Kies een taal
Een overwinning van de eurosceptische UKIP bij de Europese verkiezingen van 2014 kan tot een grote ommekeer leiden in de aanloop naar het Schotse referendum over onafhankelijkheid en het 'Ja'-kamp weer terugbrengen in de race. Dat meent wetenschappelijk deskundige Charlie Jeffrey, in een voordracht voor het IPPR (Institute for Public Policy Research, een centrum-linkse denktank), ter gelegenheid van de lancering van een nieuw rapport over 'Engels zijn' [op 8 juli, red.].
Veel Schotten zeggen dat als het waarschijnlijker wordt dat Groot-Brittannië de EU verlaat, zij anders zouden kunnen gaan denken over de Schotse onafhankelijkheid. Uit peilingen blijkt dat dit de huidige voorsprong van de voorstanders van de unie van Engeland en Schotland teniet zou kunnen doen, zodat het referendum een nek-aan-nek-race wordt.
Steeds uiteenlopender over EU gedacht
Volgens Jeffrey zou een overwinning van UKIP bij de verkiezingen in 2014, en toenemende aandrang op een 'zwart/wit-referendum' over het EU-lidmaatschap in de reacties van politiek en media daarop, tot het gevoel leiden dat het voortduren van het Britse lidmaatschap twijfelachtig is, slechts een paar maanden voor de stemming over onafhankelijkheid in september 2014.
Professor Jeffrey, die leiding geeft aan de politieke faculteit van Edinburgh, is een van de co-auteurs van het nieuwe rapport England and its two Unions van het IPPR, waaruit blijkt dat er ten noorden en zuiden van de grens tussen Engeland en Schotland steeds uiteenlopender over de EU wordt gedacht. De Engelse kiezers worden steeds eurosceptischer en nemen het vooruitzicht van een vertrek uit de EU zeer serieus, terwijl de meeste Schotten menen dat de voordelen van het EU-lidmaatschap opwegen tegen de nadelen.
Uit het 'Future of England'-onderzoek uit 2012 blijkt dat de Engelse kiezers er met 50 procent tegen 33 procent voor zouden stemmen om de EU te verlaten, bij een referendum over het Britse lidmaatschap. Daarentegen zegt een peiling uit februari 2013 dat de Schotten er met 53 tegen 34 procent voor zouden kiezen om in de EU te blijven, terwijl het EU-lidmaatschap in geval van een onafhankelijk Schotland kan rekenen op de instemming van 61 procent van de kiesgerechtigden.
Euroscepticisme net zo'n uitdaging als Salmond
Het IPPR-rapport merkt op dat veel Schotse kiezers zeggen dat het vooruitzicht dat Groot-Brittannië de EU zou kunnen verlaten tot een verandering van hun stemgedrag zou kunnen leiden bij het referendum over onafhankelijkheid in 2014. Uit een onderzoek uit mei 2013 blijkt dat de voor- en tegenstanders van onafhankelijkheid van Schotland elkaar met ieder 44 procent in evenwicht houden als het waarschijnlijk zou lijken dat Groot-Brittannië uit de EU zou treden, tegen een normaal gesproken stevige voorsprong voor de voorstanders van de unie tussen Engeland en Schotland.
De meeste peilingen geven aan dat bijna een derde van de Schotse kiezers vóór onafhankelijkheid is en een meerderheid tegen. “Het euroscepticisme elders in Groot-Brittannië zou die kloof mogelijkerwijs kunnen dichten als de Schotten het gevoel hebben dat ze tegen hun wil uit de EU getrokken worden … [[Het Engelse euroscepticisme zou net zo'n grote uitdaging voor de Britse unie kunnen zijn als Alex Salmond, de leider van de Scottish National Party]]”, aldus het rapport.
Britse eurosceptische politici van zowel UKIP als de Conservatieve Partij betonen zich doorgaans fervente voorstanders van de Britse unie. Nigel Farage, de partijleider van UKIP, heeft zijn ambities benadrukt om de partij ook in Wales, Schotland en Noord-Ierland te vestigen. Hij heeft deze week in een interview met The Belfast Telegraph gezegd dat hij hoopt ook een afdeling in Dublin te kunnen oprichten.
Dilemma voor pro-Europese Schotten
Uit het IPPR-rapport blijkt dat dit unionistische perspectief niet wordt gedeeld door de meest anti-Europese kiezers. [[Een sterk Brits identiteitsgevoel wordt geassocieerd met meer pro-Europese standpunten]], terwijl de pleitbezorgers van de Engelse identiteit vaker behept zijn met eurosceptische inzichten. Degenen die zeggen dat ze “Engels, maar niet Brits” zijn, zouden er in overweldigende meerderheid (72 tegen 17 procent) voor kiezen om de EU te verlaten, en degenen die “meer Engels dan Brits” zijn zouden dat met 58 tegen 28 procent doen. Degenen die zich meer Brits dan Engels voelen, zouden er met 45 tegen 37 procent voor kiezen om in de EU te blijven.
Hoewel UKIP een einde wil maken aan de ene unie en de andere wil redden, zijn er meerderheden in Engeland voor de unie met Schotland en – momenteel – voor een vertrek uit de EU, maar die combinatie is niet erg populair in Schotland.
De onzekerheid over de EU is altijd een lastig terrein geweest voor Alex Salmond. Zijn bewering dat een onafhankelijk Schotland geen nieuwe aanvraag voor het EU-lidmaatschap hoefde in te dienen, bleek geen stand te houden. De toenemende onzekerheid over de vraag of Groot-Brittannië lid zal blijven van de EU maakt dit tot een minder krachtig verwijt, en zou het evenwicht kunnen doen kantelen. Deze kwestie is ook een potentieel dilemma voor de pro-Europese Schotten die Alistair Darling (de leider van de campagne om Schotland deel te laten blijven uitmaken van de Britse unie) en de 'Better Together'-campagne steunen.
Er zijn momenteel meerderheden in Schotland die er vóór zijn om in Groot-Brittannië te blijven én in de EU te blijven. Maar deze keuze is niet aan de Schotten. Alleen als de opkomst van het Engelse euroscepticisme in toom kan worden gehouden, zouden de Schotten met succes voor het behoud van het lidmaatschap van beide unies kunnen kiezen.
