De architect Balthasar Neumann, die op de 50 eurobiljetten staat afgebeeld, omgeven door personages die op de biljetten van voormalige nationale valuta's afgebeeld stonden.

Duitslands toekomst zonder euro

Wat gebeurt er de eerste jaren in Duitsland en in Europa als de Duitsers de eurozone verlaten? Econoom Gustav Horn van de stichting Hans Böckler, die dicht bij de vakbonden staat, maakte zich er een voorstelling van en schreef er een politieke fictie over waarin hij de spot drijft met Duitslands populairste euro-criticus, Thilo Sarrazin.

Gepubliceerd op 14 november 2012 om 16:38
De architect Balthasar Neumann, die op de 50 eurobiljetten staat afgebeeld, omgeven door personages die op de biljetten van voormalige nationale valuta's afgebeeld stonden.

Een gedachtespelletje: Wat zou er gebeuren als Duitsland de eurozone verlaat, zoals superbelegger George Soros eist?

De Duitse Bondsdag besluit met twee derde meerderheid de euro op te geven en de Deutschmark weer in te voeren. Alleen de Groenen stemmen tegen. De wisselkoers is één op één. De president van de Bundesbank verlaat met onmiddellijke ingang de bestuursraad van de ECB.

De financiële markten en de valutamarkten reageren als eerste op het uittreden van Duitsland. Uit de rest van de eurozone vloeit veel geld naar Duitsland. De nieuwe munt wordt plotseling 50 procent méér waard ten opzichte van de euro. Een mark kost nu 1,50 euro. Het in Duitsland belegde vermogen verliest daardoor – in euro's gemeten – aanzienlijk aan waarde. Tegelijkertijd daalt de waarde van de garanties die de staat voor het Europese noodfonds heeft afgegeven sterk. De risico's voor de staatsfinanciën lopen aanvankelijk terug.

Na enige weken van opluchting stort de productie in

Nieuwsbrief in het Nederlands

Zo'n tweehonderd Duitse economen vieren de nieuwe vrijheid van Duitsland.Thilo Sarrazinzegt in een talkshow op televisie dat Duitsland de euro niet nodig heeft.

In de rest van de eurozone raken de financiële markten op drift. De ECB, die haar vestigingsplaats onmiddellijk na het uittreden van Duitsland verplaatst heeft van Frankfurt naar Parijs, kondigt onbeperkte aankopen van staatsobligaties aan. Daardoor lukt het de centrale bank de koersen snel tot bedaren te brengen. Tegelijkertijd betaalt zij de Duitse inleg in het Europese noodfonds ESM met nieuw gedrukte euro's terug. Maar die hebben, in Duitse marken gerekend, een derde van hun waarde verloren. De Bundesbank lijdt daardoor een fors verlies. De Duitse staatsschuld gaat navenant omhoog.

Na enige weken van opluchting over de vlucht uit de crisis maken meerdere grote autoproducenten bekend dat hun afzet in de rest van de eurozone is ingestort. De overige Europeanen vinden Duitse auto's te duur. De autoproducenten voeren arbeidstijdverkorting in en schrappen arbeidsplaatsen.

Niet veel later verklaart het Duitse werkgeversverbond dat de Duitse economie niet langer concurrerend is. Zij maant de Duitse vakbonden tot loonmatiging. Na drie maanden maakt het Duitse bureau voor de statistiek bekend dat het overschot op de Duitse betalingsbalans is gehalveerd, omdat de export naar de rest van de eurozone is ingestort. Thilo Sarrazin zegt in een talkshow op de televisie dat hij zich goed voelt zonder de euro. Zijn inkomen is ook niet gedaald.

In de rest van de eurozone krijgen de crisislanden meer tijd om te bezuinigen. Bovendien verhogen de andere landen hun inleg in het noodfonds ESM, om het wegvallen van Duitsland te compenseren.

Een Europees Monetair Fonds (EMF) ziet het licht

Het begrotingspact wordt opgeschort en vervangen door een stabiliteitspact. Dat verplicht de landen tot het in acht nemen van een inflatiedoelstelling en daarmee tot het vermeiden van onevenwichtigheden op het terrein van de betalingsbalansen. Het ESM wordt omgezet in een Europees Monetair Fonds (EMF). Wie te grote overschotten of tekorten op zijn betalingsbalans heeft, moet een deel van zijn inkomstenbelastingopbrengst aan het EMF afstaan.

De Duitse betalingsbalans is inmiddels door de sterk dalende export in evenwicht gekomen. De conjunctuur in Duitsland is aanzienlijk verslechterd. De exportsector bevindt zich in een recessie en schrapt op grote schaal arbeidsplaatsen. Ook de binnenlandse economie begint door de hogere rente aan dynamiek in te boeten. In de rest van de eurozone stabiliseert de economie zich daarentegen geleidelijk. Thilo Sarrazin zegt in een talkshow op de televisie dat dit alles niets met de euro te maken heeft.

Volkswagen maakt bekend een groot deel van zijn autoproductie te gaan verplaatsen naar de rest van de eurozone. “De Duitse markt is te klein voor onze productie, en we hebben meer zekerheid nodig over de wisselkoersen.” De beurskoers van de Volkswagen-aandelen stijgt enorm. BMW en Daimler bevestigen soortgelijke voornemens. In de overheidssector leidt de rem op de staatsschuld, tegen de achtergrond van de dalende belastinginkomsten, tot gedwongen ontslagen. De loononderhandelingen leveren een stijging van een half procent op.

Na een jaar bevindt Duitsland zich in een diepe recessie

Een jaar na het afscheid van de euro bevindt Duitsland zich in een diepe recessie, met een sterk groeiende werkloosheid. Intussen is ook de binnenlandse vraag ingestort, omdat de geringe loonstijging en de toenemende werkloosheid ten koste gaan van de consumptie. Tegelijkertijd kondigen steeds meer ondernemingen de verhuizing van productiefaciliteiten, en dus van arbeidsplaatsen, naar de eurozone, Azië of de VS aan. De beurs van Frankfurt is veel minder belangrijk geworden; de Parijse beurs heeft daarentegen aan invloed gewonnen. Het financiële kapitaal vloeit weg uit Duitsland. De opwaardering van de mark is tot stilstand gekomen.

De eurozone is intussen gestabiliseerd en lijkt zelfs een beetje te groeien. Vooral de export uit de crisislanden – en dan met name naar Duitsland – is gestegen. Volkswagen wil zijn fabriek in Spanje uitbreiden en overweegt de bouw van nog een fabriek in Griekenland.

Na twee jaar bedraagt de groei in de eurozone weer ruim twee procent. De Duitse economie stagneert echter, en de werkloosheid blijft hoog. Zo'n tweehonderd Duitse economen doen een dramatische oproep de Duitse concurrentiepositie te verbeteren. De Duitse arbeidsmarkt zou niet flexibel genoeg zijn, de lonen te hoog en de sociale uitkeringen te royaal. Griekenland en Spanje zitten in de lift, terwijl de Duitse economie het laat afweten, schrijven ze twee jaar na het uittreden uit de euro.

Thilo Sarrazin zegt in een talkshow op de televisie: “Ik heb nooit het uittreden uit de eurozone bepleit, maar men moet toch gezegd mogen hebben, dat we de euro niet nodig hebben.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp