak boekdelen: Wolfgang Schäuble zelf bracht daarin de mogelijkheid van een aanpassing van het hulpprogramma aan Portugal ter sprake en gaf zijn collega de garantie dat Duitsland daar positief tegenover staat. Verrassend genoeg bleek deze indiscretie voldoende om de markten te kalmeren en het rentetarief voor de Portugese staatsschuld te verlagen.

Maar laten we ons geen illusies maken. Het toenemende gevoel dat het wel goed zal komen, is gevaarlijk, want er zijn heel wat factoren waar men nog geen grip op heeft.

Denk daarbij onder meer aan het instorten van Griekenland en het verlaten van de euro. Of aan een recessie in Europa die nog dieper is dan we nu kunnen bedenken. Niemand twijfelt eraan dat als de staat instort die de bakermat van de Westerse democratie was, de Europese Unie op zoek moet naar een voorbeeld dat aantoont dat de door de trojka gepropageerde bezuinigingen effectief zijn. En dan kan Portugal dat voorbeeld zijn.**

Portugal is nog niet gevraagd het minimumloon te verlagen

**Maar dan zal het land ook kunnen verwachten dat ze nieuwe offers zullen eisen voordat er extra hulp verstrekt wordt. Welke offers dat zullen zijn, valt niet moeilijk te raden: je hoeft de tien geboden er maar op na te slaan die de trojka de Griekse partijen liet ondertekenen. Dan zal Portugal zien dat hen nog niet gevraagd werd het minimumloon te verlagen (dat lager is dan dat van de Grieken, 485 euro in plaats van 750), de dertiende en veertiende maanden in de private sector af te schaffen, het aantal betaalde vakantiedagen terug te brengen of over te gaan tot het ontslaan van ambtenaren.

En de obsessieve wens om de "Taxa social única" [de sociale zekerheidsbijdrage van werknemers en ondernemingen] te verlagen is ook nog niet eens werkelijkheid geworden.

Dat de markt nog niet denkt dat Portugal Griekenland is, is uitstekend nieuws. Maar dat laat ook vrezen dat er voor het land nog een lange weg te gaan is voordat de rust weerkeert.**

Schuldencrisis

Tussen Lissabon en Athene is een dunne scheidslijn

Op 15 februari komen de vertegenwoordigers van de trojka (EU, IMF, ECB) in Lissabon samen voor de dede evaluatie van de tenuitvoering van de bezuinigingen die geëist waren in ruil voor een reddingsplan van 78 miljard euro waartoe in mei 2011 was besloten. Als het oordeel van de trojka positief is, zal de nieuwe tranche van 14,9 miljard euro worden uitgekeerd (40 miljard is reeds uitgekeerd).

De Portugese leiders, om te beginnen premier Pedro Passos Coelho, roepen om het hardst dat "Portugal geen Griekenland" is en dat het land zijn verplichtingen zal nakomen, aldus hoofdredacteur Ricardo Costa van Expresso. Maar om de vergelijking met Griekenland uit de weg te gaan heeft Passos aangekondigd dat hij van plan is "de troïka een stap vóór te blijven" en de voorziene structurele hervormingen te versnellen.

Een gevaarlijke strategie, vindt het weekblad:

[omdat het dan]****lastig zal worden een brede politieke consensus te bereiken als het nodig zou zijn te onderhandelen over een nieuw reddingsplan. […] Het ontbreken van een dergelijke consensus zou Portugal in een 'Griekse' situatie kunnen doen belanden, op het moment waarop de troïka met de politieke partijen gaat onderhandelen over een uitbreiding van het steunplan. De consensus van vorig jaar bestaat alleen nog maar op papier. Van zo'n misverstand naar de situatie in Griekenland is het maar een klein stapje. Een heel klein stapje.