Gebruik paardenvlees is een Europees probleem

Het paardenvleesschandaal dat in het Verenigd Koninkrijk begon, is een voedselschandaal op Europees niveau geworden. Terwijl de verschillende Europese landen elkaar de zwarte piet toespelen blijft onbesproken dat door de economische crisis grote gezinnen met een laag inkomen niet genoeg geld hebben om vlees van goede kwaliteit te kopen.

Gepubliceerd op 13 februari 2013 om 12:29

Het begon als een Iers en Brits probleem: paardenvlees in biefburgers en dat uitgerekend in paardenminnende landen. Inmiddels gaat het om een voedselschandaal op Europees niveau. Want het paardenvlees mag dan in Britse en Ierse kant-en-klaarproducten zitten, het komt mogelijk uit slachterijen uit andere delen van Europa.
Daarmee is, net als ten tijde van de EHEC-bacterie in 2011 ook meteen het grote vingerwijzen begonnen. De Europese vleesindustrie is een miljardenindustrie: geen land wil dit gesjoemel met voedsel in de schoenen geschoven krijgen. Ierland wijst naar Polen, Polen ontkent. Zweden beschuldigt Frankrijk. Frankrijk verdenkt Cyprus, Roemenië en ook Nederland, waar zou zijn gehandeld met verkeerd gelabelde vleespartijen. Dat vlees zou bij de Ierse en Britse vleesverwerkende fabrieken terecht zijn gekomen. Die hun vlees leveren aan onder meer Findus, een bedrijf dat in het Verenigd Koninkrijk, Ierland, Zweden, Noorwegen, Finland en Frankrijk diepvriesmaaltijden verkoopt.

Paarden zijn niet geoormerkt

"Dit probleem strekt zich uit over heel Europa”, waarschuwde Alan Reilly van de Ierse Food Services Authority vrijdag al. Gisteren sprak de Britse minister van Landbouw, Owen Paterson, over "een internationale criminele samenzwering”.
Het is niet zo dat paardenvlees als zodanig ongezond is. Of dat de ophef in de paardenliefhebbende landen louter is ontstaan omdat het, zoals Reilly het vorige maand nog omschreef, "niet in onze cultuur zit paardenvlees te eten”. Het gaat erom dat het vlees vooralsnog niet terug te voeren is naar een boer of slachthuis, dat onbekend is hoe het in de diepvriesproducten terecht is gekomen, en hoe lang dat al het geval is.
Justitie, politie en voedselautoriteiten in de verschillende Europese landen doen daar nu onderzoek naar. Dat is belangrijk omdat paardenvlees het middel fenylbutazon kan bevatten. Dat wordt gebruikt om gewrichtsaandoeningen en koliek bij paarden te behandelen. Paarden die geslacht worden voor consumptie mogen dat niet toegediend hebben gekregen omdat het in zeer zeldzame gevallen bij mensen bloedarmoede en leukemie kan veroorzaken. Door de economische crisis worden er echter meer paarden geslacht en, zo wordt nu vermoed, niet altijd in daartoe bevoegde abattoirs. Paarden worden ook niet, zoals koeien en schapen, geoormerkt. Daardoor is het niet altijd duidelijk of ze voor consumptie zijn bestemd.

Forse stijging voedselprijzen Verenigd Koninkrijk

"Als Findus en Tesco geen veilige toevoerlijn hebben voor hun producten, dan hebben we een enorm probleem in deze sector”, zei de Ier Reilly vrijdag. De Britse en Ierse voedselautoriteiten zeggen dat het aan de supermarkten en producenten is het vlees te controleren. Vrijdag komen de resultaten van onderzoeken naar nog meer diepvriesmaaltijden. De Britse minister Paterson verklaarde al "meer slecht nieuws” te verwachten.
"Maar het échte probleem is: waarom zat er paardenvlees in biefburgers”, vraagt Elizabeth Dowler, hoogleraar voedingsleer aan Warwick University, zich af. Ze geeft zelf het antwoord: "Omdat ze zo goedkoop mogelijk moesten blijven". De bewuste burgers kosten bij Tesco en Iceland 13 pence (15 eurocent) per stuk, de diepvrieslasagne van Findus is doorgaans 1,60 pond (1,35 euro) voor 350 gram.
Voedselprijzen stegen in het Verenigd Koninkrijk de afgelopen vijf jaar met 26 procent. In Ierland was de stijging weliswaar minder sterk, maar daar daalde door de crisis de koopkracht. En ook de prijs van biefstuk steeg. Vanochtend kostte een kilo op de Smithfield-vleesmarkt in Londen maximaal 770 pence (7,70 pond, 9 euro). In februari 2007 was dat 560 pence per kilo. „Om het vlees goedkoper te maken wordt het aangevuld, en niet met goede proteïnen”, zegt hoogleraar Dowler. En paardenvlees is eenvijfde goedkoper dan rundvlees. Ze twijfelt er ernstig aan of er wel „kwaliteitsvlees” is gebruikt.

Grote gezinnen met weinig geld

"Dit raakt degenen met weinig geld en veel kinderen. Mensen die geen geld hebben om een burger van betere kwaliteit te kopen, of naar een slager te gaan en zelf gehakt te maken, en die ingaan op 3 voor 2 aanbiedingen”, zegt ze. "Dit is een armoedeprobleem”. Ze zegt dat de consument beseft wat hij koopt. "Uit al mijn onderzoek naar gezinnen met lage inkomens blijkt dat men weet dat goedkoop gelijk aan is rotzooi, zelfs al voor de crisis. Maar ze hebben vaak geen keuze”. Ze betwijfelt overigens of consumenten wel écht weten hoe voedsel wordt geproduceerd. "Zo’n verhaal over een kind dat denkt dat melk uit karton komt in plaats van uit een koe, is een te makkelijk voorbeeld. Maar weet jij echt hoe de melkindustrie werkt?
Vleesleverancier Martin McAdam, de schakel tussen abattoirs en burgerfabrikanten, onthulde tegenover de Ierse televisiezender RTÉ hoe hij te werk ging. De vraag naar steeds goedkoper vlees dwong hem ertoe buiten Ierland naar vlees te zoeken. Zo kwam hij in Polen, België en Nederland uit, vertelde hij – terwijl Ierland de grootste rundvleesexporteur van Europa is. Dat scheelde "tussen de vijf- en tienduizend euro per vrachtwagen”. Hij zei niet te weten dat het vlees van paarden kwam.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Ook de Britse National Union of Farmers geeft de schuld aan de vleesverwerkende industrie en de producenten van kant-en-klaarproducten, die goedkoper vlees willen krijgen. Sinds de gekkekoeienziekte en mond- en klauwzeer in het Verenigd Koninkrijk (en een dioxineschandaal in Ierland in 2008 waarna honderdduizend varkens werden vernietigd) is volgens voorzitter Peter Kendall de kwaliteit van het Britse vlees gestegen. Dat vertaalt zich nu in hogere prijzen. "Dit is een uitdaging voor winkeliers. Ze kunnen niet blijven stunten met prijzen zonder in eigen vlees te snijden.

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp