Kies een taal
Het is midden augustus, het hoogseizoen van de migrantensmokkel in de Middellandse Zee. Toch komen er geen duizenden Afrikanen en Aziaten uitgedroogd aan op de kusten van de Canarische Eilanden, Zuid-Spanje, Sicilië en andere Italiaanse eilanden.
Een handjevol migranten bereikt nog steeds de Europese kusten. Twee weken geleden kwamen 40 Noord-Afrikanen in ellendige staat aan op het Italiaanse eilandje Linosa waardoor diens bevolking ineens met 10% toenam. Een katholieke liefdadigheidsinstelling, Caritas, beweerde dat de migratie overzee weer toenam. Maar cijfers van de dienst voor grensbeveiliging van de Europese Unie, Frontex, tonen aan dat in het eerste kwartaal van dit jaar slechts 150 mensen in Italië en op Malta aankwamen, vergeleken met 5.200 in dezelfde periode vorig jaar. Slechts vijf mensen kwamen aan land in de drie maanden van 2010 op de Canarische Eilanden, waar een paar jaar geleden nog tienduizenden Afrikanen aankwamen. Waar zijn alle migranten gebleven?
Zuid-Europese regeringen hebben diplomatie (en cash) gebruikt
Die vraag is gedeeltelijk te beantwoorden door het feit dat Zuid-Europese regeringen diplomatie (en cash) hebben gebruikt. Spanje heeft deals gesloten met landen in Noordwest-Afrika waardoor de beschikbare havens van waaruit de migranten kunnen vertrekken naar het zuiden zijn opgeschoven. Hierdoor is de tocht naar de Canarische Eilanden nog gevaarlijker en duurder geworden. Controversieel genoeg sloot Silvio Berlusconi’s regering in Italië een overeenkomst met de Libiërs om Italiaanse patrouilles toe te staan om onderschepte migranten over te dragen in de poezelige handjes van de politie van Kolonel Khadaffi voordat ze de kans krijgen asiel aan te vragen.
De stroom naar Europa wordt echter niet volledig bepaald door de doeltreffendheid van de maatregelen ter beperking van de migratie. Het wordt ook beïnvloed door het aantal mensen dat hun leven en spaargeld willen riskeren in een poging de grenzen van de EU over te gaan.
Minder migranten door Europa's economische dip
Er lijken twee factoren aan het werk. De stroom asielzoekers is gedeeltelijk afhankelijk van het niveau van instabiliteit van delen in de wereld waar onrust heerst. Daar Somalië, Irak en de Palestijnse gebieden allemaal slechtere jaren hebben gekend dan 2009, kan het zijn dat de Italiaanse deal met Libië toevallig net van kracht werd toen het aantal migranten dat de Noord-Afrikaanse kust bereikte sowieso al begon af te nemen.
De andere factor is Europa’s economische dip. De schrijnende economische situatie in Spanje zou de economische crisis de richting van de migratie zelfs wel eens kunnen omkeren. Het aantal buitenlandse inwoners daalde in het tweede kwartaal van dit jaar met 2%. De grootste daling viel te zien onder Latijns-Amerikanen, die met 100.000 in aantal afnamen.
De meeste migranten komen niet over zee
Dat wijst op een ander punt van verwarring of zelfs een klinkklare leugen. Spanje’s Ecuadoreanen en Colombianen kwamen niet met vissersbootjes. Net zomin als de Filipijners en Moldaviërs in Italië. Migratie over zee is goed voor dramatische televisiebeelden. Maar dat betreft niet de meerderheid van de binnenkomers.
Een poster voor Italië’s Liga Noord toont een boot vol met zwarte gezichten en de grootspraak “We hebben de invasie gestopt”. Maar dat is niet waar. Aankomst over zee in Italië is slechts een vijfde van het geschatte totaal. En de “invasie” is misschien niet gestopt, of in elk geval niet voor goed. De terugtrekking van Amerika uit Irak, het herstel in Europa en een paar andere invloeden kunnen op een dag het aantal mensen dat het wil wagen weer doen toenemen.
Maar zelfs als de economie van Europa weer goed op gang komt en het tienduizenden mensen lukt binnen te komen, zouden de Europese regeringen dat erg vinden? Misschien is dat wel de grootste miscalculatie, dat ze dat inderdaad erg zullen vinden. Nationale regeringen twijfelen tussen zelfgenoegzaamheid en vijandigheid, al naar gelang de toestand van de economie en opiniepeilingen. Tegelijkertijd hebben de lidstaten op Europees niveau nooit maatregelen genomen om kleine landjes te helpen die als aankomstpunt fungeren zoals Malta. Trouwens, Europa heeft immigranten nodig om het lage geboortecijfer te neutraliseren en om het vieze werk te doen waar de eigen burgers hun neus voor optrekken. Deze zomer bood het arbeidsbureau van Catalonië 7.800 werklozen een baan aan om fruit te plukken. Minder dan 1.700 accepteerden de baan, veel daarvan waren van niet-Spaanse afkomst.
