Kies een taal
De Europese verkiezingen zijn achter de rug, maar het politieke spel was alles behalve Europees te noemen. We hadden helaas te maken met 27 nationale partijen met allemaal hun eigen kleingeestige strategieën waardoor de positie van Europa in de wereld er alleen maar slechter op is geworden : de uitslagen van de verkiezingen voor het Europees Parlement bevestigen het gebrek aan interesse bij de kiezers die deze verkiezingen als nutteloos en ver van hun bed beschouwen, getuige de lage opkomst en onverschilligheid van burgers; het gebruik van de verkiezingen als tweede ronde voor de nationale verkiezingen om nationale rekeningen te vereffenen; de grote winst van extremistische partijen zoals de anti-Europese en xenofobe Partij voor de Vrijheid van Wilders die meer dan 15% van de stemmen kreeg; de nederlaag voor de Britse Labourpartij van Gordon Brown waardoor de weg naar het parlement vrij lijkt te zijn voor de Conservatieven van David Cameron die een referendum heeft beloofd over de deelname van Groot-Brittannië aan de EU; de zege voor de oppositiepartijen in Ierland met een verkiezingsuitslag die de zittende regering afstraft voor haar aanpak van de economische crisis en de generale repetitie in Duitsland voor de parlementsverkiezingen in september. Kortom, nationale partijen en nationale problemen voerden de boventoon bij deze verkiezingen die nog steeds ten onrechte worden beschouwd als tweederangsverkiezingen die niet in staat zijn om oplossingen aan te dragen voor concrete en grensoverschrijdende problemen van een Europa dat in de ogen van de burgers niet meer is dan de optelsom van de diverse delen.
De toespraak van Obama in Egypte, waarin hij pleitte voor één wereld waaraan eenieder zijn steentje bijdraagt, steekt schril af tegen het getalm van Europa. De noodlijdende Verenigde Staten verschijnen weer op het wereldtoneel met een toespraak in het Midden-Oosten, de achtertuin van Europa. In concentratiekamp Bunchenwald in Duitsland riep Obama op een einde te maken aan vervolgingen op etnische en religieuze gronden. Dat zijn ook Europese waarden. Uiteraard is dit slechts een toespraak waarvan we nog maar moeten zien wat er in de praktijk van terecht komt, maar er gaat ook de nodige prikkeling en inspiratie van uit. Dit soort pleitredes hebben we niet in Europa. En we hebben al helemaal niemand die ze kan houden. Er wordt nu wel voorgesteld, en niet alleen door Europees rechts, dat Barroso aan het hoofd van de Commissie blijft staan en het lijkt erop dat er consensus bestaat om Blair tot eerste permanente voorzitter van de Unie te maken.
7 juni stond in het teken van lokale triomfen. Noch de politici, die het niet begrijpen, noch de burgers, die bang zijn gemaakt door de recessie en teruggrijpen naar wat ze kennen, beseffen dat er geen nationale oplossingen bestaan voor mondiale problemen. Geen van de huidige grote problemen, of het nu gaat om vraagstukken op het gebied van klimaatverandering, energie of immigratie, kan op nationaal niveau worden opgelost. We hebben een kans gemist: de grootste transnationale verkiezingen van de geschiedenis waarbij zo’n 380 miljoen Europeanen konden stemmen voor een supranationaal parlement met 736 leden. Het is de enige Europese instelling waarvan de leden door alle burgers worden gekozen, die steeds meer bevoegdheden krijgt, een begroting beheert van 116 miljard euro en aan de wieg staat van 70% van de wetgeving die ons allen aangaat. Het is echter wel zo dat we de Europese regering niet mogen kiezen en dat het Parlement de Europese Commissie, de uitvoerende macht van de Unie, niet eens zelf kiest, wat toch wel logisch en wenselijk zou zijn.
Er bestaat geen Europees volk, noch een eenheidstaal of een gemeenschappelijk Europees beleid op het gebied van begroting en belasting. We hebben niet eens een Europese president of gemeenschappelijk veiligheidsbeleid. En toch blijft Europa geliefd. Maar we kunnen niet nog meer aan geloofwaardigheid verliezen. Grote niet-Europese mogendheden zoals China, India en Brazilië staan voor de deur.
Wat voor Europa willen we?
Lidstaten voeren nog steeds de boventoon
De Europese verkiezingen hebben overduidelijk laten zien dat wat telt geen gemeenschappelijk Europa of continentale solidariteit is, maar de natie, de staat en de stam, aldus Andrzej Talaga in het Poolse dagblad Dziennik. Ook is duidelijk dat één federaal Europa niet bestaat “vandaag niet en morgen niet”, want de lidstaten zullen de belangrijkste spelers blijven in de Europese politieke arena. Dat houdt in dat er maar weinig kans bestaat dat een Europese identiteit in de plaats zal komen van het nationale gedachtegoed. De EU moet volgens Talaga serieus bij zichzelf te rade gaan en besluiten wat zij nu echt wil, en hoe zij de nationale belangen van de lidstaten kan verenigen met de belangen van de gemeenschap als geheel. “De Europese verkiezingen zullen maar weinig veranderen, maar ze zijn een belangrijke graadmeter. Een alarmsignaal. Europa, word wakker. Het is tijd om knopen door te hakken.”
