Nieuws Twee steden in Europa

Valka-Valga: één verhaal twee gezichten

Wanneer je de grens tussen Valka (Letland) en Valga (Estland) oversteekt, treedt je niet alleen een ander land maar ook een beetje een ander tijdperk binnen. Verslag van een conflict tussen traditie en moderniteit aan de periferie van Europa.

Gepubliceerd op 16 februari 2011 om 14:35

"In Estland is altijd alles beter", zegt Ingūna Johansone, hoofdredactrice van de krant van Valka, wanneer haar gasten arriveren. Van het glimlachje om haar mondhoeken valt de ironie af te lezen: "Dat is wat de Letten gewoonlijk zeggen, maar volgens mij zijn er geen grote verschillen." Wanneer je op de redactie van Ziemeļlatvija over Valga en Valka begint, is er altijd wel iemand die zich herinnert dat een ex-collega vanwege het werk naar Estland is vertrokken. "Mijn zoon werkt ook in Estland", doet een ander een duit in het zakje. "Een vriend van mij zoekt er werk…" "Een familielid werkt er al…"

Niemand weet precies hoeveel Letten in Valga werken. Het zouden er ongeveer tweehonderd zijn, wat voor zo'n kleine stad een behoorlijk aantal is.

Daarbij hebben de Letten de Estse winkels ontdekt. En al denken ze dat de prijzen in Estland sinds de invoering van de euro zijn gestegen, toch gaan elk weekeinde honderden Letten er hun boodschappen doen.

"In Valga wordt een op de vijf appartementen door een Let gekocht", zegt makelaar Hans Heinjärv. "Maar ik ken geen enkele Est die er een heeft gekocht." Op een gegeven moment begonnen de Letten ook naar het ziekenhuis in Valga te gaan. Vorig jaar maakten driehonderd van hen gebruik van het zorgaanbod in Valga en werden er 82 Letten geboren (het jaar daarvoor waren dat er respectievelijk 50 en 17).

Nieuwsbrief in het Nederlands

Valga is groter en welvarender dan Valka

Tot voor kort was er sprake van een stilzwijgende, ongeorganiseerde infiltratie. Maar in november vorig jaar ging de jonge burgemeester van Valga, Ivar Unt, tot de aanval over. Hij nodigde de Letten uit zich bij de overheid te laten inschrijven als inwoners van Valga. Onder de deelnemers aan deze campagne werd een cadeaubon ter waarde van 319 euro verloot.

"Schandalig!", luidde de repliek van de burgemeester van Valka, Kārlis Albergs. Letse journalisten gooiden eveneens olie op het vuur. Vanuit Riga togen televisie-, radio- en krantenverslaggevers naar de grensstreek en schetsen het beeld van Valga als bloeiende stad, terwijl Valka werd afgeschilderd als een plek die gekenmerkt wordt door stagnatie.

In werkelijkheid behoort Valga niet tot het rijke deel van Estland. Volgens het werkloosheidsfonds telt alleen Ida-Virumaa [Russischtalige regio in het noordoosten van Estland] meer werklozen. En uit de statistieken blijkt dat de lonen er de laagste van het hele land zijn.

Zeker, Valga is evenmin een getto met op elke hoek van de straat een zwerver. De armoede is er betrekkelijk. Dat wil zeggen dat er iets meer vervallen huizen zijn dan in de andere Estische steden en dat de stad in het algemeen een meer vermoeide aanblik biedt. Vooral de Sovjet-Unie heeft haar stempel op Valga gedrukt: in dit grensstadje met haar spoorlijn zijn destijds talrijke industrieën gevestigd waar nu geen haan meer naar kraait.

Toch is Valga er beter aan toe dan Valka, haar Letse tegenhanger. Allereerst is Valga groter en welvarender dan Valka: de salarissen liggen er hoger en er zijn betere sociale voorzieningen. Bovendien heeft de stad zich iets meer ontwikkeld dankzij haar nieuwe gebouwen, haar winkelcentra, enkele kleine bedrijven, een mooie school en een groot ziekenhuis.

Eenzelfde stad in twee verschillende landen

Nu beide steden met een sneeuwlaag zijn bedekt, is het verschil niet goed zichtbaar. In de zomer zeggen mensen dat ze het gevoel hebben dat ze een ander tijdperk binnentreden wanneer ze van het Estse naar het Letse deel van de stad gaan. Wat voor de mensen werkelijk verschil maakt, is dat "je in Valga nog werk kunt vinden", zegt Marite Runka, een Letse vrouw die in een textielfabriek werkt. Anu Eesmaa, hoofd productie van deze Finse fabriek, zegt gekscherend dat Marite Runka de baas is van de 'Letse lijn', omdat zij leiding geeft aan een team waarin meerdere Letten zitten. In totaal werken er twintig mensen uit Letland in deze fabriek.

Niemand probeert hen over te halen. Ze komen uit zichzelf, op aanraden van een kennis of op uitnodiging van een vriend… De Estse ondernemers ontkennen dat zij speciaal op zoek zijn naar Letse werknemers. Volgens hen is het gewoon toeval.

Ivar Unt, de jonge burgemeester van Valga, gaat in zijn kleine kantoor voor de officiële foto van de Estse president, Toomas Hendrik Ilves, zitten. Hij biedt zijn gasten thee en koekjes aan en praat over een en dezelfde stad die zich in twee verschillende landen bevindt. Eenvoudige Letten houden van de burgemeester van de Estse stad. Zij vinden hem vernieuwend, moedig en ondernemend. De burgemeester van Valka, Kārlis Albergs, een man van de 'oude stempel' die de pensioengerechtigde leeftijd heeft bereikt, is zijn tegenpool.

De campagne om de Letten aan te sporen zich in Estland in te schrijven, heeft overigens slechts weinig effect gesorteerd: niet meer dan tien personen hebben aan de oproep gehoor gegeven. Het was nogal moeilijk een plek te vinden om zich in te schrijven. Maar wanneer het nieuws zich verder verspreidt en de inschrijving beter wordt georganiseerd, kan het aantal nieuwkomers in Valga explosief toenemen. Ivar Unt verzekert ons dat dit slechts een begin is. En dat verontrust de politici uit het buurland.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp