Boormachine voor schaliegaswinning in Ksiezomierz, Polen in juni 2013.

Geen revolutie in Europa

Deze week heeft Franse parlement heeft het verbod op de winning van schaliegas bevestigd en heeft het Europese Parlement geëist dat aan iedere boring studies naar de milieugevolgen vooraf moeten gaan. Nóg meer obstakels voor een bodemschat die wellicht niet de oplossing zal zijn voor de energieproblemen van Europa.

Gepubliceerd op 11 oktober 2013 om 16:04
Boormachine voor schaliegaswinning in Ksiezomierz, Polen in juni 2013.

Schaliegas is in Frankrijk aanleiding geweest voor de uitzinnigste fantasieën. Want volgens de EIA, een Amerikaanse statistische dienst op het gebied van de energievoorziening, bevat de Franse bodem aanzienlijke voorraden schaliegas en -olie: 3870 miljard kubieke meter gas en 4,7 miljard vaten olie. Dat komt neer op bijna tachtig jaar gas en bijna zestig jaar olie. Daardoor worden de wildste dromen gevoed.
Maar de Fransen zijn niet de enigen die zich aan dergelijke fantasieën overgeven. Polen hoopt zijn afhankelijkheid van Rusland ermee te kunnen terugdringen en Groot-Brittannië rekent erop de productiedaling van zijn olie- en gasvelden in de Noordzee ermee te kunnen compenseren.

2,1 miljoen arbeidsplaatsen gecreëerd

Het is waar dat de niet-conventionele koolwaterstoffen in de Verenigde Staten voor een revolutie hebben gezorgd. Tussen 2005 en 2012 is de productie van gas er met 33 procent toegenomen en die van olie met 28 procent. Volgens een zeer recente studie van IHS Cera (die adviezen verstrekt aan de olie-industrie), heeft deze bloei in 2012 geleid tot de schepping van 2,1 miljoen arbeidsplaatsen (inclusief indirecte), 75 miljard dollar aan belastingopbrengsten gegenereerd, en de inkomsten van ieder huishouden met 1200 dollar laten groeien.
Het land heeft op twee manieren geprofiteerd van de “schalieolie en -gasrevolutie”: niet alleen heeft de economie haar voordeel gedaan met de hervatting van de activiteiten van de olie-industrie zelf, zij heeft ook geprofiteerd van de spectaculaire daling van de gasprijs als gevolg van de productieverhoging: de prijs is in zes jaar tijd vier maal lager geworden. Een enorm concurrentievoordeel, dat industrieën ten goede is gekomen die veel energie verbruiken en heeft geleid tot het verschijnsel van de ‘herindustrialisering’ van de VS. Dat het Noord-Amerikaanse continent vóór het einde van dit decennium energie-onafhankelijk zal zijn, wordt tegenwoordig als een plausibele veronderstelling gezien.

Niemand heeft idee over reële potentie

Maar Europa is de Verenigde Staten niet. Ook als de twijfels over de verontreinigende winningsmethoden zouden worden weggenomen, en als de gebruikte technologie - het beruchte hydraulische 'fracking' (het laten barsten van het onderaards gesteente met behulp van water onder grote druk) – overal zou worden toegestaan, zou schaliegas in Europa niet zo'n grote economische schok veroorzaken als in de Verenigde Staten. Dit argument wordt met regelmaat gehanteerd door de tegenstanders, maar wordt in grote lijnen gedeeld door de industriële deskundigen op het gebied van olie en gas.
Er is nog geen enkel serieus onderzoek uitgevoerd op dit terrein. Niemand heeft vandaag de dag ook maar een idee over de reële potentie in Europa. De schattingen die naar voren worden gebracht door de Amerikaanse EIA of andere nationale instellingen berusten op de koolwaterstoffen die zich op basis van de plaatselijke geologische omstandigheden in de bodem zouden moeten bevinden, en niet op de koolwaterstoffen die tegen aanvaardbare kosten winbaar zijn.
Het is onwaarschijnlijk dat er meer dan een paar procent van de voorraden gewonnen kan worden. Zelfs als dit gemiddeld 10 procent zou zijn – wat bijzonder optimistisch is – zal de potentiële productie van schaliegas in Europa nooit meer dan 1300 miljard kubieke meter bedragen. Dat komt, over een productietijd van 25 jaar, neer op nog geen vijf procent van het jaarlijkse verbruik in Europa. Een zeer theoretisch rekensommetje, dat niettemin inzicht verschaft in de orde van grootte waarover we praten. In de VS nam niet-conventioneel gas in 2012 56 procent van het verbruik voor zijn rekening.

