EU niet hervormen met omkoperij

Europese leiders discussiëren momenteel over Duitse voorstellen voor "groei- en concurrentiepacten". Het idee, om het maar cru te zeggen, is om onwillige regeringen via omkoping ertoe te brengen hun economisch beleid aan te passen. Dat kan averechts uitpakken en er bestaat een betere aanpak.

De Europese Commissie is met een voorstel gekomen waarbij de EU lidstaten kan ondersteunen bij hun hervormingen met tijdelijke, voorwaardelijke leningen, in plaats van regeringen tevergeefs aan te sporen, en wel voordat een land op het punt belandt dat het hulp nodig heeft van het IMF. De EU zou met de regering in kwestie een beleidsagenda willen afspreken en in ruil voor de implementatie daarvan leningen willen verstrekken.

Er valt iets te zeggen voor een dergelijke aanpak. Er wordt vaak geprotesteerd tegen hervormingen, zelfs als die bijzonder bevorderlijk zijn voor de maatschappij als geheel, omdat ze afbreuk doen aan wat economen "surpluswinsten” noemen.

Er niet voor vechten

De mensen die profiteren van deze surpluswinsten – bijvoorbeeld omdat de markt voor hun producten gesloten blijft – hebben voldoende reden om tegen veranderingen ten strijde te trekken. Het aantal mensen dat zou profiteren van hervormingen is weliswaar groter maar ongeorganiseerd, dus zij vechten er niet voor.

Het afkopen van de surpluswinsten zou een wenselijk advies kunnen zijn om de weerstand te doorbreken. Maar de landen waar hervormingen noodzakelijk zijn, hebben vaak ook te lijden onder zwakke staatsfinanciën. Vandaar het idee om een beroep te doen op het geld van andere landen.

Vanuit hun oogpunt bezien zouden ze beter nu een klein bedrag kunnen betalen dan groot bedrag in een later stadium. Het uitblijven van hervormingen staat groei en concurrentie in de weg en veroorzaakt waarschijnlijk financiële problemen.

Afkopen surpluswinsten erg duur

Toch kleven er ook bezwaren aan. Het afkopen van surpluswinsten kan erg duur worden. De politieke ideeën achter het voorstel zijn afschuwelijk. Het is een vernederende ervaring om over binnenlands beleid te moeten onderhandelen met internationale organen en daar zal geen enkele regering waarschijnlijk warm voor lopen, tenzij ze daartoe wordt gedwongen door de markt. Tegenstanders van hervormingen zouden de regering al snel bestempelen als lakei van Brussel.

Er is een betere optie. De EU zou moeten besluiten wat ze zelf wil doen in plaats van regeringen te vertellen wat zij zouden moeten doen. De EU zou daar waar nodig voor moeten betalen, desnoods via nieuwe bijdragen van lidstaten. Maar de EU zou ook duidelijk moeten stellen dat ze geen geld kan uitgeven aan bepaalde doelen als deze uitgaven door nationaal regeringsbeleid ineffectief worden. De EU zou dus als voorwaarde voor de uitgaven voor een bepaald doel in een bepaald land moeten stellen dat nationaal beleid het bereiken van het doel niet in de weg mag staan.

Absurd

Laat ik een voorbeeld geven. Laten we aannemen dat de EU werkgelegenheid voor oudere werknemers wil bevorderen. De EU zou in dat geval leningen kunnen verstrekken aan nationale arbeidsbureaus om werkloze vijftigplussers te helpen bij het inschrijven voor speciale trainingen en arbeidsbemiddelingstrajecten.

Maar het zou absurd zijn om de werkgelegenheid op deze wijze te ondersteunen als dat door nationale wetgeving in de vorm van regelingen voor vervroegd pensioen of bijzonder genereuze arbeidsongeschiktheidsuitkeringen wordt ontmoedigd. Dezelfde aanpak zou kunnen worden toegepast bij andere EU-plannen, zoals het bevorderen van de arbeidsmobiliteit.

Eigen doelen bepalen

Het verschil met het concurrentiepact is drieledig. Ten eerste zou de EU regeringen niet meer hoeven te vertellen wat goed voor hen is. De EU zou haar eigen doelen kunnen bepalen en trachten te bereiken. Ten tweede zou een plan betekenen dat er geen individuele landen worden geselecteerd. In plaats daarvan zou het gericht worden op een aantal landen – een plan om langdurig werklozen aan een baan te helpen zou uiteraard worden gericht op landen met een hoog percentage langdurige werklozen. Ten derde zou er geen waslijst aan aanvullende voorwaarden zijn. In plaats daarvan zouden de voorwaarden zijn gericht op belangrijke belemmeringen om specifieke EU-doelen te bereiken.

Een dergelijke aanpak zou vastgestelde doelen hebben, waarvan de effectiviteit dus beoordeeld zou kunnen worden. Het zou in politiek opzicht ook beter te verteren zijn dan bevoogdende pacten.