Een beeldje van Sint-Precarius bij een optocht van Euromayday in Milaan, 1 mei 2007.

Sint-Precarius heeft Europa in zijn macht

De bezuinigingsdrift en het dictaat van de financiële markten heeft tot gevolg dat steeds meer Europeanen in armoede afglijden. Het kroonjuweel van de Europese beschaving, de sociale zekerheid, dreigt hierdoor weggevaagd te worden, waarschuwt de Belgische schrijver Geert van Istendael.

Gepubliceerd op 15 januari 2013 om 15:49
Een beeldje van Sint-Precarius bij een optocht van Euromayday in Milaan, 1 mei 2007.

Kent u de parochie van Sint-Precarius? Ook zonder gids zult u ze vinden en de dag dat u er aankomt, zult u alle reden hebben tot wanhoop.

Want in de parochie van Sint-Precarius is geen plaats voor hoop. De grote meerderheid van de parochianen werkt er voor een schamel loon om de privilegiën van de hogere geestelijkheid veilig te stellen. Die hogere geestelijkheid heeft theologie vervangen door economie.

In de parochie van Sint-Precarius schitteren de groeicijfers. De begroting heeft er altijd een overschot. Hoe dat kan? Simpel. Verlaag de lonen. En vooral, ban de solidariteit uit. Weg met al die dure sociale lasten die je in achterlijker tijden moest betalen aan egoïstische gepensioneerden, luie werklozen en ingebeelde zieken. En leve de selecte, bevoorrechte minderheid.

Grillen van de gunner zijn onvoorspelbaar

Hoe de parochiekerk die gewijd is aan Sint-Precarius eruitziet? Het gebouw bestaat enkel uit hoge muren zonder ramen en zonder een dak dat de parochianen beschermt tegen regen of zengende zon. Probeer niet over de muren te klimmen, je scheurt je nagels. Boven het altaar zweven de letters TINA, voluit in nieuw Latijn: There Is No Alternative [de leus van Margaret Thatcher toen ze premier was].
Denk nu niet dat de parochie van Sint-Precarius ontsproten is aan de op hol geslagen fantasie van een melancholieke dichter. Ze bestaat echt. In Milaan, in 2004 ging de eerste processie uit die het beeld van Sint-Precarius ronddroeg. Wat opviel was dat in de stoet alleen jong volk liep, pas afgestudeerd, pas werkend, pas werkloos. Deze jongelui smeekten om genade aan de voeten van Sint-Precarius.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Ik voer u terug naar één van de betekenissen van precarius: door bidden of smeken verkregen. De grillen van de gunner zijn onvoorspelbaar. Vandaag laat hij schaarse goudstukken vallen in Europa. Morgen werpt hij met achteloos gebaar nog schaarsere goudstukken naar Chinezen of Nigerianen. Zoiets heet ‘globalisering’. En globalisering is de toekomst.

Politici als zendelingen van destructieve boodschap

Mijn stelling luidt als volgt. De financiële en economische crisis die nu al vier jaar Europa teistert, wordt gebruikt om de grondslagen van de Europese beschaving te vernietigen. De verzorgingsstaat. De democratie.

Wordt gebruikt. Door wie dan wel? Door de Europese Commissie en de Europese Centrale Bank, maar zonder enige twijfel ook de Raad van Ministers en buiten Europa door het Internationaal Monetair Fonds, al kunnen we vaststellen dat in die laatste instelling een verscheurende richtingenstrijd woedt. Tevens gedragen politici in té veel lidstaten van de Unie zich als zendelingen die met blinde geloofsijver de destructieve boodschap uitdragen.

De rangen van de parochianen groeien aan. Elke dag. In Spanje, in Portugal, in Griekenland, in Italië, zie je hoe het soort economie dat wij laten woeden de jeugd de strot dichtknijpt.

Maar het begint te dagen. In november 2008 had de wellicht belangrijkste politieke denker van het hedendaagse Duitsland, Jürgen Habermas, het in Die Zeit over hemeltergende sociale onrechtvaardigheid.

Als Habermas niet zo’n nuchtere man was, zou ik hem een profeet noemen. De heersende elites hebben hun grote stilzwijgende afspraak met de burger eenzijdig opgezegd. Ze luidde als volgt. De heersende klasse mag zoveel rijkdom vergaren als ze wil, zolang de doorsnee burger een belegde boterham verdient en liefst ook nog een degelijke sociale zekerheid heeft. Die afspraak is doorbroken.

Markten houden Europa in ijzeren wurggreep

Het einde van de crisis ligt nu wel zeker in het verschiet, zeggen Draghi, Barroso, Van Rompuy. Maar de financiële markten houden Europa in een ijzeren wurggreep. Europa mag nog zo driftig tegenspartelen, de kansen keren niet. Ja, voor een uur of drie, zoals die keer dat Spanje 100 miljard euro toegeschoven kreeg van de ECB. Als het meevalt duurt het een dag. Een week.

Sinds de voorzitter van de ECB, Mario Draghi, zijn Raad van Bestuur zover kreeg dat de bank door middel van het Europese solidariteitsmechanisme staatsobligaties van noodlijdende landen kan opkopen om zodoende de rente op dergelijke obligaties ferm te laten dalen, lijken de financiële markten wat minder bloeddorstig te zijn. Dat de landen die dergelijke steun nodig hebben door het stof moeten kruipen, dat dus in die landen de democratie moet wijken voor de technocratie, wie kijkt er nog van op?

Maar er is nog iets anders. Wat de ECB beslist heeft, komt neer op de creatie van geld. Het is nauwelijks een karikatuur als je zegt dat Mario Draghi als het zo uitkomt aan de geldpers zal draaien. En ik die altijd gedacht had dat dat veeleer iets was voor mensen als Moboetoe.

Slechts economische realiteit heeft bestaansrecht

Niet alleen populisten, communisten of regelrechte fascisten zijn tot het inzicht gekomen dat er iets schort aan de Europese tactiek en strategie. Het zijn rustige, nijvere burgers die hun hart voelen krimpen van angst, burgers die niet meer verlangen dan een simpele woning, die kindertjes willen, een loon waar ze met hun gezin fatsoenlijk van kunnen leven. Maar zelfs dit gunnen ze ons niet, zelfs dit kleine geluk proberen ze ons te ontfutselen, ze zwepen ons naar de parochie van Sint-Precarius.

Billijk betaald werk, een klein huis, een gezin. Dat noem ik stuk voor stuk rationele wensen. Maar het lijkt er steeds meer op dat nog slechts één rationaliteit bestaansrecht heeft, de economische, die dicteert dat mensen altijd het maximale voordeel voor zichzelf nastreven.
Die huis-, tuin- en keukenvrede, die beperkte, maar democratisch geschraagde ambitie is pas mogelijk gemaakt, dankzij een van de allergrootste prestaties van de Europese beschaving. Ik bedoel de verzorgingsstaat, of noem het de sociale zekerheid.

Draghi als vijand van de Europese beschaving

De sociale zekerheid zoals België, Zweden, Frankrijk, Nederland en tot voor korte tijd ook Duitsland haar sinds de negentiende eeuw en vooral in de jaren na 1945 hebben geconstrueerd, moeten wij zonder voorbehoud een kroonjuweel van de Europese beschaving noemen, even waardevol als die van de Franse kathedralen, de symfonieën van Beethoven, de schilderijen van Vermeer, Faust van Goethe of de romans van Camus. De opbouw en het behoud van de sociale zekerheid vergen visie, verbeeldingskracht, technische kennis, vernuft, rationaliteit; precies die eigenschappen die Beethoven nodig had om zijn symfonieën te componeren.

Indien dus de heer Draghi in de Wall Street Journal zegt dat Europa’s sociale model al verdwenen is en dat het traditionele sociale contract van het continent verouderd is dan bestempelt de grote baas van de ECB zichzelf tot vijand van de Europese beschaving. Draghi is een hoge geestelijke in de parochie van Sint-Precarius.

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp