"Schots, niet Brits". Edinborough, juni 2010.

Separatisten proberen Europagezinde retoriek

Schotland, Catalonië en het zelfverklaarde Padanië spreken nu openlijk over onafhankelijkheid. Voor deze regio's vormt het Europese ideaal een politiek argument, al levert Europa hun niet per definitie voordeel op.

Gepubliceerd op 21 maart 2012 om 15:21
"Schots, niet Brits". Edinborough, juni 2010.

**Gerard Piqué is om diverse redenen beroemd. Ten eerste is hij een uitstekende voetballer en steunpilaar van FC Barcelona en het Spaanse nationale elftal. Ten tweede is hij verloofd met de Colombiaanse ster Shakira. Verder is Piqué een verbeten, om niet te zeggen chauvinistische Catalaanse nationalist, die bovendien een grote mond heeft.

Vorig voorjaar riep Piqué tijdens de fameuze ‘Clásico’ tussen FC Barcelona en Real Madrid zijn rivalen het volgende toe, terwijl de spelers van beide teams vanuit de kleedkamer naar het veld liepen: “Zeg, heren Spanjaarden, met acht punten voorsprong hebben we het kampioenschap al binnen! We hoeven alleen nog maar de ‘beker van de koning’ [Copa del Rey, het nationale bekertoernooi], jullie koning, te winnen”.

Piqué zegt hardop wat veel spelers en supporters van Barça alleen maar denken. Allemaal zouden ze willen dat Barcelona uitsluitend namens de Catalanen overwinningen behaalt, dat een Catalaans elftal aan het wereldkampioenschap kan meedoen en dat Piqué, Puyol, Busquets, Xavi en Fabregas de bijbehorende trofee niet voor Spanje of koning Juan Carlos, maar voor Catalonië bemachtigen. Op dit moment is dat onmogelijk; de FIFA weigert Catalonië de toegang tot internationale competities.**

Politieke leiders reageerden vaak met blinde hardvochtigheid

**Voor Catalaanse nationalisten is sport altijd een belangrijk onderdeel van de nationale identiteit geweest. Vooral tijdens de dictatuur van Franco, toen Real Madrid de favoriete club van het regime was, proefden de doelpunten tegen de ‘royalisten’ als zoete wraak voor de jarenlange vernedering en culturele discriminatie.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Hetzelfde geldt voor de Schotten, die steeds openlijker over een soevereine staat spreken [in 2014 staat een referendum over onafhankelijkheid gepland] en voetbal zeer serieus nemen. Zij zijn tot alles bereid om hun elftal te steunen, net als alle andere teams die tegen Engeland spelen.

Sportevenementen bieden een ideaal kader voor uitingen van separatisme. Liederen, vlaggen en het regisseren van de nationale eenheid vormen het gebruikelijke decor van de stadions in Catalonië, Baskenland, Schotland en Corsica. Maar dat is slechts de achtergrond waartegen zich een felle politieke strijd om de macht en het geld afspeelt. Tot voor kort werd deze oorlog vooral op straat uitgevochten: in verscheidene delen van Europa plaatsten separatisten bommen in grote winkels, maakten ze de politie tot hun doelwit en organiseerden ze hongerstakingen. Heel vaak reageerden de Spaanse, Britse of Franse politieke leiders daarop met blinde hardvochtigheid, uit angst voor chaos en het uiteenvallen van de staat.

De afgelopen jaren zijn de context en de werkwijze echter behoorlijk veranderd. Tegenwoordig hanteren de pleitbezorgers van zelfbeschikking hun wapens vooral in de achterkamertjes van kabinetten en Europese instellingen en via culturele evenementen of de bevordering van regionale talen. Deze strategie is veel effectiever: regeringen buigen voor de eisen van separatisten in ruil voor hun steun, aan de vooravond van verkiezingen of om een parlementaire meerderheid te behouden.**

De notie ‘overheidsinstantie’ is in diskrediet geraakt

**Ook de taal is een geducht wapen in deze strijd. De Catalanen bedienen dit wapen net zo bedreven als het voetbal. In Catalonië wordt Spaans als een vreemde taal beschouwd. Scholen hoeven deze taal maar vier uur per week te onderrichten. Mensen die met hun gezinnen uit Castilië of Andalusië komen, zouden vergeefs zoeken naar een school waar het onderwijs volledig in het Spaans wordt gegeven.

In hun onderhandelingen met de overheidsinstanties aarzelen de separatisten niet om doorwrochte pro-Europese argumenten te gebruiken. Zij verdedigen de stelling dat de onafhankelijkheid van Catalonië, Baskenland of Schotland de Spaanse of Britse natie geen schade zou berokkenen, omdat door de federalisering van de Europese Unie de rol van de natiestaten hoe dan ook zal worden beperkt. De hoofdsteden staan elk jaar weer een beetje macht af aan de Europese Commissie. Waarom zouden ze dat dan niet doen aan Edinburgh en Barcelona?

Met deze Europagezinde retoriek hebben de separatisten het juiste weerwoord gevonden om zich te ontdoen van het stigma van gevaarlijke en onverantwoordelijke fanatici, dat aan hen kleefde. De centrale overheid zoekt naar wegen om de redenering van de separatisten onderuit te halen, maar zou zich daarbij moeten keren tegen ideeën die zij zelf altijd met verve heeft uitgedragen.

In het Europa van vandaag is de notie ‘overheidsinstantie’ in diskrediet geraakt. Wat wel in de smaak valt, is ‘decentralisatie’, de ‘verdediging van lokale talen’, de ‘bescherming van lokale producten’ en, ten slotte, ‘regionale samenwerking’.**

Europese separatisten jagen op een haas

**Stel dat Spanje, Catalonië en Padanië lid van de EU worden, hoeveel gewicht zouden ze dan politiek gezien in de schaal leggen? Ze zouden een plekje krijgen ergens tussen Luxemburg en Slowakije en beslist niet in een ideale positie terechtkomen om hun belangen in Brussel doeltreffend te behartigen. Paradoxaal genoeg zijn die belangen bij het grote Italië en het grote Spanje in betere handen.

De Europese separatisten jagen op een haas, zonder te weten of ze hem ooit zullen vangen. De tactiek van handjeklap lijkt veel lonender te zijn. Toen de Lega Nord nog deel uitmaakte van de regeringscoalitie van Silvio Berlusconi, slaagde die partij erin de regels voor de financiering van de regio's ten nadele van de armere regio's te wijzigen. De christendemocraten van Convergència i Unió ( CiU), met hun zestien afgevaardigden in het Spaanse parlement, hebben beloofd de hervormingen van Mariano Rajoy te steunen, mits de regering concessies doet die gunstig zijn voor Catalonië.

Het lijkt erop dat Gerard Piqué nog steeds een offer brengt door voor het nationale Spaanse team te spelen. Gelukkig hoefde hij vorig jaar de 'beker van de koning' niet eigenhandig vast te houden, omdat Real de finale won.**

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp