Een huwelijksvoltrekking in een Lutherse kerk in Göteborg in 2001, toen het homohuwelijk nog niet gelegaliseerd was.

Kerkelijke zegen voor homoparen

Terwijl in Frankrijk de gemoederen hoog oplopen over de invoering van het huwelijk voor stellen van hetzelfde geslacht en het Poolse parlement zojuist geregistreerd partnerschap heeft afgewezen, lijken deze discussies in Zweden totaal niet relevant. Daar kunnen lesbische vrouwen met elkaar trouwen en zelfs bisschop worden zonder dat er ook maar een haan naar kraait.

Gepubliceerd op 30 januari 2013 om 13:16
Een huwelijksvoltrekking in een Lutherse kerk in Göteborg in 2001, toen het homohuwelijk nog niet gelegaliseerd was.

Op de dag waarop Anna en Christina Roeser met elkaar voor de kerk in het huwelijk traden, luidden de kerkklokken in het dorpje Dalby in het zuiden van Zweden speciaal voor hen. Beide vrouwen ontmoetten elkaar in 2005. Een paar maanden later gingen ze samenwonen en vervolgens verloofden ze zich met elkaar. Anna is leidster op een crèche en Christina studeert theologie. Allebei droomden ze ervan een gezin te stichten. Om in aanmerking te komen voor voortplanting onder medische begeleiding, moesten ze hun partnerschap laten registreren. Ze wilden een groot huwelijk in de kerk, maar dat was in die tijd nog niet mogelijk.

Initiatief Evangelisch-Lutherse kerk

Hun huwelijk vond in 2007 plaats in de rechtbank. “De rechter had heel even tijd voor ons in de pauze van een proces over corruptie”, vertelt Anna. In die tijd was de Evangelisch-Lutherse kerk, waartoe zo'n 70 procent van de Zweden behoort, de mogelijkheid aan het bestuderen om het huwelijk open te stellen voor paren van hetzelfde geslacht. “We wisten dat het zou gaan komen, maar we wisten niet wanneer”, licht Christina toe. In plaats van hun partnerschap door de kerk te laten inzegenen, besloten ze om te wachten totdat ze konden trouwen. Op 1 april 2009 werd door het parlement een wet aangenomen die het licht voor het ‘geslachtsneutrale’ huwelijk op groen zette. Zes maanden later ging de Zweedse Kerk, die in 2000 van de Staat was gescheiden, overstag en werd zo de eerste meerderheidskerk ter wereld waar stellen van hetzelfde geslacht met elkaar in het huwelijksbootje kunnen stappen.
Dit is een grote overwinning voor homoseksuele christenen, die in Zweden al meer dan dertig jaar strijd voeren. Voor beide vrouwen is het een logisch besluit. Nooit hebben ze hun seksuele geaardheid hoeven te verdedigen tegenover hun naasten of collega's. In oktober zijn ze moeder geworden van twee kleine meisjes, Théia en Esther, die ze zojuist hebben laten dopen. De 37-jarige Anna is de biologische moeder. “In Zweden kijkt niemand daarvan op”, vertelt ze. Evenmin als van hun huwelijk voor de kerk, dat in augustus 2010 is gesloten. “Het was heel belangrijk voor mij dat onze liefde Gods zegen kreeg”, aldus de 28-jarige Christina die een jaar geleden tot priester is gewijd.

Boze bisschoppen

Maar het besluit om het huwelijk open te stellen voor homoseksuele paren viel niet bij iedereen in Zweden in goede aarde. Diverse bisschoppen hadden liever gezien dat de Lutherse kerk had afgezien van haar recht om homohuwelijken in te zegenen, in plaats van dat zij zich uitsprak over de wettekst die door het parlement was aangenomen. Maar de leden van de synode, bestaande uit 250 vertegenwoordigers gekozen uit de parochies, zagen niets in deze oplossing. En op 22 oktober 2009 gaven zij met 70 procent van de stemmen hun goedkeuring aan het homohuwelijk.
Sindsdien is de aandacht voor dit onderwerp verflauwd, aldus aartsbisschop Anders Wejryd van het aartsbisdom Uppsala (vlakbij Stockholm), het hart van de Zweedse Lutherse kerk. Volgens hem valt de aandacht voor het homohuwelijk in het niet vergeleken bij de felle discussies die waren losgebarsten naar aanleiding van het besluit in 1958 om vrouwen toe te laten tot het ambt van priester. Er zijn toen zelfs priesters opgestapt, maar zij vormden slechts een minderheid. Het loopt overigens niet storm met het kerkelijke homohuwelijk: tussen 2010 en 2011 zijn slechts 350 homoseksuele stellen voor de kerk getrouwd, tegen bijna 40.000 heteroseksuele paren.

Gay pride in de kerk

In juli 2009 stuurden twee anglicaanse bisschoppen een brandbrief naar de aartsbisschop van Zweden. Zij meenden dat het besluit van de Zweedse Kerk “onze gemeenschap schade kan toebrengen”. De Russisch-orthodoxe kerk had in 2005 al de banden doorgesneden naar aanleiding van de inzegening van geregistreerde partnerschappen. Indertijd ondertekenden meer dan 800 priesters in Zweden een petitie waarin zij zich uitspraken tegen dit besluit, aangezien zij van mening waren dat dit “niet strookt met het leven als stel en het huwelijk dat God aan ons heeft geopenbaard in zijn Woord en dat wordt gedefinieerd als een relatie tussen een man en een vrouw”.
In 1985 deden de Zweedse bisschoppen homoseksuele christenen de aanbeveling om geheelonthouding te praktiseren. Er moesten nog drie aanvullende onderzoeken en tientallen rapporten aan te pas komen om ervoor te zorgen dat er dingen veranderden. Sommigen staken hun kop boven het maaiveld uit. Zo leidde priester Ludvig Jönsson in de zomer van 1980 een mis in zijn kerk in Stockholm om het einde van de gay pride te vieren. “Overal waar liefde verschijnt, vindt een wonder plaats”, verkondigde hij. Zijn woorden worden vandaag de dag nog steeds aangehaald.

Nieuwsbrief in het Nederlands

De Heilige Paulus

De 58-jarige Eva Brunne is hem en zijn voorgangers zeer erkentelijk. In 2009 werd zij verkozen tot bisschop van Stockholm. Het nieuws ging de hele wereld over. Zij verzekert dat haar seksuele geaardheid, of het feit dat zij met een vrouw een kind grootbrengt, tijdens haar benoeming nooit ter discussie heeft gestaan. Is de kerk van Zweden haar tijd ver vooruit? “Ik denk vooral dat wij, omdat wij een hervormde Kerk zijn, eraan gewend zijn om met de maatschappij mee te veranderen”, aldus Brunne.
In Uppsala is de 61-jarige Anna-Karin Hammar, eveneens priester en lesbisch, het met haar eens. Voor de Evangelisch-Lutherse Kerk “is ervaring even belangrijk als traditie”. Zij is ervan overtuigd dat “als de heilige Paulus vandaag de dag geleefd zou hebben en wist wat wij wisten, hij ook voorstander van het huwelijk voor stellen van gelijk geslacht zou zijn geweest”. Hammar, die afkomstig is uit een geslacht van vier generaties priesters, zorgde in 2006 voor opschudding toen zij solliciteerde naar de functie van haar broer, aartsbisschop K.G. Hammar. Het moest wel, want “geen enkele andere vrouw wilde het doen”. En niet alleen op dat gebied is zij een wegbereidster. In 2001 nodigde zij samen met haar partner, de 57-jarige Ninna Edgardh, theologe en moeder van twee kinderen, zeventig naasten uit in de kathedraal van Uppsala voor de inzegening van hun partnerschap door een bevriende vrouwelijke bisschop, vier jaar voordat de kerk officieel toestemming verleende voor dit soort ceremonies.
Gunnar Beckström, voorzitter van Ekho [Christelijke homobelangenorganisatie in Zweden], kent de fijne kneepjes van het lobbyingvak en heeft een tip voor katholieke homoseksuelen in Frankrijk: “Ze moeten hun stem laten horen en duidelijk maken dat ze niet meer onderdrukt willen worden.” Want de paus zit ernaast: “Hij moet eens beginnen om de teksten correct te gaan lezen en om zich meer te gaan interesseren voor de recente studie van de Bijbel.” “Homoseksualiteit is geen ziekte. Het onderdrukken van homoseksuelen is niet de wil van God.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp