Kies een taal
De bouw van de derde kerncentrale van Olkiluoto (OL-3) is beslissend voor de toekomstige oplossingen voor het energievraagstuk. Een project dat 3 miljard euro kost, en de eerste centrale is op het Europees continent sinds het verschrikkelijke ongeluk in Tsjernobyl in april 1986. Voor het Franse bedrijf Areva, wereldleider op het gebied van kernenergie is het niet gewoon een groot project, maar een etalage voor een nieuw tijdperk. De Finse installatie wordt uitgerust met een EPR- of "derde generatie"-reactor, die als uithangbord moet dienen voor de atoomlobby die dezer dagen even hevig als onverwacht terug in de gratie is.
Toch is er niets zeker op deze reusachtige bouwplaats. Steeds meer vertragingen zorgen ervoor dat de in gebruik name van de reactor, die was voorzien in 2009, is uitgesteld tot 2011. Volgens de laatste berichten zal het eerder 2013 worden. Erger nog: tal van gebreken zijn aan het licht gebracht door internationale non-profitorganisaties, te beginnen bij Greenpeace, die van Olkiluoto zijn belangrijkste stokpaardje heeft gemaakt in de strijd tegen de onverantwoorde gevaren waaraan de nucleaire opleving de mensheid zou blootstellen. Sinds de werkzaamheden vier jaar geleden begonnen, heeft Greenpeace meer dan duizend ”incidenten” bij de bouw of gebrekkige beveiliging naar buiten gebracht. Een klaagzang die, tegen alle verwachting in, de Finse bevolking niet heeft ontmoedigd. Nog altijd staat meer dan 55% welwillend tegenover kernenergie. Een vreemde paradox : waren de Finnen immers niet de eerste Europeanen die in 1986 de radioactieve wolk van Tsjernobyl boven zich konden zien langskomen?
De komende 20 jaar zouden er 200 kernecntrales kunnen verrijzen
Onze regeringen zijn in paniek door het aangekondigde einde van aardolie, en zitten in de val door de klimaatcrisis en hun beloftes om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen: de ene na de andere kondigt aan opnieuw kernenergie te willen gaan gebruiken. Hoewel kerncentrales klinisch dood waren na Tsjernobyl komen ze nu overal weer tot leven. Behalve in Frankrijk, waar deze niet opnieuw tot leven gewekt hoefden te worden, omdat ze altijd hebben gewerkt.
Wat denkt u hiervan: Groot-Brittannië heeft plannen voor tenminste twee dozijn nieuwe reactoren. Duitsland had, rond 2000 en onder invloed van de groen-roze ploeg van kanselier Schröder, een definitief plan voor het stoppen met kernenergie, maar komt daar nu op terug en gaat binnenkort beginnen met een "stop op de nucleaire stop". Zwitserland wil drie reactoren erbij, de federale regering in Bern heeft onlangs de verzoeken hiervoor binnengekregen van de belangrijkste elektriciteitsbedrijven van de confederatie. Zelfs in Italië, een land met een diepgewortelde angst voor kernenergie, heeft Silvio Berlusconi besloten een totaal andere koers te gaan varen, met hulp van Parijs dat zal voorzien in de nucleaire know-how. En wat te zeggen van de Verenigde Staten, Rusland, India en China ? In totaal, met de centrales die nu worden gebouwd, die waarvan de bouwplaatsen gepland staan én de plannen voor nieuwe centrales, kunnen er de komende 20 jaar meer dan 200 centrales uit de aarde verrijzen! Oekraïne, het land waar Tsjernobyl ligt heeft plannen gepresenteerd voor 22 aanvullende reactoren.
Sinds de noodzaak tot vermindering van broeikasgassen zich even dwingend als vanzelfsprekend heeft opgedrongen, beschikt kernenergie voor het eerst sinds lange tijd over een ideologische troef voor de toekomst : er komt inderdaad nauwelijks CO2 bij vrij. ”Kernenergie draagt niet bij aan het verminderen van CO2-uitstoot”, verklaart echter Lauri Myllyvirta, een jongeman die een kleine reputatie heeft opgebouwd door zich met vijf mede-Greenpeace-leden gedurende vijf dagen in de top van een grote rode kraan op het bouwterrein van Olkiluoto heeft vast geketend. "Kijk eerst eens naar de duur van de bouw en de grote hoeveelheid energie die nodig is om een centrale af te krijgen. En tel daar eens de ecologische ramp van de uraniummijnen bij op. En de honderdduizenden kilometers die vrachtwagens afleggen om de splijtstof van de plek waar ze wordt gefabriceerd te vervoeren naar de centrales en vandaaruit naar de opwerkingscentra. En vanuit die centra naar de tijdelijke kernafvalopslagplaatsen. Die vrachtwagenconvooien worden nog begeleid door militaire of politievoertuigen, want je gaat niet met uranium slepen zoals je dat met kolen doet..."
