Kies een taal
Vijf Vlaamse vlaggen wapperen fier voor het gemeentehuis van Lennik. Aan het balkon hangt een spandoek met 'Splits BHV’. Burgemeester Willy De Waele van Lennik legt het graag uit. "Het is doodeenvoudig: BHV staat haaks op de grondwettelijke indeling van België." Het land is verdeeld in drie gewesten, Vlaanderen, Wallonië en Brussel; het kiesdistrict BHV is het enige dat de gewestgrens overschrijdt. BHV omvat zowel het tweetalige Brussel als 35 Vlaamse gemeenten, zoals Lennik. Daardoor kunnen Franstalige politici [bij de federale en Europese verkiezingen] stemmen halen bij kiezers die in Vlaanderen wonen. [Vlamingen die in Wallonië wonen kunnen echter niet stemmen op Vlaamse lijsten in Brussel, hetgeen de Vlamingen als een groot onrecht beschouwen.]
Maar de Vlaamse weerstand tegen BHV gaat dieper. "Hier botsen twee rechtsprincipes op elkaar. Het droit du sol (grondgebonden recht) en het droit de personne (persoonsgebonden). De Franstaligen eisen hier rechten op, terwijl ze in Vlaanderen wonen. Ze vestigen zich hier, maar aanvaarden onze taal en cultuur niet."
Mensen die in Vlaanderen een huis bouwen, moeten Nederlands spreken
Het landelijke Lennik ligt nog geen tien kilometer buiten Brussel en steeds meer Brusselaars, die vaak Franstalig zijn, komen hier wonen. "Lennik is een groene, Vlaamse gemeente. En dat willen we ook zo houden."
Dus eist de gemeente van mensen die grond kopen om een huis te bouwen dat ze Nederlands spreken of bereid zijn de taal te leren. "Dat wordt vastgelegd in de notarisakte." Maar de gevreesde ’verfransing’ zet toch door. De burgemeester spreekt overigens uitstekend Frans. "Ik ben verliefd op die taal en ik debatteer graag in het Frans. Ook met mijn vriend Damien." Dat erkent Damien Thiéry, de Franstalige burgemeester van Linkebeek. "Ik heb goede contacten met Willy." Linkebeek is een Vlaamse gemeente die ook in BHV ligt maar dicht tegen Brussel aan. Hier hebben de Franstaligen – een ruime meerderheid – zogeheten ’faciliteiten’: zij mogen Frans spreken in contacten met de gemeente.
Bij gemeenteraadsvergaderingen mag geen Frans meer worden gesproken
Maar omdat Thiéry de taalregels volgens de Vlaamse regering niet precies heeft uitgevoerd, is hij nooit officieel benoemd als burgemeester. De Franstaligen eisen zijn benoeming en die van twee collega’s in dezelfde positie, tegenover de Vlaamse eis tot splitsing van BHV. "Democratie is volgens mij het respecteren van de wet", zegt Thiéry in redelijk Nederlands. "Maar het Vlaamse gewest breekt de faciliteiten stelselmatig af. Zo mogen we in onze gemeenteraadsvergaderingen geen Frans meer spreken. Ik houd heel veel van de Nederlandstalige cultuur en van de bevolking. Maar het spijtige is dat een paar extremistische Vlaamse politici naar onafhankelijkheid streven."
Thiéry begrijpt de Vlaamse angst voor ’verfransing’ niet. "Waarom zouden ze bang zijn? Alles is in de wet geregeld." De gevoeligheid tegenover de Franse cultuur, die zo lang dominant was in België, begrijpt hij wel. "Maar de Vlamingen maken daar een drama van."
De burgemeesters zijn het over één ding eens: een oplossing lijkt onmogelijk. "Ik denk dat België over tien jaar niet meer bestaat en dat vind ik spijtig", zegt Thiéry. De Waele zou er geen traan om laten. "Dit apenland – excusez le mot – werkt al jaren niet meer. Je kunt water en vuur nu eenmaal niet verzoenen." De burgemeester ziet een radicalisering onder de bevolking. "Tien jaar geleden kon het de mensen weinig schelen. Nu hoor ik op straat: Allez, Willy, ga door. Laat je niet doen."
Politiek
Een explosief dossier
De taalstrijd tussen Vlamingen en Walen is "een bom onder de regering leterme", kopt de Gazet van Antwerpen op 22 april. Een paar uur later verloor de premier inderdaad de steun van de Open VLD (liberale Vlaamse partij) en diende hij zijn ontslag in bij koning Albert II. Open VLD eist overeenstemming over de taalrechten van de Franstaligen die in de tweetalige kieskring BHV wonen. Op 20 april had koninklijk bemiddelaar Jean-Luc-Dehaene, die de weg moest effenen voor een akkoord tussen beide taalgemeenschappen, verschillende maatregelen voorgesteld om bepaalde bestaande voordelen voor Franstaligen af te zwakken en hun toch bepaalde compensaties toe te kennen in ruil voor de splisting van de kieskring. Maar beide partijen hebben de voorstellen verworpen.
