Stemmen, ja, maar op wie?

Ik denk dat het hoofdthema van deze verkiezingen perfect is samengevat door premier Victor Ponta [lid van de USL, de centrumlinkse alliantie van de Sociaal-Liberale Unie, red.]. Tijdens zijn campagne door het achterland van Roemenië zei hij dat we waarschijnlijk wel drie keer hadden nagedacht voordat we waren toegetreden tot de EU, als we van tevoren hadden geweten dat we nu opgescheept zitten met de Nationale Anti-corruptie Autoriteit (NAA) en de Nationale Dienst voor de Integriteit (NDI), in plaats van alleen geld in onze zakken.

Die uitspraak deed mij denken aan een vrouw die ik eens op het Belgische journaal zag. Ze was bevallen van een kind met het syndroom van Down en zij vertelde dat als ze dat van tevoren geweten had, zij maatregelen zou hebben genomen om de zwangerschap voortijdig af te breken, want – zo zei zij – “de gezondheid van het kind gaat boven alles”.

Dodelijk saaie en waardeloze campagne

Als we het absurde van de situatie even buiten beschouwing laten, denk ik dat de premier politiek gezien gelijk heeft. Het lidmaatschap van de Europese Unie heeft Roemenië en iedere Roemeen heel veel goeds gebracht, nog voor de ingangsdatum ervan. Maar de mensen zijn nu gewend aan de voordelen, die zij als vanzelfsprekend beschouwen en ze besteden er zelfs geen aandacht meer aan. Ze letten alleen nog maar op hun tegenslagen.

Laten we de twee belangrijke thema’s, waarvan wordt gezegd dat die de kiezer bezighouden in deze dodelijk saaie en waardeloze campagne, eens onder de loep nemen. De maandinkomens van de huishoudens, berekend in lei (de nationale munteenheid), lagen in 2012 73 procent hoger dan in 2006, het laatste jaar van maximale economische groei voor de toetreding (en de crisis). Met andere woorden, de Roemenen hebben het oneindig veel beter dan vroeger, maar wie maalt daarom?

Kiezers redeneren niet door sec naar de feiten te kijken, maar vragen zich af hoe ze het gehad zouden hebben als we geen lid van de EU waren geworden. Ook maken ze geen objectieve berekeningen voor de lange termijn. Nee, als de burger stemt, denkt hij terug aan de subjectieve verwachtingen die hij op enigszins utopische wijze koesterde in 2006-2007, toen het erop leek dat alles – de salarissen, de grondprijzen en de werkgelegenheid – met 30 procent per jaar zou toenemen, en dat tot in lengte van dagen.

Deze subjectieve benadering ligt ten grondslag aan het gedrag van de kiezer, en niet alleen in Roemenië. Het heeft geen zin om de mensen te vragen de uitstekende analyses van de Europese Commissie te lezen over de 'kosten van niet-toetreding'. Evenmin heeft het geen enkel nut om ze naar Moldavië te sturen zodat ze eens kunnen zien hoe het de mensen er daar aan toe gaat.

Strijd tegen corruptie niet zonder slag of stoot

Een ander onderwerp dat de mensen – althans in theorie – na aan het hart gaat, is corruptie, dat wil zeggen de manier waarop 'zij' ons bestelen, wie die 'zij' ook mogen zijn, want linksom of rechtsom is het allemaal één pot nat.

We mogen niet verwachten dat diegenen die het na 2005-2006, voor de eerste keer in het honderdvijftigjarige bestaan van de moderne Roemeense staat, mogelijk hebben gemaakt dat hoge ambtenaren schuldig kunnen worden bevonden aan corruptie en daarvoor veroordeeld kunnen worden, nu al beloond worden. Dit is werkelijkheid geworden als gevolg van de directe druk die de EU heeft uitgeoefend en we mogen ervan uitgaan dat het volk dat onder de kolom 'voordelen' heeft geschaard.

De strijd tegen de corruptie kon niet zonder slag of stoot plaatsvinden, waardoor we linea recta uitkomen bij waar het bij deze verkiezingen om draait. Degenen die zich bedreigd voelen door de versteviging van de rechtsstaat, wat door Europa wordt ondersteund, zijn talrijk en laten zich niet zomaar uit het zadel werpen.

Zij vertegenwoordigen in feite een meerderheid in de politieke klasse, ook al zijn ze verdeeld tussen meer gematigd en meer radicaal. Zo hadden we de afgelopen maanden het gevoel dat premier Ponta de situatie niet meer zo goed onder controle had in zijn oncomfortabele positie tussen twee kampen in, waarbij hij probeerde om iedere gesprekspartner naar de mond te praten. Vandaar dat hij zich in allerlei bochten wrong, wat op de lachspieren van het publiek werkte.

Met andere woorden, voor de volksvertegenwoordigers draait het bij de verkiezingen om de vraag of we terugkeren naar een situatie waarbij corrupte ambtenaren vrijuit kunnen gaan. Maar het volk zal onvermijdelijk stemmen volgens een parallelle logica die is ingegeven door de anti-Băsescu-bewegingen [de PD-L, de Democratisch-Liberale Partij, van president Traian Băsescu, red.] die twee jaar geleden ontstonden. Want de president heeft [op verzoek van het IMF, red.] hun salarissen en pensioenen verlaagd. Deze stromingen zullen met de tijd wel weer een zachte dood sterven, maar daarvoor is het nu nog te vroeg. En de idee van Europa lijkt hiervan en passant de dupe te worden.

Prognose

Weg bijna vrij voor USL

Nog voordat de verkiezingen van 9 december hebben plaatsgevonden, zijn de kaarten al geschud, meent România liberă. Het Roemeense dagblad stelt vast dat de alliantie van Sociaal-Liberale Unie (USL), de regeringscoalitie van vertrekkend premier Victor Ponta, nu al bezig is met

het maken van een zetelverdeling voor de toekomstige regering, hoe er moet worden omgegaan met president [Traian Băsescu, red.] en het opstellen van lijsten met toekomstige Europarlementariërs. […] Alle argumenten die wijzen in de richting van een overwinning van de USL met een score van meer dan 50 procent zijn uitermate geestdodend, net als trouwens de hele verkiezingscampagne. De uitkomst van de verkiezingen kan slechts worden gekeerd door de USL. En daarvoor haalt de partij alles uit de kast.

Volgens de krant zou deze arrogante houding ervoor kunnen zorgen dat kiezers helemaal niet gaan stemmen of tegen de verwachtingen in zullen gaan stemmen op de ARD, de rechtse Roemeense alliantie die wordt ondersteund door Traian Băsescu. Dat is een van de redenen waarom de krant Jurnalul Național, die Victor Ponta steunt, de burgers oproept om te gaan stemmen:

Wat moeten we doen? We moeten strijden tegen apathie en traagheid. We moeten stemmen, dat is alles wat ons nog rest. Stem, alsof het de laatste keer is. Vertel uw vrienden en uw naasten dat het hun laatste kans is om tegen de bezetting in opstand te komen, want Roemenië leeft onder een bezetting. Ga stemmen alsof u de wereld van de ondergang wilt redden. […] Geef via uw stem eerste hulp, mond-op-mondbeademing, aan onze democratie die op sterven na dood is, zolang het nog niet te laat is.