Een situatie waarbij de koude rillingen je over de rug lopen
Petteri Tiippana, vice-directeur van de Stuk, de autoriteit voor veiligheid voor kernenergie in Finland, schetst de stand van zaken; de koude rillingen lopen erbij over je rug : "Het probleem van Areva is een probleem waarmee in feite alle Finnen opgezadeld worden, en dat is dat alle deskundigheid volledig verloren is gegaan omdat de laatste Europese kerncentrale zo’n twintig jaar geleden werd gebouwd. Daarbij komt dat de EPR een nieuw soort reactor is: je kunt net zo goed zeggen dat Finland toestemming heeft gegeven om haar grondgebied als proeftuin te laten gebruiken. Ik heb het gevoel dat Areva al doende ontdekt waar ze mee bezig is. Ze zijn veel te optimistisch geweest, hebben beloftes gedaan die ze niet kunnen waarmaken, ze zijn te snel gegaan omdat ze een wereldwijde, protserige vitrine wilden".
De levensduur van de OL-3 is 60 jaar, voorziet TVO, het Finse elektriciteitsbedrijf, eigenaar van Olkiuoto en opdrachtgever van de EPR. Als de reactor in 2013 zou beginnen met draaien, zou hij rond 2073 worden uitgeschakeld. Tenzij er een onwaarschijnlijk wonder plaats vindt, zullen Lauri Myllyvirta en Petteri Tiippana, evenals als de schrijver van deze regels, er al lang niet meer zijn op het moment van de definitieve ontmanteling van de installatie, die is voorzien voor 2120. Van alle bestaande energiebronnen is kernenergie de enige die nog ongeboren generaties zo ver vooruit aan zich verplicht ; er bestaat immers nog altijd geen definitieve oplossing voor het opslaan van afval.
Dit is artikel is samengesteld uit het essay L’après pétrole a commencé [Het post-olie-tijdperk is aangebroken] (Seuil, 2009), van Serge Enderlin.
Frankrijk
De hulpjes van de nucleaire ontsmettingsbrigade
Franse kerncentrales doen een beroep op kwetsbare arbeiders, vaak mensen zonder vaste woon- of verblijfplaats, die worden ingezet voor de meest riskante werkzaamheden en bovendien aan straling worden blootgesteld: "We noemen ze ‘jumpers’ : duikers. Of ook wel de nomaden van de kerncentrales”, zo schrijft Alias, de wekelijkse bijlage van het Italiaanse dagblad Il Manifesto. Ze zijn in dienst van onderaannemers van Franse energiebedrijven als EDF en GDF-Suez of van Avera, die de kerncentrales beheren, en ze *"*incasseren 80% van de jaarlijkse collectieve dosis ioniserende straling die door Franse kerncentrales wordt geproduceerd". In het magazine wordt uitgelegd dat men geleidelijk aan is afgestapt van de leer om geen risico te nemen op het terrein van bescherming tegen straling en in plaats daarvan nu een veel vagere doctrine aanhangt, namelijk As Low As Reasonably Acceptable (ALARA), dat wil zeggen zo laag mogelijk als redelijkerwijs aanvaardbaar. Een aantal van deze ‘nucleaire nomaden’ heeft nu een aanklacht ingediend tegen hun werkgevers vanwege de gevolgen van het feit dat ze aan straling zijn blootgesteld. Dat heeft nog geen resultaat opgeleverd, omdat ongelukken op de werkvloer bij kerncentrales na tien jaar verjaren, en "dat is precies de periode waarin de ziekte zich ontwikkelt en manifesteert en waarin de oorzaken kunnen worden verhuld die tot de ziekte hebben geleid", onderstreept Alias.
