Nicolas Sarkozy loopt naast Angela Merkel aan de boulevard in Deauville, 18 oktober 2010.

Stabiliteitspact gekaapt door Sarkozy en Merkel

Voorafgaand aan de EU-top om de in moeilijkheden verkerende euro te stabiliseren hebben de Franse president en de Duitse bondskanselier niet alleen nieuwe begrotingsregels afgesproken, maar ook opgeroepen tot het openbreken van het Verdrag van Lissabon. Een complot, mopperen Commissieleden.

Gepubliceerd op 20 oktober 2010 om 13:57
Nicolas Sarkozy loopt naast Angela Merkel aan de boulevard in Deauville, 18 oktober 2010.

Duitsland en Frankrijk hebben afgesproken de strenge nieuwe boeteregeling voor eurolanden die de begrotingsregels overtreden te versoepelen. Ze doen dit een week voordat er tijdens een cruciale EU-top een strafsysteem bekrachtigd zal worden dat tot doel heeft de eenheidsmunt te ondersteunen.

Deze nieuwe regels zijn bedacht om de euro te beschermen tegen het soort ineenstorting als waarmee de munt te maken kreeg tijdens de Griekse schuldencrisis. De ervaren EU-ambtenaren die de nieuwe regels voorbereiden, houden zich sterk tijdens de plotselinge Frans-Duitse aanval, maar ambtenaren van de Europese Commissie spreken van een Frans-Duits complot. De manier waarop het nieuwe euroregime zou werken zou verzwakt worden, waardoor het gevoeliger zou worden voor politieke koehandel.

Daarnaast kwamen de Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Franse president Nicolas Sarkozy door middel van een andere controversiële manoeuvre overeen het Verdrag van Lissabon open te breken, dat wordt gezien als de EU-grondwet. Zij doen dit om landen die in een crisis zoals die in Griekeland terechtkomen, failliet te kunnen verklaren en hun stemrechten in EU-raden te kunnen opschorten. Tijdens een topontmoeting aan de Normandische kust afgelopen maandagavond, gaf Sarkozy toe aan de Duitse druk om het Verdrag te wijzigen in ruil voor de Berlijnse toezegging dat fiscale zondaren in de eurozone niet langer automatisch gestraft zullen worden. De oproep om het Verdrag te heropenen zal op hevige weerstand stuiten. De Europese leiders zijn immers uitgeput van de negen onaangename jaren die nodig waren om het Verdrag van Lissabon, dat vorig jaar in werking trad, af te ronden.

Een verdragsherziening zou ook slecht nieuws zijn voor David Cameron

Het zou ook slecht nieuws betekenen voor David Cameron, de Britse premier, die tegen het Verdrag was en die gedwongen is een referendum in zijn land te organiseren als er opnieuw over het Verdrag onderhandeld moet worden. "Als de EU-politici een nieuw Verdrag willen, moeten ze het volk eerst een referendum aanbieden. Dat biedt man-van-zijn-woord-Dave echter wel de kans zijn verbroken belofte voor een EU-referendum alsnog na te komen. "Ik geloof dat pas als ik het zie", zegt Marta Andreasen, Ukip-parlementslid. Maar Cameron zal beweren dat zelfs wanneer het Verdrag wordt heropend, de veranderingen alleen betrekking hebben op de landen uit de eurozone en niet op Groot-Brittannië, en dat een Britse stemming daarom niet nodig zal zijn.

Nieuwsbrief in het Nederlands

In de afgelopen zes maanden hebben de EU-leiders plannen gesmeed voor "Europees economisch toezicht", in antwoord op de ongekende Griekse schuldencrisis die de euro bijna de kop kostte en waarvoor een nieuw europees crisisfonds van € 750 miljard in het leven werd geroepen. Opdat de Griekse ramp zichzelf nooit zal kunnen herhalen, benadrukten zij dat de 16 landen die de euro gebruiken, nieuwe regels opgelegd krijgen die enorme boetes voor de overtreders van de schuldenlast- en begrotingstekortregels met zich meebrengen.

