Kies een taal
In de winter van 2000 besloot de EU ongekend zware sancties op te leggen aan Oostenrijk. Het land werd geïsoleerd nadat de xenofobische partij van Jörg Haider uitgenodigd was om zitting te nemen in de coalitieregering. Destijds was ik correspondent in Brussel en ik weet nog goed dat daar in de hele EU toen veelvuldig over is geklaagd. Ik herinner me de vernederde Oostenrijkers en Haider zelf, op bezoek in Brussel, om te laten zien dat hij geen mini-Hitler was in Oostenrijkse klederdracht.
In januari 2011 gaat Hongarije het roulerende voorzitterschap van de EU overnemen, onder leiding van Viktor Orbán, die het land duidelijk een autoritaire richting opstuurt. Met een meerderheid van 75% in het parlement en een oppositie in verwarring heeft de Hongaarse premier net een nieuwe mediawet aanvaard, die zijn regering in staat stelt onafhankelijke media in te tomen of financieel te dwarsbomen op basis van elk denkbaar voorwendsel dat de regering als terecht beschouwt, via een door de regering gecontroleerde mediaraad.
De uitvoerende macht van Orbán heeft bij de meeste Hongaarse overheidsinstellingen de macht al in handen. “Bovendien heeft hij Bratislava ook nog eens nerveus gemaakt door Hongaarse paspoorten aan te bieden aan de Hongaarse minderheid in Slowakije.”
Niemand in Europa reageert
Viktor Orbán is echter een politicus met meer talent en ervaring dan wijlen Jörg Haider. Orbán startte zijn loopbaan in de democratische oppositiebeweging en zijn vechtlust is indrukwekkend, nu hij na twee verloren algemene verkiezingen is teruggekeerd aan de macht. Helaas zou zijn mix van populisme, Pannonisch messianisme en 19e-eeuws nationalisme wel eens veel gevaarlijker kunnen zijn dan de strategie van Haider.
Toch is er niemand in Europa die hierop reageert. Afgezien van de media heeft geen enkele EU-leider ook maar een kritisch geluid laten horen over Orbán. Europa heeft een dikke huid gekregen, ontmoedigd door de problemen met de euro. Ik zeg niet dat we sancties zouden moeten opleggen aan Hongarije, want wat de EU-leiders 10 jaar geleden in Oostenrijk hebben aangedaan was ronduit belachelijk. Maar iemand zou toch op zijn minst tegen Orbán kunnen zeggen: "Viktor, je slaat de verkeerde weg in! Waarom ben je bezig de democratie te ruïneren, terwijl je zoveel draagvlak hebt bij je kiezers en er zoveel goede kansen voor je in het verschiet liggen?"
Populisme is een malaise in heel Europa tegenwoordig – van de Balkan, via Italië tot in Frankrijk. Elke regeringsleider is druk bezig zijn eigen problemen op te lossen en kijkt beslist niet verder dan zijn eigen achtertuintje. Europa dreigt daarbij niet alleen haar gevoeligheid en zelfvertrouwen te verliezen, maar ook haar vermogen om zichzelf te verdedigen. En toch delen we niet alleen de interne markt, de begroting, de euro of Schengen, maar ook democratische principes. Willen we dat dan allemaal opgeven?
