Milo Djukanović op de dag van zijn aftreden, 21 december 2010.

De grote schoonmaak is begonnen

Kroatië, Kosovo, Montenegro: in twee weken tijd zijn de leiders of voormalig leiders van deze drie landen aansprakelijk gesteld of gearresteerd. Volgens een Montenegrijns weekblad hebben de drie gevallen gemeen dat de Europese Unie de weg naar toetreding wil schoonvegen.

Gepubliceerd op 22 december 2010 om 23:48
Milo Djukanović op de dag van zijn aftreden, 21 december 2010.

Op 10 december werd de vroegere premier van Kroatië, Ivo Sanader, in Oostenrijk gearresteerd, als gevolg van een aanhoudingsbevel dat zijn vaderland had uitgevaardigd. De actie leek wel een scène uit een politieserie. Hij zit nu in de gevangenis van Salzburg in afwachting van zijn uitlevering en beweert dat hij zal reageren op de beschuldigingen van corruptie. Een dag of twee voor zijn arrestatie en net voordat het parlement zijn onschendbaarheid zou opheffen, was hij Kroatië ontvlucht. Hij was van plan zijn proces vanuit de Verenigde Staten 'bij te wonen'. Maar zijn plan mislukte, omdat de Amerikanen zijn visum introkken en de Oostenrijkse ‘vrienden’ hem zijn vrijheid afnamen. Nog maar een jaar geleden prezen Washington en Wenen hem de hemel in.

De winnaar van de jongste verkiezingen in Kosovo, premier Hashim Thaçi, heeft zelfs geen tijd gehad om de overwinning te vieren. De dag na zijn verkiezingszege publiceerde de rapporteur van de Raad van Europa, Dick Mary, die bekend staat om zijn onderzoek naar geheime gevangenissen van de CIA op Europees grondgebied. In dit verslag wordt Thaçi aangewezen als de leider van een maffia-achtige organisatie die verantwoordelijk is voor wapen- en drugssmokkel, en ook, het lijkt wel een horrorfilm, de handel in organen.

Het leven is in werkelijkheid nog afgrijselijker dan in de verbeelding

De beschuldigingen van Dick Marty volgen op de onthullingen die Carla Del Ponte, voormalig aanklager bij het Joegoslavië-tribunaal, deed in haar boek The Hunt (2008). In de jaren negentig van de vorige eeuw zou Thaçi, in zijn hoedanigheid als leider van de groep Drenica [waarin de verantwoordelijken van de UCK, het bevrijdingsleger van Kosovo, zijn verenigd], ontvoeringen hebben georganiseerd en gevangenen naar Albanië hebben gestuurd, waar hun organen zouden zijn verwijderd.

In de Balkanlanden is het leven in werkelijkheid nog afgrijselijker dan in de verbeelding. Alsof de misdaden en oorlogen van de jaren 90 nog niet genoeg waren. In de meeste landen in deze regio zijn systemen van kracht die gebaseerd zijn op uiterst corrupte regeringen, georganiseerde misdaad en zogenaamd patriottisme. Uit de ruïnes van het vroegere Joegoslavië zijn bizarre elites voortgekomen, elites die in de gevangenis zouden moeten zitten of in een inrichting.

Nieuwsbrief in het Nederlands

De grenzenloze macht van deze elites berust op een enorme rijkdom. De regeringsleiders in deze regio, van Zagreb tot Pristina, hebben de staatsinkomsten in eigen zak en in die van hun vrienden gestoken. Hun enorme macht is versterkt door een leger aan propagandisten, altijd op hun post in de media of op de leerstoelen voor geschiedenis en politiek aan de universiteit.

Ze beschreven hun nationale leiders alsof het messiassen waren en bestempelden tegenstanders en mensen die getuige waren geweest van hun misdaden als criminelen. Het merendeel van de verarmde bevolking heeft via het stembiljet zelfs nog ingestemd met de leugen dat de bevrijders aan de macht waren gekomen en dat zij de hoeders van de staten waren die voortdurend blootgesteld werden aan bedreigingen.

Een gevoel van afschuw en morele gêne

Uiteraard draagt de internationale gemeenschap een flink deel van de verantwoordelijkheid voor de wanorde op de Balkan. “Bij het herlezen van de geheime stukken over Thaçi, opgesteld door Westerse analisten, bekroop mij een gevoel van afschuw en morele gêne”, schrijft Marty. Ze wisten alles, maar ze gokten op Thaçi. Zijn rapport onthult wat westerse diplomaten onder vier ogen toegaven: het Westen heeft in Kosovo gekozen voor stabiliteit en dat ging ten koste van justitie, schrijft Reuters in een analyse. Alsof je voor stabiliteit kunt zorgen zonder justitie!

Diplomaten in Podgorica, die in het openbaar vol lof spreken over Milo Djukanovic (de premier en vroegere president van Montenegro, die op 21 december aftrad), geven onder vier ogen toe dat de opzet van het politieke systeem in Montenegro meer lijkt op dat van Kosovo dan dat van Kroatië. Djukanovic zou oh zo blij zijn als het grootste probleem van zijn regering de verboden betrekkingen met het marketingbedrijf van een hechte vriendin zouden zijn. Ofwel de kredieten die hij aan zijn vrienden zou hebben verstrekt via de Hypo Alpe Adria bank, de Oostenrijkse bank die verdacht wordt van betrokkenheid bij verschillende corruptieschandalen. Want dat zijn de voornaamste punten waarvan zijn collega Sanader wordt beschuldigd.

Dat brengt ons weer bij het voorbeeld van Thaçi. In Montenegro hielden ze zich, gelukkig, niet bezig met de handel in organen, maar ze blonken wel uit in andere soorten handel. Er werden zaken gedaan met de duivel. Montenegro was al het middelpunt voor de handel in sigaretten en is nu ook uitgegroeid tot spil in de handel van cocaïne en heroïne.

De Montenegrijnse premier heeft, in de 20 jaar waarin hij bijna onverdeeld aan de macht is geweest, samen met partners en familie, de economische middelen van bestaan van het land ingepikt en zich op zeer twijfelachtige projecten gestort, zoals de privatisering van het aluminiumconcern in Podgorica en van de staalfabriek of van de Prva Banka (met Aco Djukanovic, broer van de premier, als eigenaar), om er maar een paar te noemen.

Alsof er niets aan de hand was! In een normaal land zou de zaak rond de Prva Banka, die de ineenstorting van het financiële systeem in Montenegro veroorzaakte, voldoende zijn geweest om de premier, zijn broers en zakenpartners naar de gevangenis te sturen. Maar het Westen bekeek het allemaal welwillend en prees Djukanovic lange tijd de hemel in…

Hebben ze daar onderhand eigenlijk wel in de gaten dat niet de etnische conflicten, maar de georganiseerde misdaad de grootste bedreiging voor de stabiliteit op de Balkan vormt? Het lijkt erop dat het Westen eindelijk heeft besloten om zich te mengen in het beleid om fundamentele veranderingen door te voeren en dat werd ook hoog tijd.

Die aanpak wordt geïllustreerd door het geval van Sanader in Kroatië, het rapport van de Raad van Europa over Kosovo en de eis om de strijd aan te binden tegen corruptie op het hoogste niveau, de voorwaarde die de EU heeft gesteld om de onderhandelingen over de toetreding van Montenegro tot de EU (het land kreeg op 17 december de status van kandidaat-lidstaat) te starten.

De grote schoonmaak die inZagreb is begonnen, komt binnenkort ongetwijfeld ook naar Montenegro. De top van machthebbers en hun zakenbroeders riskeren een rechtszaak wegens het plunderen van de staat. Om te beginnen moet de grote baas vertrekken.

Gezien vanuit Belgrado

Europa moet in actie komen

De EU heeft in Zuid-Oost –Europa twee opties: de eerste is een drastische integratie van alle westelijke Balkanlanden, de tweede een weg naar een nieuwe, onbekende situatie. Het is een illusie te denken dat de landen in deze regio in staat zijn om op eigen houtje de uitdagingen van de overgang aan te gaan.

Europa moet beseffen dat de stabiliteit op de Balkan niet haar enige doel kan zijn. De moedeloosheid die heerst in de samenlevingen op de Balkan heeft een eigen dynamiek, die mensen ertoe drijft op zoek te gaan naar een beter leven buiten de grenzen van hun eigen land. Stabiliteit zonder ontwikkeling is alleen maar het bewijs van politieke en economische stagnatie.

Juist daarom moet Europa in actie komen. En wel direct. Zoals ze in het geval van Sanader heeft gedaan. De grote schoonmaak in de strijd tegen corruptie is begonnen in Roemenië en Bulgarije. en trekt nu verder naar Kroatië. Ongetwijfeld komen ook Servië en andere kandidaat-lidstaten daarbij aan de beurt. Zonder enige uitzondering zullen ze daarbij allemaal door het vagevuur moeten gaan.”

Bosko Jaksic, Politika, Belgrado.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp