Kies een taal
Een voordeel van deze verkiezingscampagne is dat er gelukkig maar één onderwerp is dat de Catalanen zorgen baart, interesseert of van slag brengt. Een uniek onderwerp. We praten erover in het café, thuis, op kantoor en op straat. Een zender zoeken waarop ze het over iets anders hebben, leidt tot een schokkende constatering. Woon ik nog wel in mijn eigen land?
Het onderwerp is alom aanwezig, overschaduwt al het andere en slokt al het andere op. In ieder televisiedebat komt het voortdurend en overtuigend aan de orde. Het wordt door alles en iedereen uitgemolken. Amerikaanse, Britse, Duitse, Italiaanse en Zweedse journalisten zijn al langs geweest om erover te praten.
Het lijkt wel alsof het onderwerp waarover zondag wordt gestemd ook bij het Witte Huis, het Kremlin en het Volkspaleis in Peking op de agenda staat. Parijs, Londen en Berlijn hebben het nergens anders meer over. Het doet me denken aan wat James Joyce eens tegen een Ierse landgenoot zei: “aangezien we niet van land kunnen veranderen, kunnen we dan misschien van onderwerp veranderen?” Nee, het onderwerp is het onderwerp.
Het recht om te beslissen, een eufemisme
Het onderwerp is dat we zondag kunnen stemmen over verschillende opties voor een referendum over het recht om te beslissen, een eufemisme voor onafhankelijkheid. Volgens sommigen is die al binnen handbereik, volgens anderen zal ze nog deze regeerperiode gerealiseerd worden en volgens weer anderen misschien in een verre toekomst. De voorvechters van soevereiniteit hebben weliswaar niet allemaal dezelfde tactiek, dezelfde strategie en hetzelfde tijdpad. Maar zondagavond gaat het om slechts één doel en één onderwerp. Ook de tegenstanders verschillen van mening. De Volkspartij [Partido Popular] roert de politieke en mediatieke trom met apocalyptisch geroffel. Ciutadans [centrumlinks en antinationalistisch] heeft het minder vaak over het onderwerp en stelt onderwerpen aan de orde die de machthebbers heel wat minder welgevallig zijn. De socialistische partij wil de gulden middenweg bewandelen, maar heeft zoveel verloop in de gelederen gekend dat het moeilijk zal worden om de afgrond te mijden.
Niemand heeft het over de werkloosheid
Immigranten worden niet bij het onderwerp betrokken. Het thema is namelijk niet aan de man gebracht zoals gebruikelijk is in verkiezingstournees, zoals op markten. Er waren dan ook maar weinig politici te bekennen bij de vis - en groentestalletjes. Ze waren bang dat hen zou worden verweten dat er behalve dit onderwerp ook nog andere zaken zijn om je druk over te maken. De belangrijkste daarvan is de werkloosheid. Niemand heeft het nog over de zorg voor de zwaksten in de samenleving, onderwijs, gezondheid, veiligheid, corruptie en menselijkheid. Dat wordt allemaal opgelost als het onderwerp niet langer een droom is. Dan wonen we in een land van melk en honing. Het onderwerp zal ons gelukkig maken.
Vanuit Madrid bezien
Bruggen bouwen tegen polarisatie
Wat zal er gebeuren na alle drukte? vraagt Fernando Vallespín zich af in El País. Deze politicoloog maakt een ongunstige balans op van de verkiezingscampagne:
Zelden zijn we getuige geweest van een dergelijke discussie over ‘wie we zijn’ [...] Maar we zijn geen stap verdergekomen in ons wederzijds begrip. In plaats van bruggen te bouwen hebben we onderbuikreacties gehoord van media in Madrid, en de alsmaar luider klinkende stem van Artur Mas als verlosser van ons vaderland, die in feite de polarisatie hebben aangewakkerd. Doordat de tegenstanders van onafhankelijkheid zich in relatief zwijgen hebben gehuld - ongetwijfeld omdat ze met stomheid zijn geslagen - is het moment waarop de andere stem van Catalonië, de middenweg, de ‘tertium genus’, gehoord had kunnen worden, uitgesteld tot later.
Het is nu zaak een dialoog te starten, meent Vallespín:
We hebben een prachtige gelegenheid laten schieten om tot een beter begrip te komen van de redenen die schuilgaan achter dit uiteenvallen van onze maatschappij, die tot nu toe een model van matiging en dialoog was [...] Als we een soort van orde willen scheppen na alle drukte en woede, rest ons geen andere optie dan bruggen te bouwen, toenadering te zoeken, en met elkaar in discussie te gaan zoals beschaafde mensen plachten te doen.
