Kies een taal
De laatste uitbreidingen van de EU gingen gepaard met de angst voor de hordes die Europa vanuit het Oosten zouden overspoelen. Er zijn maatregelen genomen die de toegang voor de burgers uit de nieuwe lidstaten moesten beperken : deze hebben afdoende gewerkt.
Het schrikbeeld van de symbolische "Poolse loodgieter" heeft gewerkt totdat de Commissie berekeningen maakte en heeft moeten constateren dat het aantal Poolse loodgieters in Frankrijk uiteindelijk slechts neerkwam op 147. Maar een aantal landen van de EU hebben hun arbeidsmarkt nog altijd niet geopend voor de nieuwe leden. Oostenrijk en Duitsland willen overgangsmaatregelen handhaven tot in 2011. Voor Bulgarije en Roemenië blijven de grootste Europese arbeidsmarkten, zoals de Britse, Franse of Duitse, gesloten.
Immigratie vergroot werkgelegenheid, volgens de OESO
Het UNDP (United Nations Development Programme) heeft tienduizenden gegevens onderzocht over arbeidskrachten en de migratiestromen tussen 14 rijke (migratie)landen van de OESO (Organisatie voor Europese Samenwerking en Ontwikkeling) en 74 emigratielanden in de periode tussen 1980 en 2005. Het onderzoek wijst uit dat immigratie de werkgelegenheid vergroot, zonder dat dit nadelig is voor de werkende lokale bevolking, en dat het de investeringsstroom versterkt. Deze gunstige gevolgen van de immigratie laten zich ook vertalen in een sterkere internationale handel en meer overdracht in technologie en kennis.
Volgens de Duitsers Klaus Zimmermann en Martin Kahanec, schrijvers van het boek “De arbeidsmarkten na migratie als gevolg van uitbreiding van de EU” [EU Labor Markets after Post-Enlargement Migration], is migratie slechts gedoeld op herverdeling. Als de immigranten een goede opleiding hebben, zal vooral het slecht opgeleide deel van de bevolking in het land van aankomst van hun migratie profiteren, en vice versa. In ieder geval heeft migratie een nivellerende werking op ongelijkheid en vult sommige niches op de arbeidsmarkt op. Dankzij immigranten uit de nieuwe lidstaten heeft de EU 24 miljard euro verdiend.
In 2050 zullen we 72 miljoen arbeidskrachten tekort komen
De kwestie over migratiestromen is op dit moment onderwerp van een studie van de denktank over de toekomst van Europa, die wordt voorgezeten door de voormalige Spaanse premier Felipe González. De Europese bevolking die in 1900 een kwart van de wereldbevolking vertegenwoordigde, maakt nu slechts 7% hiervan uit, en zal verder dalen tot 5,6% in 2050. De Europese situatie combineert twee tegengestelde demografische factoren: aan de ene kant een hogere levensverwachting, aan de andere een lager geboortecijfer. In het huidige Europa zijn 35 op de 100 mensen ouder dan 65. In 2050 zullen dat er 73 zijn. Om dit demografische probleem het hoofd te bieden moet de EU op binnenlands niveau maatregelen nemen zoals het verhogen van de pensioensgerechtigde leeftijd (wat uiteraard moeilijkheden met zich mee zal brengen), maar de EU moet zich ook naar buiten richten. Zonder nieuwe immigranten zal de actieve Europese populatie langzaam afnemen, en in 2050 zullen we het punt bereiken dat we 72 miljoen arbeidskrachten te kort komen!
Deskundigen merken op dat om hoger opgeleide immigranten naar de EU te trekken, Europa eerst aantrekkelijker moet worden. De Verenigde Staten, Canada en Australië trekken het neusje van de zalm van de immigranten aan, terwijl laag opgeleide arbeiders naar Europa gaan. Dit zal niet veranderen zolang Europa de obstakels die toegang naar de arbeidsmarkt en het starten van nieuwe bedrijven blokkeren, niet zal wegnemen, of zolang ze de vereiste taaltesten en de beperkingen op culturele en religieuze praktijken niet herziet.
"Thema van nationale identiteit was nog nooit zo dominant"
Het is overigens niet makkelijk om over de angst heen te komen. Immigratie wordt als iets negatiefs beschouwd, vooral in homogene samenlevingen. Immigranten brengen verwarring omdat ze het gevoel van vertrouwen ondermijnen. "Nog nooit eerder was het thema van de nationale identiteit zo dominant in nationale debatten...", stelt de Nederlandse socioloog Paul Schnabel vast : "We willen de loyaliteit van iedere persoon die geen Nederlandse ouders heeft, onderzoeken." In Frankrijk is het debat over de nationale identiteit in volle gang. In Slowakije en Hongarije lopen de spanningen in de betrekkingen met minderheden op, hoewel het hier niet om immigranten gaat, maar om bevolkingsgroepen die daar al jaren zijn gevestigd.
Een nog somberder standpunt wordt ingenomen in het rapport ”Global Trends 2025” van het Amerikaanse bureau voor statistiek. Hierin wordt gewaarschuwd tegen de opkomende intolerantie jegens verschillende rassen, nationaliteiten en godsdiensten, die zou kunnen leiden tot maatschappelijke onrust.
Om op de problemen van de EU terug te komen, de afwezigheid van grenscontroles binnen de EU vraagt om een gemeenschappelijk immigratiebeleid, om controles aan de buitengrenzen van de Unie en om een samenwerking op het gebied van visumplicht. Tenslotte moeten immigranten de mogelijkheid krijgen om echt te integreren en moet elke vorm van discriminatie worden afgewezen. Dat zal zeker betekenen dat maatschappelijke rechten gelijk getrokken moeten worden, wat in veel landen op weerstand zal stuiten. Zonder een coherente benadering, zal de Unie gedwongen worden om met spoedoplossingen te komen en korte termijnmaatregelen te nemen.
