Kies een taal
Rusland is woedend en pas dan maar op. Het leeuwendeel van de buitenlandse tegoeden op Cyprus behoort toe aan Russische ondernemingen (met een totaalbedrag van naar schatting 20 à 30 miljard euro). De Russische president Vladimir Poetin en premier Dmitri Medvedev hebben duidelijk laten weten dat zij de voorgenomen ´confiscatie´ van een deel van de Russische tegoeden als een vijandige daad beschouwen. Medvedev vindt dat de EU zich gedraagt als “een olifant in een porseleinkast” en heeft al een vergelijking getrokken met de praktijken van de bolsjewieken. De Russische woede richt zich ook op de Cyprioten, die geprobeerd zouden hebben “op twee paarden te wedden" (Rusland en de EU), toen zij eind vorige week een plan presenteerden om hun economie weer gezond te maken met behulp van Russisch kapitaal.
De missie van de Cypriotische afgezanten in Moskou liep uiteindelijk op een mislukking uit, waaruit wel blijkt - anders dan Russische zakenlieden met belangen op het eiland verwachtten - dat het Kremlin een economisch-politieke strategie op de lange termijn verkiest boven het vooruitzicht van enkele voordelen op de korte termijn. Het aanbod van Cyprus aan Moskou bevatte een pakket voorstellen dat uiteenliep van het aankopen van Cypriotische probleembanken tot het deelnemen in de aardgaswinning in de wateren rond het eiland. “Onze investeerders hebben dit aanbod bestudeerd en geen van hen bleek belangstelling te hebben”, vatte de Russische minister van Financiën, Anton Siluanov, samen.
Politieke lijn tegen EU wordt harder
Voor de meeste kenners van de Russische politiek lijdt het echter geen twijfel dat dit ´gebrek aan belangstelling´ van de Russische semistaatsbedrijven is ingegeven door een besluit van president Poetin. Het staat wel vast dat de directe verliezen van Russische ondernemingen, inclusief de verliezen op rekeningen van overheidsinstellingen, door de heffing op de banktegoeden zullen oplopen tot honderden miljoenen of zelfs miljarden euro´s. Maar het staat ook vast dat het - zelfs met officiële steun - niet mogelijk zal zijn de strategische posities van Rusland op zijn ´eilandbasis´ in stand te houden. Temeer omdat deze abrupte wending in de Cypriotische crisis zich voordoet op een moment dat de Russische energiereus Gazprom zijn winsten ziet dalen als gevolg van een exponentiële toename van de export van schaliegas uit de Verenigde Staten. Dan zou het een onzinnig risico zijn om te investeren in boringen in gebieden die seismisch en politiek gezien instabiel zijn (spanningen tussen Turkije, Israël en Cyprus zelf).
Het feit dat Brussel Rusland niet wilde toelaten bij de vergadering over de aanpak van de crisis, zal ertoe leiden dat de Russische politieke lijn om binnen de Euraziatische ruimte een tegenwicht te vormen tegen de EU, harder wordt, ten koste van een andere lijn die altijd gevoelig was voor mogelijke samenwerking met de Unie. Dit is een ontwikkeling die invloedrijke figuren bij het Kremlin - zoals Sergeï Glaziev, adviseur van Poetin en plaatsvervangend secretaris-generaal van de Euraziatische Economische Gemeenschap - heel goed uitkomt.
Verliesposten door wraak van Moskou
De EU tracht haar ‘achtertuin’ die Cyprus vormt te bevrijden van de Russische invloed, die zowel speelt in de financiële sector als op het vlak van het verzamelen van gevoelige informatie over het beleid van Brussel bij lokale bronnen. Maar dat is de enige winst die de EU ervan mag verwachten. De lijst met verliesposten die de Unie door de wraak van Moskou zal oplopen - en die zowel door Russische als westerse deskundigen wordt onderschreven - is lang. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om een belastingheffing - bij wijze van vergelding - op financiële en handelstransacties van EU-ondernemingen (hoofdzakelijk uit Duitsland), om een strikte toepassing van de regels voor het verkrijgen van een vergunning of om het favoriete instrument van de Russische overheid: ´invallen´ door inspecteurs van de financiële inlichtingendienst, de gezondheidszorg of de brandweer.
EU heeft zichzelf in de voet geschoten
Blijft nog over de vraag of Rusland op zijn eigen grondgebied wetten zal toelaten die financiële transacties eenvoudiger maken. Zo ja, dan zou de Russische staat daar wel eens sterker uit naar voren kunnen komen, omdat de bezorgdheid van Russische zakenlieden over het onvoorspelbare ´confiscatiebeleid´ van de EU Rusland in de kaart speelt.
Nog waarschijnlijker is dat Moskou zich harder wil gaan inspannen om de roebel en de Chinese yuan als reservemunt door te drukken. Het feit dat de aanpak van de Cypriotische crisis ook een bedreiging vormt voor de Chinese en Indiase belangen, kan de Russen daarbij behulpzaam zijn. Het is duidelijk dat de EU zichzelf in de voet heeft geschoten met haar eigen ´nationalistische´ wapen. Bovendien heeft de EU haar eigen reputatie schade berokkend. Zij heeft de ongerustheid als gevolg van de onvoorspelbaarheid van de EU verder aangewakkerd, en de krachten die ´alternatieve centra´ met een mondiale invloedssfeer willen creëren, gesterkt in hun streven.
