Tsjechen zijn goedkoop en altijd inzetbaar

Uitbuiting van Oost-Europese arbeiders komt niet alleen voor tussen de bloembollen. Ook in de tertiaire sector werken veel Tsjechen en andere Oost-Europeanen voor een hongerloon op basis van dubieuze arbeidscontracten met uitzendbureaus.

Gepubliceerd op 5 november 2013 om 12:47

Een wit busje van uitzendbureau Werk & Ik staat geparkeerd bij een rij garages op een bedrijventerrein in Osdorp. Het is avond, het rolluik van een van de garages is dicht, maar de deur kan open. Binnen blijkt dat deze garage dient als woonruimte voor Tsjechische uitzendkrachten van Werk & Ik.

Een vrouw toont de slaapkamers: vijf hokken van houtplaten met elk een stapelbed erin. Een tl-lamp schijnt alle kamers in - ook waar mensen willen slapen. Nergens is een raam, nergens frisse lucht. Volgens sommige schattingen werken in Nederland honderdduizend Tsjechen, Polen en andere Midden- en Oost-Europese werknemers onder vergelijkbare omstandigheden.

Geen vakantiegeld uitbetaald

Werk & Ik - omzet 12 miljoen euro - werkt graag met Tsjechen, vooral op Schiphol, waar ze vliegtuigen schoonmaken en bij de bagageafhandeling werken. Maar krijgen de tijdelijke arbeidskrachten daarvoor genoeg betaald? Nee, blijkt uit de gegevens van de Tsjechische student en schoonmaker George. Zo concludeert bestuurder Henry Stroek van CNV Vakmensen dat George in 2012 geen vakantiegeld heeft gekregen. Het gaat om 16,3 procent van het loon, dat nooit is uitbetaald. "Dat is grof geld, zeker voor iemand rond minimumloonniveau", aldus Stroek. Directeur-eigenaar Ivan Karels erkent dat verschillende Tsjechen geen vakantiegeld hebben gekregen. "Ze zijn door onze controles geslipt. We zijn er nu scherper op."

Werk & Ik belooft op zijn Tsjechische wervingswebsite Werkczeck.cz een loon van 5 euro netto per uur, ongeacht leeftijd. De loonstroken van George laten volgens Stroek van CNV Vakmensen zien dat in het ene jaar het juiste brutoloon wordt betaald, met correcte toeslagen voor avond- en nachtwerk, het andere niet.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Uitzendkrachten krijgen geen loonstrookje

Adviseur Rewiesh Jibodh, die de Tsjechen voor Werk & Ik naar Nederland haalt en verantwoordelijk is voor hun werkplanning, zegt dat te kunnen verklaren: "Natuurlijk kloppen de uren wel eens niet. Als iemand zich plotseling ziek meldt en zijn vervanger staat niet op de lijst, dan komt het voor dat de gewerkte uren bij de zieke worden meegeteld. Maar we corrigeren de fouten achteraf altijd."

Probleem is verder dat de uitzendkrachten niet hun loonstrookje krijgen - toch een wettelijke verplichting. George kreeg ze pas toen hij bij zijn recente vertrek uit Nederland met een advocaat dreigde. "Ze raken ze kwijt of gooien ze weg", zegt Jibodh. "Het kost ons papier. Ik zie het nut niet". De loonstroken zouden online beschikbaar moeten zijn, maar de geïnterviewde uitzendkrachten hebben geen gebruikersnaam en wachtwoord gekregen. Ook dat is er doorheen geglipt, erkent Karels.

Levensgevaarlijke garage

Werk & Ik brengt ook kosten in mindering. Zo houdt het bureau schades in op het loon, zelfs bij mensen die niets kapot hebben gemaakt. Jibodh: "Klopt, maar ze vertellen je ook niet hoe ze een huis helemaal verraggen, dronken worden, zich als kinderen gedragen. Laatst was er weer een nieuwe magnetron zwart, en niemand zegt wat. Dan betalen ze maar allemaal."

De grootste inhouding is echter voor de slaapplaats: per gewerkt uur 2,50 euro, staat op het arbeidscontract. [[In de drukke zomerweken betalen de Tsjechen daardoor 120 tot bijna 150 euro per week voor een stapelbedje in de garage]], die volgens de gemeente Amsterdam niet voor bewoning bestemd is. Afgelopen maandag vielen inspecteurs er binnen en ontruimden het pand. "Levensgevaarlijk" was de situatie daar, meldt de rapportage, die rept van 'uitbuiting'.

“Groeipijnen”

Ivan Karels: "We hanteren de bestaande criteria voor huisvesting. Bij die garage is dat niet het geval, dat zal ik niet ontkennen. Maar de jongeren willen daar graag wonen; in een woongemeenschap moeten ze zich meer aanpassen. Ik heb nog genoeg andere woningen beschikbaar die gewoon leeg staan." Bestuurder Stroek van CNV Vakmensen briest: "een werkgever mag voor huisvesting maximaal 68 euro per week inhouden bij iemand met minimumloon. Dit lijkt op diefstal."
"Met die inhoudingen zitten we inderdaad behoorlijk fout", reageert Karels. "Maar het is absoluut geen kwade opzet. Ik ben gewoon een ondernemer die heel hard werkt en graag snel wil groeien. Dan krijg je groeipijnen. We gaan het bij iedereen herstellen". Hij zegt dat het bedrag wel nog andere kosten dekt: energie, water, internet, en de chauffeur die hen van en naar het werk brengt.

Ook met de wettelijke arbeidstijden gaat het mis. Een voorbeeld is het werkrooster van chauffeur Pavel, die ruim een jaar andere Tsjechen naar hun werk bracht en weer terug. Zijn werkdag kon gerust twintig uur beslaan. Uit de urenadministratie van schoonmaker George blijkt dat hij in de hele maand augustus slechts één dag vrij had. Na een dag hoort een schoonmaker 10 uur ononderbroken vrij te hebben, na een week 36 uur, zegt de wet.

Een jaar lang nachtdiensten

Ook dat erkent Karels. "We hebben op de werkvloer in sommige gevallen niet opgelet." Manager Jibodh legt uit dat zijn bedrijf alleen maar de arbeidskrachten tegemoet wil komen. "Onze Tsjechen sméken mij of ze meer kunnen werken", roept hij uit. "Ik vraag het hun altijd, of ze nog een dienst willen." Toen de collega van George uit de garage na een jaar nacht- en dagdiensten draaien vroeg of hij andere shifts mocht werken, kreeg hij te horen: "Je kunt zo terug naar je eigen land".

Opmerkelijk is dat Werk & Ik, dat grote vaste klanten heeft als KLM, een certificaat bezit van de Stichting Normering Arbeid. Die ziet toe op de juiste wettelijk minimumloonbetalingen. In mei 2013 is het certificaat nog vernieuwd.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp