Kies een taal
Thank you. Merci. Mersi. Grazie. Gracias. Grazzi. Go raibh maith agat. Dziekuje. Danke. Aitah. Koszonom. Multumesc. Dekuji. Paldies. Ačiū. Dakujem. Obrigado. Hvala. Dank u. Kiitti. Blagodaria. Merci villmahl. Efharisto. En mijn persoonlijke favoriet: tak.
Er zijn drieëntwintig manieren waarop je in de Europese Unie ‘dank u’ kunt zeggen, en ik denk dat dat op zichzelf al illustreert waarom het Europese experiment geëindigd is in een mislukking. Herinnert u zich de experimenten die je als kind kon doen met een scheikundedoos? Je bleef maar chemicaliën toevoegen, de een na de ander, om te zien wat er uiteindelijk voor een explosie zou zorgen. Dat is wat ze in Europa deden. Het begon met zes; dat was niet genoeg. Toen werden het er negen… niets. Tien… een beetje rook, dat was alles. Twaalf… niets. Vijftien… nog steeds niets. Vijfentwintig… er begint wat te borrelen. Zevenentwintig… explosie!
Integratie niets te maken met vrede
Ik ben er absoluut zeker van dat Lord Mandelson en Daniel Cohn-Bendit u zullen vertellen dat het Europese experiment geslaagd is omdat er sinds het begin in de jaren vijftig vrede heerst in Europa. Kunnen we dat idee echter vergeten?
Europese integratie heeft absoluut niets te maken met de vrede in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog; dat was de prestatie van de NAVO [de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie]. De schepping van de Europese Unie had niets te maken met oorlog en vrede, anders zou er wel een Europese Defensiegemeenschap zijn ontstaan, maar daar sprak het Franse parlement in 1954 een veto tegen uit.
Europa moet beoordeeld worden in economische termen, aangezien de Unie altijd op economische gronden functioneerde. En hoe ging het daarmee? In de jaren vijftig groeide de economie van het geïntegreerde Europa met 4 procent. In de jaren zestig was dat ongeveer hetzelfde. In de jaren zeventig bedroeg de groei 2,8 procent en in de jaren tachtig zakte dat terug naar 2,1 procent. In de jaren negentig was de groei nog maar 1,7 procent, en zo ging het door tot aan nul.
Werkloosheidscijfer nooit lager dan van VS
Hoewel de Europese integratie verder ging, nam de groei af. Het aandeel van Europa in het wereldwijde bbp viel sinds 1980 terug van 31 procent naar slechts 19 procent. Sinds 1980 groeide de EU slechts in negen van de tweeëndertig jaar sneller dan de Verenigde Staten. Het werkloosheidscijfer lag er nooit lager dan dat van de Verenigde Staten.
Zijn sommigen van u beleggers? Wat waren de slechtste aandelenmarkten in de afgelopen tien jaar? Dat waren Griekenland, Ierland, Italië, Finland, Portugal, Nederland en België – de slechtste markten ter wereld. En daarbovenop komt nog de monetaire unie: het ultieme voorbeeld van een experiment dat verkeerd uitpakte.
Politiek experiment ging verkeerd
Wij waarschuwden hen, dames en heren. Wij zeiden: als je een monetaire unie hebt zonder geïntegreerde arbeidsmarkt en zonder fiscaal federalisme, dan blaast die zichzelf op. Ik voorspelde dat al in 2000. En dat is wat er op dit moment aan de gang is, in een chemisch laboratorium aan de andere kant van de Atlantische Oceaan.
Maar we hebben het hier ook over een politiek experiment dat verkeerd ging. Weet u wat dat experiment was? Het experiment was te bekijken of de Europeanen gedwongen konden worden een nog verdergaande unie aan te gaan, tegen hun wens in, door middel van economische maatregelen, aangezien de politieke middelen niet voldeden.
En toen de Europese burgers tegen verdergaande integratie stemden, kregen hun respectievelijke regeringen te horen dat ze het nog maar eens moesten proberen. Dat gebeurde met de Denen in 1992, en twee keer voor de Ieren: in 2001 en nogmaals in 2008.
Verkeerde antwoord
De burgers gaven het verkeerde antwoord bij het referendum, dus de regeringen hielden er nog maar een. Dit maakt wel duidelijk waarom dit experiment mislukte: het mislukte omdat er geen politieke legitimiteit meer was. En we zien dit niet alleen in Griekenland, maar bij steeds meer regeringen overal in Europa. Dertien zijn er gevallen sinds de crisis twee jaar geleden uitbrak, en de komende maanden zullen er nog meer volgen.
Tot slot bleek het Europese experiment een geopolitieke mislukking. De Europese Unie werd verondersteld tegenwicht te bieden aan de Verenigde Staten. Herinnert u zich de ‘uur van Europa’-toespraak van Jacques Poos uit 1991 nog, waarin hij aankondigde dat Europa de oorlog in Bosnië zou gaan oplossen [wat hij feitelijk zei nadat de oorlog in Slovenië en Kroatië al was uitgebroken, red.]? Ja, dat was in 1991 de bedoeling. maar in die oorlog stierven honderdduizend mensen en raakten er 2,2 miljoen ontheemd. En het conflict stopte pas toen de Verenigde Staten er zich mee bemoeiden en de rotzooi opruimden.
Barones Ashton bellen
Henry Kissinger stelde de beroemde vraag: “Wie kan ik bellen als ik met Europa wil spreken?”. Het antwoord kwam jaren later: dan belt u barones Ashton van Upholland. Niemand had ooit iets over of van haar gehoord.
Dames en heren, u bent Canadees. U weet hoe moeilijk het is om een federaal systeem met slechts tien provincies en maar twee talen te laten functioneren. Daarom zult u ook beter dan de meeste anderen begrijpen waarom het Europese experiment, met zevenentwintig landen en het onthutsende aantal van drieëntwintig talen, eindigde in een beschamend fiasco. Gelukkig hoef ik hier in Canada nu maar twee of misschien drie woorden te gebruiken. Thank you en merci.
Dit artikel is de transcriptie van de bijdrage van Niall Ferguson in het Munk Debat over de vraag of het Europese experiment is mislukt. Het maakte deel uit van het omslagartikel van het dagblad Il Sole 24 Ore over “Europa onder vuur”, dat in april 2013 is verschenen.