Andere omstandigheden in de VS

De snelheid en de omvang van de vlucht die de productie aan de overzijde van de Atlantische Oceaan heeft genomen, kunnen in Europa evenmin worden geëvenaard. De uitzonderlijke omstandigheden die in de VS bestaan doen zich hier niet voor: de aanwezigheid van een belangrijke olie- en gasindustrie, van grote hoeveelheden boormateriaal, van een netwerk van gaspijpleidingen en van grote lege ruimten, waardoor er binnen een paar jaar ruim 200.000 putten konden worden geslagen.
De juridische context heeft ook een rol gespeeld: de Amerikaanse burgers zijn eigenaren van de ondergrond en hebben er financieel belang bij rechtstreekse overeenkomsten met de bedrijven te tekenen. In Europa is niet alleen de infrastructuur beperkt, maar zijn ook de plaatselijke wettelijke bepalingen dwingender.
Polen, dat in 2008 met de winning is begonnen, heeft nog maar een veertigtal putten geslagen. In Denemarken zijn de eerste boringen een jaar uitgesteld, om onderzoek te kunnen verrichten naar de gevolgen. Hetzelfde is het geval in Groot-Brittannië.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Periode van tien jaar voor begin productie

In Europa moet je rekening houden met een periode van minstens tien jaar tussen het begin van de voorbereidingen voor een boorlocatie en de daadwerkelijke productie, tegen drie jaar in de VS, zo voorspelt een industrieel. Evenzo zal men om redenen van maatschappelijke aanvaarding het aantal gelijktijdige boringen in één gebied willen beperken”. Volgens een recent onderzoek van Bloomberg Energy Finance zouden de productiekosten in Groot-Brittannië tussen de 50 en de 100 procent hoger liggen dan in de VS.
Minder grootschalig, en uitgesmeerd over een langere tijd, zal de productie van schalieolie en -gas in Europa kostbaarder en ongetwijfeld ontoereikend zijn om de prijzen aanmerkelijk te laten dalen of de energie-afhankelijkheid van het continent in reële mate terug te dringen.
Zelfs als Frankrijk erin zou slagen 30 procent van zijn gasverbruik zelf te produceren, zou het land zijn energierekening met niet meer dan 3 à 4 miljard euro per jaar omlaag brengen, op een totaal dat in 2012 70 miljard bedroeg.

Weinig impact op werkgelegenheid

De impact op de werkgelegenheid zou ook beperkt zijn. De schattingen die op dit terrein zijn gedaan door de bureaus SIA Conseil in Frankrijk of Poÿry in Groot-Brittannië zijn slechts extrapolaties van de Amerikaanse ervaringen, gebaseerd op het aantal werknemers per miljarden kubieke meters geproduceerd gas of het aantal putten. Schattingen die op z'n best neerkomen op enige tienduizenden arbeidsplaatsen per land.
Dat is zeker niet te verwaarlozen in de huidige tijd, maar schaliegas is niet het wondermiddel dat Europa uit de crisis zal helpen.

Visie uit Polen

Waarom is Europa tegen schaliegas?

Het nieuwe wetsvoorstel van het Europees Parlement zou investeringen in schaliegasprojecten bemoeilijken en minder lucratief maken. Dat meldt Gazeta Wyborcza.

Het dagblad stelt dat er nog steeds veel politieke vooroordelen bestaan ten aanzien van dit onderwerp. Met name Groene en linkse politieke partijen zijn in Europa fel gekant tegen de exploitatie van schaliegasvelden. Ook gaan er verschillende geruchten dat de Russische energiereus Gazprom in Brussel een lobby tegen schaliegas voert. Het bedrijf ziet Pools schaliegas als een ‘bedreiging’ van het eigen monopolie op Europees aardgas.

GW legt uit dat Gazprom in Europa succes heeft met de strategie om de aandacht te vestigen op het feit dat het exploiteren van schaliegasvelden mogelijk een bedreiging vormt voor het milieu.

In West-Europa zijn het doorgaans jonge en welvarende consumenten in grote steden, die begaan zijn met het milieu. Dit vergroot alleen de controverse over schaliegas, aangezien politieke partijen – en zeker niet alleen linkse partijen – er veel voor over hebben om juist dit deel van de bevolking voor zich te winnen. Politici jagen stemmers bij voorkeur niet tegen zich in het harnas, en doen dan ook weinig moeite om de waarheid over schaliegas te achterhalen. Dat is zeker ook het geval wanneer die waarheid schadelijk is voor de belangen van hun land.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp