Kies een taal
Het is zomer en dat betekent dat Britse visliefhebbers zich te goed doen aan een overdaad aan makreel: van de barbecue, gerookt of gebakken in cider. Dit seizoensproduct is een duurzame traktatie die geen schuldgevoel oproept. Maar in een conflict dat doet denken aan de kabeljauwtwisten uit de jaren zeventig van de vorige eeuw staan Groot-Brittannië en de EU nu op de rand van oorlog met IJsland en de Faeröer Eilanden (een eilandengroep die gelegen is tussen Groot-Brittannië en IJsland en die een autonome provincie van Denemarken vormt), die de overeengekomen quota eenzijdig hebben opgezegd en zichzelf het leeuwendeel van het makreelbestand in de noordelijke Atlantische Oceaan hebben zich toegeëigend.
Tegelijkertijd waarschuwt de visserijsector dat het conflict niet alleen de toekomst van de Britse visserijsector in gevaar brengt, maar ook die van de makreel zelf als duurzaam voedsel. Vorige week vormden vijftig Schotse vissers een blokkade in de haven van Peterhead voor het schip de Jupiter, afkomstig van de Faeröer Eilanden en verhinderden zo dat het 1.100 ton makreel zou lossen bij een verwerkingsfabriek. Nu roept een Schots parlementslid op om sancties op te leggen aan IJsland en de Faeröer Eilanden.
IJsland en Faeröer Eilanden, de "moderne Vikingrovers"
Struan Stevenson, eerste vicevoorzitter van de visserijcommissie van het Europees Parlement, noemt ze de “moderne Vikingrovers” en zegt dat alleen de dreiging met sancties de twee landen ertoe zal brengen om overstag te gaan. “We zouden moeten dreigen om alle EU-havens voor schepen uit IJsland en de Faeröer Eilanden te sluiten, alle invoer vanuit deze landen te blokkeren en te laten zien dat het ons menens is,” zei hij.
Volgens hem zou het bovendien een belangrijk punt moeten zijn bij de onderhandelingen over de toetreding van IJsland tot de EU. “We hebben hier te maken met een land dat graag lid wil worden van de EU. Maar wat hebben ze ons tot nu toe gebracht? Een wolk vulkanische as en financiële problemen, waarbij ze ook nog eens weigeren om hun schulden aan Groot-Brittannië af te lossen. En nu gaan ze op zo’n buitengewoon agressieve manier te werk met de visquota. Wat ze doen is gewoon illegaal, onaangekondigd en ongereglementeerd vissen.”
Een deel van het probleem lijkt te worden veroorzaakt door de klimaatverandering, waardoor makreel naar koudere, noorderlijker gelegen wateren trekt. Bij het zien van deze overvloed aan makreel heeft IJsland, dat zeer krap bij kas zit, het overeengekomen quotum van 2. 000 ton in een keer opgetrokken naar 130.000 ton. De Faeröer Eilanden, die net als de EU en Noorwegen de overeenkomst over kustwateren hebben ondertekend, deden hetzelfde en verhoogden hun quotum van 25.000 ton op eigen houtje naar 85.000 ton.
De visstand ten dode opgeschreven
Als deze situatie blijft voortbestaan, stelt het WNF dat de gecombineerde quota voor makreel in 2010 uiteindelijk 35% hoger zullen uitkomen dan de wetenschappelijke aanbeveling die de Internationale Raad voor het Onderzoek van de Zee heeft bepaald. Dat zou betekenen dat de visstand ten dode is opgeschreven.
Ian Gatt, leider van de Schotse vereniging van vissers (Scottish Pelagic Fishermen’s Association) is van mening dat ook de toekomst van de sector, die het afgelopen jaar £ 135 miljoen [ongeveer € 164 miljoen] opleverde, gevaar loopt. Als er geen overeenstemming wordt bereikt, zou het Schotse quotum kunnen worden gehalveerd.
Noorwegen is onmiddellijk in actie gekomen en heeft zijn havens gesloten voor trawlers uit beide landen. De EU daarentegen heeft weliswaar haar zorgen geuit, maar moet nog besluiten welke actie zal worden ondernomen, tot grote frustratie van de visserijsector.
IJsland is een nieuwkomer op het terrein van de professionele makreelvangst. Samen met de Faeröer Eilanden bouwde het land een dure vloot om op blauwe wijting te gaan vissen, maar de visstand zakte in. “Daar zitten ze nu met die nieuwe, modern schepen,” zegt de Schot Ernie Simpson (63), gepensioneerd schipper en samen met zijn zoon Allan eigenaar van de Christina S, met als thuishaven Fraserburgh. “Een aantal daarvan is groter en beter dan die van ons. Maar geen blauwe wijting om op te vissen. Daarom kiezen ze nu voor makreel.”
IJslandse vissers leunen op de kabeljauwtwisten
IJsland is van mening dat het vissen op makreel is gerechtvaardigd. De federatie van IJslandse eigenaren van vissersschepen zei dat ze volledig in hun recht stonden om op makreel te vissen binnen de IJslandse jurisdictie. Intussen heeft de Schotse regering zich aangesloten bij de oproep van Noorwegen aan de EU om meer druk uit te oefenen op de twee landen. Stevenson gelooft echter dat het niet zal meevallen om de onverzettelijkheid van de IJslandse vissers te breken, omdat ze nog altijd leunen op de kabeljauwtwisten uit de jaren vijftig en zeventig van de vorige eeuw, toen IJslandse vissers de netten van Britse concurrenten stuksneden en daarmee de Britse marine dwongen tussenbeide te komen.
“Zij vieren het feit dat ze denken dat ze de kabeljauwoorlog hebben gewonnen, en dat gaat zover dat de IJslandse kanonneerboot, die inderdaad het vuur opende op een Brits marineschip, tegenwoordig een beroemd restaurant is in de haven van Reykjavik. Ze denken dat ze dat nog een keer kunnen doen,” zei hij. “Maar dit keer staat ze iets anders te wachten. Want nu moeten ze het niet alleen tegen Groot-Brittannië opnemen, maar tegen de hele EU en hun eigen directe buur, Noorwegen.”
