Nieuws Europeaan van de Week
Met haar eerste roman kwam Helene Hegemann meteen in de literaire top van Duitsland. Totdat men erachter kwam dat ze zich schuldig had gemaakt aan plagiaat. Foto: Ullstein ed.

Helene Hegemann, knippen en plakken kan ze wel

Ze is de nieuwe ster van de Duitse literatuur. Op 17-jarige leeftijd heeft Helen Hegemann alle literaire critici op haar hand gekregen met haar roman over een bandeloze jeugd zonder houvast. Enig probleem: ze blijkt hele passage te hebben gekopieerd. Maar ze aanvaardt de consequenties, waarmee ze een nieuwe tijdgeest inluidt.

Gepubliceerd op 11 februari 2010 om 15:43
Met haar eerste roman kwam Helene Hegemann meteen in de literaire top van Duitsland. Totdat men erachter kwam dat ze zich schuldig had gemaakt aan plagiaat. Foto: Ullstein ed.

Vroeger op school leerden we het al: overschrijven is een nuttige manier om succes te boeken. Maar dan moet je de regels van het spel wel beheersen. De voornaamste is om te zorgen dat je niet wordt gesnapt. En regel nummer twee: mocht je toch worden gesnapt, geef dan direct toe dat je fout zat. Zo bezien is Helene Hegemann een voorbeeldige leerling.

Wat is er aan de hand? Onlangs bracht Helene Hegemann (17) haar eerste roman uit: "Axolotl Roadkill". Het is een wild, heftig boek in de categorie 'coming of age'. En sinds het op de markt is, wordt het bejubeld en geprezen in de literaire krantenbijlagen. Dat taalgebruik, zo geweldig en zo stijlvast! En zo radicaal! Ach, en niet te vergeten al die treffende observaties en verrassende gedachten. Het literaire wereldje, dat sowieso al neigt naar enthousiasme, is er helemaal vol van, omdat het al zo lang geleden is dat er een dergelijk debuut verscheen. Bovendien was de opwinding ook groot bij mensen die niet zoveel op hebben met boeken, maar wel sensatiebelust zijn.

Drie lijntjes speed op het toilet

Potverdorie, heeft ze dat boek echt op haar 16e geschreven? Iedereen dacht dat deze roman een authentiek verslag van het leven van Helene H. was en geloofde dat ze die afschuwelijke drugs-, seks- en puberteitsproblemen ook zelf had ervaren. Daardoor lijkt "Axolotl Roadkill" immers nog indrukwekkender. Was ze werkelijk in die te gekke, beruchte, beste club van de wereld geweest, de Berghain in Berlijn, waarvan wordt beweerd dat er dankzij het strenge deurbeleid geen mensen onder de 21 worden binnengelaten? Heeft ze echt "drie lijntjes speed" genomen op het toilet? Ongelooflijk.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Helene Hegemann heeft de hoofdpersoon, de 16-jarige Mifti, weliswaar verzonnen, maar op de een of andere manier moesten de meeste lezers bij Mifti onwillekeurig toch meteen aan Helene zelf denken. En zodra de vader in het boek ter sprake komt, zagen lezers Carl Hegemann, vroeger een beroemde toneelschrijver, voor zich. Lezers dachten de echte Helene te horen als Mifti liefdeloze autoseks heeft, filosofeert over biseksualiteit en genoegen schept in haar "houding van een arrogant rotkind". Het verhaal van "Axolotl Roadkill" speelt bewust met deze flitsende effecten van het echte. En dat wordt in deze roman zo kundig gedaan! Helene Hegemann, de nieuwe, verbijsterend jonge ster aan het literatuurfirmament.

"Originaliteit bestaat sowieso niet"

Toen gebeurde er dit: het cultuurblog (www.gefuehlskonserve.de) ontdekte dat Hegemann plagiaat had gepleegd, vooral uit de roman "Strobo". Deze roman verscheen vorig jaar bij een kleine uitgeverij in Berlijn (SuKuLTuR), verhaalt over seks, drugs en de Berlijnse club Berghain en werd geschreven door blogster Airen, geboren in 1981. Helene Hegemann nam niet alleen grappige begrippen, zoals "techno-plasticiteit" of "vaselinetieten" over, maar ook hele zinnen en stukken enscenering.

Ze heeft inmiddels haar verontschuldigingen aangeboden. Ze wist wel dat het fout was om "niet [...] alle mensen te hebben genoemd, wier teksten mij hebben geholpen". Toch verdedigt ze haar eigen tekst. Want zoiets als "originaliteit" bestaat sowieso niet, alleen "echtheid". Bovendien is ze niet meer dan een onderhuurster in haar eigen hoofd. “Ik maak gebruik van alle dingen waar ik inspiratie in vind en waardoor ik word gestimuleerd.”

De club van virtuele schrijvers

Het aanzwellende kabaal over het schandaal rondom het ‘geval Hegemann’ is vooral een reflex. Er wordt beweerd dat plagiaat niet past bij het aura van het authentieke. En dat terwijl "Axolotl Roadkill" een aura creëert waarin het verschil tussen fictie en werkelijkheid niet langer wordt erkend. Helene Hegemann behoort nu tot de "club van virtuele schrijvers", die in "Strobo" ter sprake komt. “We zijn deel van een serie handelingen, die soms uitmonden in fictie. Dat is allemaal best schizofreen.” Carl Hegemann stond overigens aan de wieg van de theoretische bovenbouw voor deze hybride kunstvorm: “Een werkelijkheid wordt niet aangetroffen, maar gecreëerd door de ‘leden’ van een cultuur.” In die zin heeft Helene Hegemann gedaan, waar ze het beste in is. Ze heeft een romanbestaan bij elkaar gejat.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp