Kies een taal
Als de zenuwen bloot liggen, is men moeilijk voor rede vatbaar. In de Griekse krant Kathimerini verscheen een karikatuur, waarop de minister van Financiën aan het werk te zien is, terwijl zijn secretaresse de komst van EU-inspecteurs aankondigt. “Een minuut!”, roept de minister en rukt zijn overhemd van zijn lijf. Dan zien we hoe hij zijn naakte bovenlijf demonstratief geselt met een roede. Daarnaast staan drie mannen in Gestapo-uniform en roepen in het Duits: “Sehr gut!” Het conservatieve dagblad Kathimerini is feitelijk de stem van bezinning dezer dagen, omdat het voor anti-Duitse hysterie waarschuwt. Ook de voorzitter van het Griekse parlement, Filippos Petsalnikos wordt beschouwd als verstandig man. Hij heeft de Duitse ambassadeur ontboden, maar voor het zover was, had hij de Duitsers nog even de les gelezen.
De Grieken vergaven de Duitsers opmerkelijk snel
In een krant wordt verzucht dat het u ur van de "kleine hersenen" heeft geslagen, vanwege de kinderachtige humor en onwetendheid aan Duitse zijde. Het Duitse weekblad Focus is hier een voorbeeld van, met op de cover een afbeelding van een opgestoken middelvinger van de Venus van Milo en een artikel waarin Griekenland verder werd gereduceerd tot bedrog en verval ("Onuitroeibaar: de Griekse list"). Hakenkruizen en holle frasen die dienden als protest voor de show aan Griekse zijde. Een "oorlog vol clichés" schreef columnist Kostas Kalfopoulos in Kathimerini, die zijn toevlucht zocht bij de Duitse schrijver Hölderlin: “Wanneer echter gevaar dreigt, groeit de redding”. Maar wat te doen, vroeg Kalfopoulos zich af, als er alleen maar domme dingen worden geroepen? De columnist in kwestie spreekt vloeiend Duits, net als veel Grieken trouwens. In Griekenland is Duits de tweede vreemde taal, een hele generatie heeft in de jaren 70 van de vorige eeuw in Duitsland gestudeerd.
Toch hadden de Grieken altijd al één wens: “Ze wilden ervoor zorgen dat de Duitsers niet zouden vergeten”, zeg Fleischer. Toch winden ook sommige Grieken zich erover op dat de kwestie van de Duitse herstelbetalingen uitgerekend nu als koekje van eigen deeg wordt gepresenteerd: “Dat is een afleidingsmanoeuvre, om de aandacht af te leiden van de problemen”, beweert columnist Kalfopoulos, “en dat in een tijd, waarin Griekenland juist de mouwen moet opstropen en moet samenwerken met de Europeanen.” Dat de meeste Grieken zich in deze kwestie bedrogen voelen, is echter een feit waar Duitsers niet omheen kunnen, als ze willen begrijpen waarom de hele oppositie, van de rechtse LAOS-partij tot en met de orthodox-communistische partij nu plotseling weer om herstelbetalingen roept.
Voor de Duitsers is de zaak van de herstelbetalingen na WOII afgedaan
Na 1945 heerste er bij de geallieerden stilzwijgende overeenstemming over het belang van een sterk Duitsland als bastion tegen het communisme, in plaats van een door schulden geruïneerd land. De schuldenovereenkomst van Londen uit 1953 ontsloeg Duitsland praktisch van de verplichting om aan zijn oorlogsschulden te voldoen. Er hoefde pas te worden betaald door een onder een vredesverdrag herenigd Duitsland. Dat Bonn in 1990 er met succes voor streed dat het ‘Twee+Vier Verdrag’ dat de hereniging bezegelde niet de naam ‘vredesverdrag’ kreeg, is dan ook geen toeval: zo probeerde men opnieuw onder de herstelbetalingen uit te komen, beweert historicus Hagen Fleischer. “De nazi’s hebben zelf hun schuld aan Griekenland officieel becijferd en dat zou, gemeten naar huidige maatstaven, nu zo’n vijf miljard euro zijn. De Bondsrepubliek betaalde eenmalig in het kader van het zo genaamde ‘Internationale Verdrag’ van 1960 een bedrag van 115 miljoen D-Mark, dat echter vooral bedoeld was voor de Joodse slachtoffers van nazimisdaden in Griekenland.”
Het officiële standpunt van de Bondsrepubliek wordt door een Duitse diplomaat als volgt toegelicht: “Voor ons is de zaak van de herstelbetalingen in de loop van de tijd afgedaan.” Dat mag vanuit Duits oogpunt een slimme zet lijken, en misschien is het zelfs ook wel geboden in de Realpolitik. Maar moeten we ons in het omgekeerde geval dan nog afvragen waarom sommige Grieken de list van de Duitsers bestempelen als ‘onuitroeibaar’? “Zelfs al voelen we ons bedrogen”, zegt columnist Kalfopoulos, “dan is dat toch absoluut niet relevant voor de situatie waarin we momenteel verkeren”. Dat klopt. Maar, zegt historicus Fleischer: “Het hangt ook af van de toon waarop het wordt gezegd”. En die is momenteel scherp, zowel in Duitsland als in Griekenland.
Mediatumult
Van kwaad tot erger
De Griekse en Duitse regeringen doen hun uiterste best om het mediatumult in beide landen een halt toe te roepen. Het tumult kwam op gang nadat het Duitse weekblad Focus een Venus van Milo op de cover zette met opgestoken middelvinger. De Grieken lieten er geen gras over groeien: de dag daarop publiceerde het Griekse dagblad I Nikis een Brandeburger Tor met een nazivlag, en een hele reeks spotprenten. De plaatsvervangende Griekse premier haalde vervolgens de plunderingen erbij waaraan de Duitsers zich in de Tweede Wereldoorlog hebben schuldig gemaakt en waarvoor nooit schadevergoeding is betaald. Vorige week riep een Griekse consumentenbond op tot een boycot van Duitse producten, en Duitse banken hebben aangegeven dat ze geen Griekse staatsobligaties zouden kopen. Om de gemoederen tot bedaren te brengen heeft bondskanselier Angela Merkel de Griekse premier George Papandreou uitgenodigd voor een vergadering in Berlijn op 5 maart.
