Spreken over redding niet langer taboe

Ondanks de geruststellende woorden van de regering, bestudeert het Italiaanse ministerie van Financiën inmiddels de mogelijkheden van een hulpplan. Het doel: een pijnloze oplossing vinden waarmee vermeden wordt dat de derde economie van de eurozone over één kam geschoren wordt met Griekenland.

Gepubliceerd op 15 juni 2012 om 15:23

Na Spanje is het nu de beurt aan Italië. Dat is het idee dat de financiële markten in hun hoofd hebben, en zij overigens niet alleen. "Wij hebben drie verschillende scenario's verzonnen, waaronder dat van een herstructurering van de uitstaande staatsschuld", onthult een anonieme bron die werkzaam is op het ministerie van Financiën aan Linkiesta. Het doel is "voorbereid te zijn op alles, zelfs op het ergste". En dus ook op het ontvangen van de trojka (het Internationaal Monetair Fonds, de Europese Centrale Bank en de Europese Commissie) die ofwel de overheidsfinanciën komt controleren, of ingrijpt met financieringsmaatregelen. "Er zijn nog geen precieze cijfers bekend, maar het zal vast meer zijn dan dat er werd uitgegeven voor Griekenland, Ierland en Portugal samen", bevestigt de ambtenaar. Dat betekent meer dan 350 miljard euro.

"Italië heeft niet om hulp gevraagd, maar als het land dat zou doen, staat Europa voor ze klaar." De verklaring van Maria Fekter, minister van Financiën van Oostenrijk, rakelde de discussie over het volgende slachtoffer van de Europese crisis weer op. Het commentaar van Ed Parker, directeur van kredietbeoordelaar Fitch, die benadrukte hoeveel Italië op financieel risicogebied verschilt van het Iberisch schiereiland ("wij geloven niet dat een redding nodig zal zijn") hielp daar niet bij.

Sprankje hoop voor Italië

Het ministerie van Financiën heeft dus drie scenario's bedacht, zoals onze bron uitlegde. Het eerste, meest optimistische scenario laat een sprankje hoop over voor Italië: Europese bankenunie, communautair garantiefonds voor deposito's, eurobonds en, uiteindelijk, een volledige fiscale unie. Dat zijn de stappen waarmee de situatie in de eurozone tot rust moet worden gebracht. Als alles volgens dit plan verloopt, zou Italië gered kunnen worden. Zeker, er zijn heel wat obstakels te overwinnen. Griekenland dat eventueel de eurozone verlaat, een verergering van de Spaanse crisis, een nieuwe afwaardering van de kredietwaardigheid van Italië: daar wordt in dit scenario allemaal geen rekening mee gehouden. Het gaat ervan uit dat de situatie zoals die eind april was ongewijzigd blijft, toen het rentepercentage op Italiaans schatkistpapier met een looptijd van tien jaar op 5,5% lag [sindsdien is dat gestegen naar meer dan 6%, red.].

Het interessantste scenario is het tweede: "Als eind september de rente op tienjarig schatkistpapier nog steeds tegen de 6% of meer ligt, worden de problemen, die al ernstig genoeg zijn, die Italië zal ondervinden om herfinanciering aan te trekken, onoverkomelijk", legt de ambtenaar van Financiën uit. In dat geval zal de trojka Italië met een bezoek vereren, op dezelfde manier zoals dat ook gebeurde in Griekenland, Ierland en Portugal. Tegelijkertijd zal de financiële hulp op gang komen om te voorzien in de meest noodzakelijke behoeften van Italië. Dat heeft dan inmiddels slechts beperkt toegang, of helemaal geen toegang meer, tot de obligatiemarkten. En dat wil zeggen dat er grofweg 770 miljard euro aan Italië ter beschikking moet worden gesteld, waarmee de meest noodzakelijke voorzieningen uit de Italiaanse begroting tussen 2013 en 2016 gefinancierd moeten worden.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Grexit, meest extreme scenario

Het valt allemaal echter nog te bezien. Is het wel nodig dat Italië zijn schuld, die bijna 2000 miljard euro bedraagt, herstructureert? Het antwoord daarop ligt besloten in het derde, meest extreme scenario. Daarin wordt onder meer voorzien dat Griekenland de eurozone verlaat, wat er mogelijk toe leidt dat de tienjaarsrente op de Italiaanse schuld oploopt naar meer dan 11-12 procent. Op dat moment is een herstructurering van de Italiaanse schuld mogelijk. Maar als dat het geval zou zijn, dan is de werkhypothese van het ministerie van Financiën dat de voorkeur wordt gegeven aan een opschorting van de afbetaling van de obligaties, in plaats van een ingrijpende en wanordelijke interventie zoals Griekenland die afgelopen maart en april uitvoerde.

Net als voor Spanje wil nog niemand horen spreken over een 'Griekse' oplossing. Maar gezien de omvang van de problemen is dat nu juist waarover het overleg met het IMF gaat. In het actieplan is tot dusverre geen verzoek om steun voorzien. "Dat zou op dit moment fataal voor ons zijn. De Europese topontmoetingen van eind juni zullen een belangrijk moment zijn om te zien waar het met Europa heen gaat", bevestigt onze bron. En, zoals te voorzien was, bestaat er geen precieze berekening van de omvang van een eventuele ingreep. "Zoals iedereen weet, is Italië te groot om gered te worden en te groot om failliet te gaan. Maar we weten ook dat we ons alle mogelijke inspanningen moeten getroosten om het ergste te voorkomen", vertelt een analist van de afdeling Fixed Income van Crédit Suisse ons.

Gift met 350 miljard euro

De middelen om een eventueel leegbloeden van Italië te voorkomen zijn half Europees, half internationaal. Van de ene kant hebben we de Europese Financiële Stabiliteitsfaciliteit (EFSF), het Europees Financieel Stabilisatiemechanisme (EFSM) en het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM) die gezamenlijk iets minder dan 700 miljard euro zouden kunnen bijdragen. Aan de andere kant hebben we het IMF, dat zegt bereid te zijn zijn eigen gift voor de Europese crisis met ongeveer 350 miljard euro te verhogen. Daarmee komen we op een totaal van meer dan 1000 miljard.

De financiële steun aan Italië kan dus multilateraal zijn en op meerdere niveaus worden georganiseerd. Het zal grotendeels afhangen van de acties die Europa in de komende drie weken zal weten te ondernemen. Politiek en economisch gezien zouden die besluiten ertoe kunnen leiden dat de financiële investeerders knock-out gaan, maar we weten niet wat daarvan de gevolgschade is. Zoals de ambtenaar van Financiën opmerkt: "Als we op deze manier doorgaan is de vraag niet óf Italië gered moet worden, maar wanneer Italië gered moet worden."

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp