Zijn Europeanen lui?

Lange vakantie, korte werkweken, vervroegde pensioenen... in Amerika hebben Europeanen de reputatie dat ze werkschuw zijn. Maar niets is minder waar, aldus De Groene Amsterdammer, ook al is de crisis wel een reden om onze levensstijl onder de loep te nemen.

Gepubliceerd op 19 juli 2010 om 14:32

"Are Europeans lazy? Or Americans crazy?" luidde de titel van een opiniestuk van de centrale bank van Engeland uit 2006. Het vat netjes de achterliggende gedachte samen: Europeanen werken over het algemeen een stuk korter dan Amerikanen, nemen langer vakantie, zijn vaker ziek en gaan eerder met pensioen.

Om te weten wie er nu gek is of lui moet eerst een andere vraag worden beantwoord: waarom werken mensen eigenlijk? De Noors-Amerikaanse econoom Thorstein Veblen reikte in 1899 het antwoord aan in zijn sarcastische klassieker The Theory of the Leisure Class. Mensen consumeren goederen niet alleen om zichzelf in leven te houden, constateerde Veblen, maar ook om hun sociale status aan te geven. Dat laatste doen zij door middel van ‘opzichtige consumptie’ van sociaal zichtbare goederen zoals kleren en huizen. Volgens het idee dat nu aan beide zijden van de oceaan wordt gecultiveerd, is Europa van de irrationaliteit afgeweken: daar wordt nu geluierd terwijl in Amerika (net als in Oost-Azië) wordt gejakkerd.

Er zijn vele cijfers die dit beeld ondersteunen. Een Amerikaan werkt volgens statistieken van de OESO gemiddeld 25 uur per week, terwijl Belgen, Fransen en Italianen daar maar 17 uur en nog wat tegenover stellen. Werkende Nederlanders, Italianen en Duitsers hebben jaarlijks twee keer zo veel weken vakantie als werkende Amerikanen. Van de Amerikanen tussen 60 en 65 werkt nog 43 procent, tegenover 12 procent van de Belgen, Italianen en Fransen van die leeftijd. Natuurlijk leidt dit tot enige spot en afkeuring aan weerszijden van de oceaan. En uiteraard is de kritiek op de luiheid van de Europeaan nergens venijniger dan bij een geëmigreerde Brit – in dit geval de historicus Niall Ferguson, met zijn essay The Atheist Sloth Ethic, Or Why Europeans Don’t Believe in Work.

Weinig serieuze commentatoren gebruiken het woord 'luiheid'

Veel verrassender is dat maar weinig serieuze commentatoren het woord ‘luiheid’ gebruiken. De reden daarvoor is simpel. Europese luiheid is namelijk wel een aantrekkelijke verklaring voor de arbeidsverschillen, maar de statistieken wijzen op iets anders. "Dat Europeanen minder werken ligt niet aan luiheid maar aan een vrijwillige ruil", zegt Andrew Moravcsik, hoogleraar politicologie aan Princeton en Europa-redacteur van Newsweek. De hogere arbeidsparticipatie in de VS vertekent elke statistiek In de VS lag de werkloosheid de afgelopen tien jaar lager dan in Europa en er zijn minder mensen die helemaal niet werken – en dus is het logisch dat een ‘gemiddelde Europeaan’ minder uren werkt.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Wat de ruil betreft waar Moravcsik het over heeft: "Europeanen kunnen ook best overwerken, maar ze kiezen ervoor om meer vrij te zijn in ruil voor geld", zegt Moravcsik. "Economen wijzen erop dat mensen dit doorgaans doen als ze rijker worden. Amerikanen zijn hierin de uitzondering. De VS zijn het enige ontwikkelde industrieland waar de werktijd enorm is toegenomen."

De luie Europeaan is een vooral een fictief personage

War de luie Europeaan dus best in de verbeelding mag doorleven, is hij vooral een fictief personage. Dat geldt ook voor een venijnige en de laatste tijd soms ongegeneerd demagogische variant die in de West-Europese media en politiek opduikt: de luie Zuid-Europeaan. Wat Amerikanen de West-Europeanen verwijten, verwijten die laatsten op hun beurt de Zuid-Europeanen. Maar dat is nergens op gebaseerd. Spanjaarden, Italianen en Portugezen met een baan werken jaarlijks veel meer uren dan Nederlanders.

Het probleem voor Zuid-Europeanen ligt niet bij de mensen die werken, maar bij het feit dat te veel mensen dat níet doen. "In Europa leggen te veel mensen de kosten van hun extra vrije tijd bij anderen neer. Bijvoorbeeld door vroege pensioenen op te eisen waar ze zelf niet voor hebben gespaard, in naam van sociale gerechtigheid – een totale absurditeit", zegt Simon Tilford, hoofdeconoom van de Britse denktank Centre for European Reform.

"Het Europese model, met daarin de ruil van geld voor tijd, loopt op lange termijn gevaar", meent Tilford: "De ruil moet worden ondersteund door een stabiele bron van economische groei. En die is er nu niet. De Europese productiviteit groeide lang erg hard. Toen dat stil begon te vallen, gingen sommige landen hun groei financieren met leningen, andere met export. Maar dat zijn allebei manieren om te groeien ten koste van iemand anders. Een oplossing voor Europa is het niet. Ook overheden gaan de groei niet aanjagen – die zijn allemaal snoeihard aan het bezuinigen. Het moet dus toch van de productiviteit komen. Als het de Europeanen lukt om de productiviteit weer aan de gang te krijgen, hoeven ze niets te veranderen aan hun liefde voor vrije tijd."

Duitsland

De voordelen van werkloosheid

De Duitse pers doet de laatste tijd verslag van een groep van "eeuwige werklozen" die al tientallen jaren van de bijstand leven,meldt de Poolse krant Gazeta Wyborcza. Sommigen van hen krijgen € 1.085,00 per maand, voldoende om in hun levensonderhoud te voorzien en bovendien iets over te houden voor uitjes en ontspanning, of zelfs een korte vakantie aan de Oostzee. De krant citeert de 54-jarige Arno Dübel, die zevenentwintig jaar geleden voor het laatst een betaalde baan had. Elke maand krijgt hij een cheque van € 359 en de Staat betaalt ook zijn tweekamerflat in Hamburg. Hij vindt dat werkloosheid alleen maar voordelen heeft: hij hoeft niemand te gehoorzamen, hij heeft geen stress en hoeft niet vroeg op te staan. En wat doet hij zoal gedurende de dag? "Boodschappen doen bij Lidl, de hond uitlaten, een beetje TV kijken", zegt Dübel vol openheid in een interview met Gazeta Wyborcza. De sensatiekrant Bild noemt hem "de meest schaamteloze" werkloze van Duitsland. En hij is zeker niet de enige, aldus de krant.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp