Kies een taal
**De vijand staat voor de deur. Hij is vroeg opgestaan en met de auto naar Londen gereden. Die heeft hij om de hoek in een parkeergarage gezet. Nu staat de man op York Road, voor de ingang van het Shell Centre, het hoofdkantoor van het machtigste olieconcern ter wereld. Het Centre is een enorme grijze betonnen kolos, direct aan de Theems. Als de oliemanagers uit het raam kijken, zien ze het parlementsgebouw en de London Eye, Europa's grootste reuzenrad. En af en toe kunnen ze beneden, voor de ingang, ook John Donovan zien, de vutter uit het Oost-Engelse Colchester. De man die Shell miljarden kost.
John Donovan (64) heeft een stropdas omgedaan. Zijn brede jas verbergt zijn imposante buik. Hij heeft zijn grijze haren laten groeien en keurig over zijn schedel gekamd. “Hier leest u de waarheid over Shell”, zegt hij. Hij probeert een verbouwereerde werkneemster in een mantelpakje een van zijn groene pamfletten in handen te drukken. Ze loopt hem zonder iets te zeggen voorbij.**
Zelfs in het weekend volgt Shell de website van Donovan
**Vroeger had John Donovan meer succes. Dan huurde hij een paar daklozen in. Iedere dag stond er wel iemand voor het hoofdkantoor. Maar vandaag de dag heeft hij geen pamfletten meer nodig om Shell te pesten. Hij heeft een andere manier gevonden, die veel effectiever is.
Al meer dan tien jaar is John Donovan de drijvende kracht achter de website www.royaldutchshellplc.com, waarop hij verslag doet van misstanden bij het Brits-Nederlandse concern. Hij heeft al minstens 25.000 artikelen geschreven. Ruim twintig hooggeplaatste Shell-functionarissen verstrekken hem regelmatig informatie. Nog nooit werd het interne reilen en zeilen van een wereldconcern zo goed gedocumenteerd als dat van Shell.
Met nog geen tweeduizend dollar per jaar zet John Donovan een concern onder druk, dat jaarlijks een omzet van 380 miljard dollar behaalt, meer dan het bruto binnenlands product van landen als Denemarken of Thailand. Zonder de website van John Donovan zou de omzet waarschijnlijk nog hoger liggen. “Ik heb die jongens al zeker een paar miljard gekost”, zegt Donovan, terwijl hij naar het hoofdkantoor van Shell wijst.
Na dertig minuten in de wind te hebben gestaan, stopt hij met uitdelen. Hooguit twintig pamfletten heeft hij in andermans handen weten te drukken. “Dat waren er niet veel, maar dat maakt niet uit. Waar het om gaat, is dat ze af en toe mijn gezicht zien”. Hij loopt naar zijn auto. Hij keert terug naar Colchester, naar zijn eigen hoofdkantoor, terug naar de strijd tegen de multinational.
Als je bij Shell naar John Donovan informeert, houden de communicatiestrategen hun mond: “Geen interviews! Geen commentaar!” Uit interne e-mails blijkt hoe bang men voor hem is: “Deze website heeft onze onderneming al vele miljarden omzet gekost”, schrijft een Shell-manager op 15 juli 2009 om 17.16 uur in Londen. “Is er geen plan om deze site uit de lucht te halen?” En zelfs in het weekend volgen veiligheidsmedewerkers en het communicatiedepartement van het bedrijf de website van John Donovan.**
Door een mailtje aan Poetin verloor het bedrijf aandelen
*Hoe gevaarlijk Donovan kan zijn, is op z'n minst sinds 25 november 2005 bekend. “Mijn bericht aan Poetin”, zegt hij. “Daarmee heb ik Shell heel mooi te grazen genomen”. In dat mailtje had hij de Russische regering gedetailleerd geïnformeerd over de gebrekkige veiligheidsnormen van Shell bij het olieboorproject Sachalin2. Shell was destijds meerderheidsaandeelhouder van een joint-venture met het Russische olieconcern Gazprom. Het gemeenschappelijke olieveld in het oosten van Siberië is een van de belangrijkste projecten van Shell – 180.000 vaten ruwe olie per dag, 9,6 miljoen ton gas per jaar. In zijn mailtje wijst John Donovan op een interne e-mailcorrespondentie, die hem werd toegespeeld. In het document waarschuwt een van de leidinggevenden zijn collega's in Londen dat een catastrofe op een van de boorplatforms verwoestend zou kunnen zijn. “Hij schreef dat de olievervuiling voor de kust van Alaska door de in 1989 gezonken tanker Exxon Valdez een lachertje zou zijn vergeleken met wat in Sachalin zou kunnen gebeuren*”, zegt Donovan.
Nog geen twee jaar na het mailtje aan Vladimir Poetin ontneemt een Russisch gerechtshof het meerderheidsbelang aan Shell, waardoor de onderneming wordt gedegradeerd tot minderheidspartner, met een aandeel van 27 procent. Terwijl Shell spionage vermoedt, doet de toenmalige Russische onderminister van Milieu een boekje open over de herkomst van zijn informatie: “De noodzakelijke aanwijzingen kwamen van John Donovan uit het Engelse Colchester”. En Donovan heeft iedere paar maanden wel een primeur.
Wat drijft deze man, waarom heeft hij het uitgerekend op Shell gemunt? Tot 1992 waren John Donovan en Shell partners. Samen met zijn vader Alfred beheerde hij het tweemans-reclamebureau Don Marketing. Ze bedachten het internetspel Rubbellose en organiseerden kleine kansspelen, waaraan Shell-klanten mochten deelnemen die voor meer dan 50 liter hadden getankt.**
Een schamel vertrek is het zenuwcentrum van de strijd
*De zakelijke relatie leed schipbreuk toen Shell een nieuwe werknemer bij de marketingafdeling aannam. Deze gebruikte talloze ideeën van de Donovans zonder ervoor te willen betalen. Men zag elkaar weer voor de rechter. Na vier langdurige processen was de firma van de Donovans bankroet en het land van zijn vader verkocht. Op zijn eigen huis had hij een enorme hypotheek moeten nemen. In 1999 ging hij daarom akkoord met een schikkingsvoorstel van Shell. De onderneming zegde toe de gerechtelijke kosten van honderdduizenden ponden voor zijn rekening te zullen nemen. In ruil daarvoor verplichtten beide partijen zich over de zaak te zullen zwijgen. “Gelukkig heeft Shell zich niet aan die afspraak gehouden en zich in de media over het proces uitgesproken.*”
John Donovan parkeert zijn auto op de oprit van zijn kleine rijtjeshuis. Hij opent de zijdeur en staat direct in de keuken. “Nou ja, goed koken kun je hier toch niet meer”. Hij grijnst en opent de koelkast. Uit het groentevak haalt hij een stapel documenten. Hij leidt ons naar de zijkamer. Het schamele vertrek is een zenuwcentrum in de wereldwijde energiestrijd. Het centrum van een miljardenspel. En John Donovan is een van de machtigste deelnemers.
“De andere olieconcerns zijn niet veel beter”,' zegt Donovan, “maar Shell blijft mijn tegenstander”. Dat zal ook de komende jaren zo zijn. “Mijn vader is nu ruim 90. Als ik net zo lang leef als hij, heb ik nog zeer veel tijd voor mijn kleine hobby”. John Donovan wendt zich naar zijn beeldscherm en haalt zijn e-mails op. Shell wacht op hem, zoals iedere dag.**