Herman Van Rompuy, voorzitter van de EU-raad, stond aan het hoofd van de "task force" van financiële ambtenaren vanuit de hele EU die het nieuwe beleid moesten ontwikkelen. Zij kwamen afgelopen maandag voor het laatst bijeen en de voorstellen van deze groep staan volgende week op de agenda van de EU-top. Tegelijkertijd leverde de Europese Commissie wetsvoorstellen aan.

"De Duitse regering heeft grandioos gefaald"

Volgens de wetsvoorstellen van afgelopen maand van Olli Rehn, commissaris voor monetaire zaken, zouden landen geconfronteerd worden met boetes van 0,2% van het BBP voor het negeren van het stabilteits- en groeipact. Dit pact bevat de Europese regels waarmee begrotingstekorten beperkt worden tot 3% van het BBP en het niveau van overheidsschulden tot 60%. De boetes zouden vrijwel automatisch worden opgelegd, op last van de Commissie, en kunnen alleen tenietgedaan worden wanneer een gekwalificeerde meerderheid van EU-regeringen hier voor stemt.

Het systeem werd ontworpen om de politieke ruilhandel te voorkomen die in het besluitvormingsproces door de EU-regeringen onvermijdelijk is. Duitsland, als EU-toezichthouder op de fiscale discipline, was de meest uitgesproken voorstander van de automatische boetes en besluitvorming door de Commissie. Sarkozy leidde de oppositie met het argument dat nationale begrotingen bepaald moeten worden door de politiek en gekozen regeringen.

In de Frans-Duitse overeenkomst wordt gesteld dat toegepaste sancties "automatisch" moeten zijn maar er staat ook dat een besluit tot het opleggen van een boete genomen moet worden door de EU-ministers van Financiën en niet door de Commissie, wat het sluiten van politieke deals in de hand werkt.

"In 2004 verzwakten Frankrijk en Duitsland het stabiliteitspact, en nu doen ze dat weer", volgens een commissieambtenaar. De Duitse media raken wanhopig van Merkels concessies. "De regering heeft grandioos gefaald",zegt FT Deutschland, "in haar streven om van het nieuwe stabiliteitspact een echt instrument voor budgettaire discipline te maken".

Reacties uit andere landen

Een gemiste kans

"Europa heeft de kans voorbij laten gaan om sancties op te leggen aan onverantwoordelijke economieën die de gemeenschappelijke afspraken niet nakomen",betreurt de Slowaakse krant Hospodárske noviny. De krant voegt eraan toe dat Slowakije, het laatste land dat de euro invoerde en onlangs kritiek te verduren kreeg omdat het niet wilde bijdragen aan het reddingsplan voor Griekenland, voorstander was van automatische sancties voor landen die boven hun stand leven. “Alles zal bij hetzelfde blijven: de sancties zullen afhangen van de politieke macht en niet van de economische resultaten”, schrijft de krant.

De Spaanse krantLa Vanguardia ziet de nieuwe afspraken als een “caffeïnevrije hervorming” en betreurt dat “de finishing touch van de hervorming van het Stabiliteitspact niet in Luxemburg is aangebracht” door de eurogroep, “maar in Deauville”, tussen Nicolas Sarkozy en Angela Merkel, die “het eens zijn geworden over de oprichting van een permanent reddingsfonds” om de stabiliteit van de eurozone te waarborgen.

In de Vlaamse financieel-economische krant De Tijd schrijf de Amerikaanse econoom Melvyn Krauss dat “de Duitsers zich graag in de klacht wentelen dat ze ‘de geldschieters van Europa’ zijn”, terwijl “hun redingsoperatie voor de zuidelijke landen niet meer is dan een indirecte reddingsoperatie voor de Duitse banken (en ook de Franse)” [...] “de Duitsers zijn geen ‘euroslachtoffers’”. In tegendeel, “het is veeleer zo dat de euro Duitsland heeft gered en niet het omgekeerde”, meent Krauss.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp