Geen groen eiland in de crisis meer

Sinds het begin van de crisis beschrijven de Polen hun land als een 'groen eiland' van welvaart in een zee van recessie. Maar de vooruitzichten voor de komende jaren zijn niet meer zo rooskleurig, en het land zal moeten werken aan een alternatief ontwikkelingsmodel.

Gepubliceerd op 25 september 2012 om 11:07

De groeicijfers van de Poolse economie laten er geen twijfel over bestaan: de vertraging is een feit. Er is nog steeds economische groei, maar veel minder. Tussen maart en juni nam het bbp met 2,4% toe, tegen een toename van 3,5% in het eerste kwartaal. “De groei is stevig achtergebleven bij de verwachtingen”, zegt Maja Goettig, hoofdeconoom bij KBC Securities en lid van de Economische Raad van de premier.

Sommigen vinden dat er geen overhaaste conclusies moeten worden getrokken. De economie blijft immers groeien. Dat is waar, maar voor een economie die nog in ontwikkeling is, gelden niet dezelfde regels als voor ontwikkelde landen. Voor Polen is de overgang naar een groei van minder dan 4% hetzelfde als een recessie voor Duitsland. De groeivertraging brengt werkloosheid met zich mee. En juist het gebrek aan banen, en niet de slechte bbp-cijfers, is het meest zorgwekkende symptoom van een economische crisis. Op dit moment daalt het werkloosheidscijfer nog, tot 12,3% in juli, maar dat was een puur seizoenseffect. “Aan het eind van het jaar, zou de werkloosheid gestegen kunnen zijn tot 13,5%”, voorspelt Goettig.

Het ministerie van Financiën trok onlangs 500 miljoen zloty uit voor het bestrijden van de werkloosheid, maar de begrotingsvooruitzichten voor volgend jaar blijven desalniettemin optimistisch: minister Jacek Rostowski verwacht een groei van 2,2% voor het bbp en hij gaat er vanuit dat de werkloosheid niet hoger zal zijn dan 13%. Het vervelende is dat de minister echter geen enkele invloed heeft op deze indicatoren en economen zijn het er in het algemeen over eens dat zijn veronderstellingen onrealistisch zijn. “De minister van Financiën tast net als iedereen in het duister omdat op dit moment nog niemand een idee heeft over de duur of de ernst van de recessie in de eurozone. Als de groei van Polen afneemt tot 2,2%, dan stijgt de werkloosheid naar 15-16%”, denkt Piotr Kuczynski, hoofdanalist bij beleggingsmaatschappij Xelion.

Weinig steun van de EU

De huidige EU-begroting loopt op zijn einde, de begroting voor 2014-2020 zal waarschijnlijk minder gul zijn voor Polen en nieuwe EU-projecten worden er voor 2015 niet opgestart. Drie jaar geleden had Polen het geluk dat de economische vertraging gepaard ging met een Europese investeringspiek. Volgens berekeningen van het Poolse ministerie van Financiën zal de bijdrage van de Unie aan de Poolse groei in 2013 niet meer dan 0,5 procentpunten bedragen.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Ook op de tweede ‘schokdemper’ van drie jaar geleden hoeft niet meer gerekend te worden. Toen koos de regering voor een ruimere begroting terwijl door de wereldwijde recessie de fiscale inkomsten plotseling terugliepen. Polen riskeerde daarmee een tekort van 7,4% van het bbp om de groei te beschermen. Maar in plaats van een opleving volgde er nog een vertraging.

Voor de Poolse economie blijft er daarom maar één ‘schild’ over: de zwevende wisselkoers. In 2009 zorgde de kapitaalvlucht voor een afwaardering van de zloty van meer dan 30%, wat zeer gunstig uitpakte voor de Poolse export.

Tegenwoordig is het enige economische redmiddel voor de korte termijn de zloty. Maar dat instrument is niet in handen van de premier, maar van de president van de Poolse Centrale Bank, Marek Belka, die aankondigde binnenkort de rente te zullen verlagen.

Op zoek naar nieuwe markten

De regering heeft niet de noodzakelijke middelen om de conjunctuur te ondersteunen. Dat is niet alleen een kwestie van geld. De minister van Financiën wordt vooral klemgezet door de belofte aan de Europese Commissie om het begrotingstekort in 2013 terug te dringen tot 2,2% van het bbp. Iedere versoepeling van de begrotingsdiscipline zou voor de financiële markten aanleiding zijn Poolse obligaties te dumpen. Dat zou de obligatiekosten laten toenemen en de nekslag betekenen voor de begroting. Of de Poolse regering nu wil of niet, er moet bezuinigd worden, net als in Spanje, Portugal en Griekenland, en de begrotingsdiscipline zal de vertraging onvermijdelijk langer laten duren.

Hoe kan Polen weer snel op weg naar groei raken, om een minimale groei van 4% van het bbp te bereiken? Onder die grens neemt de werkloosheid toe, evenals de financieringsproblemen voor de staat. Na 23 jaar kapitalisme kan Polen niet alleen meer rekenen op zijn concurrentievoordelen en zal het land meer moeten doen dan alleen proberen de ontwikkelde landen in te halen. De lonen in Polen blijven stijgen, en vroeg of laat zal het land zijn status van lagelonenland verliezen. Wijze mensen zeggen dat het land een eigen productiesector moet ontwikkelen, omdat dat het grootste groeipotentieel biedt. Polen zou de industriële sectoren moeten kiezen waarin het land het best presteert, en die sectoren systematisch moeten steunen. En er moet geïnvesteerd worden in innovatie. Anders gezegd moet het land een solide schip bouwen in plaats van te wachten totdat het eiland weer groen wordt.

Tegelijkertijd moet Polen op zoek gaan naar nieuwe markten. Niet noodzakelijkerwijs in het Verre Oosten, maar vlak over de oostgrens. “Rusland is net toegetreden tot de WTO, en Oekraïne en Wit-Rusland zijn grote markten, waar Poolse producten goed bekend staan. De florerende grenshandel is daar het bewijs van”, zegt Kuczyński. Maar juist de drie landen waarmee Polen de beste zaken kan doen, voeren een op waarden gebaseerd beleid dat zeer ineffectief is. Terwijl in de ogen van West-Europa Polen nog altijd een land is van onderaannemers of productie, is het land in de ogen van Oost-Europa een moderne economie. Bovendien ligt Polen zowel in geografisch als cultureel opzicht veel dichterbij. Zonder uitbreiding naar het Oosten zal Polen een afnemende export naar de eurozone niet kunnen compenseren.

Categorieën
Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp