Kies een taal
Wat sceptici ook mogen denken, de verkiezingen zullen in elk geval één grote verandering bewerkstelligen. Tot 25 februari is er geen mandaat van het volk om bankschulden in overheidsschulden om te zetten en nog eens vier jaar de broekriem aan te halen. Daarna zal dat mandaat er wel zijn, zowel voor de redding van de banken als voor het akkoord met de EU en het IMF en de bezuinigingen, tenzij de peilingen er volkomen naast zitten. Bij alle opwinding over een historische wisseling van de wacht is dit het echte grote nieuws.
Komende zaterdagochtend zal blijken dat de gevestigde centrumrechtse politiek heeft getriomfeerd, zoals tot nu toe op elke ochtend na elke verkiezing in de geschiedenis van Ierland het geval is geweest. Fine Gael en Fianna Fáil zullen samen ruim de helft, namelijk 53 procent, van de stemmen binnenhalen volgens de peiling van de Irish Times van gisteren. Opvallend hierbij is dat het om exact hetzelfde percentage gaat als Fine Gael en Fianna Fáil samen behaalden tijdens de Europese verkiezingen in juni 2009.
Fiscale haviken
Alles wat sindsdien is gebeurd – de onthulling van de bodemloze diepten van de bankencrisis, het verlies van economische soevereiniteit in het akkoord met de EU en het IMF – heeft slechts geleid tot een verschuiving van de steun tussen de centrumrechtse partijen die de Ierse politiek vanaf de stichting van de staat hebben gedomineerd. Deze uitkomst zal met opluchting worden begroet door de Europese Centrale Bank en de fiscale haviken binnen de EU.
Alle woede en afkeer, al het gevloek en de gebalde vuisten zullen uiteindelijk dus maar bitter weinig opleveren. Intern zal Fianna Fáil zich uiteraard wel druk maken om de slechtste verkiezingsuitslag in haar bestaan. Maar naar buiten toe, waar de echte macht momenteel ligt, zal het lijken alsof er niets van belang is gebeurd.
De Ieren zullen een nieuwe regering krijgen, die beslist competenter en energieker is dan het uitgeputte en gedemoraliseerde kabinet dat capituleerde toen het IMF en de ECB op bezoek kwamen. De nieuwe leiders zullen beloond worden met een paar beloften om de rentepercentages aan te passen, zodat zij victorie kunnen kraaien. Ze zullen de private schuld verder nationaliseren en daarbij trachten het overheidstekort terug te brengen tot onder drie procent van het bbp in 2014.
Vanuit het gezichtspunt van de ECB zullen de Ieren zelfs nog meer in het gareel gaan lopen dan nu. Altijd was er de zorg dat er onder de bevolking geen draagvlak bestond voor het vierjarenplan dat Fianna Fáil en de Groenen hebben ondertekend. Per slot van rekening kregen deze partijen in 2009 samen slechts een kwart van de stemmen. Dat draagvlak komt er nu wel. Wellicht zijn er enkele kleine concessies nodig, maar na vrijdag is het grotendeels in kannen en kruiken.
Hard gelag voor degenen die geen keuze hebben
Dat is beslist een opmerkelijk gegeven. Is er enige andere democratie waar 55 procent van het electoraat in vrijheid zou stemmen vóór een bezuinigingsprogramma van vijftien miljard euro in combinatie met de overdracht van honderd miljard euro van de burgers aan de banken? En laten we duidelijk zijn – het betreft een vrije stemming. Ondanks alle beperkingen die aan de Ierse democratie kleven, en al het mogelijke onbehagen van mensen over de alternatieven, hoeft niets de kiezers ervan te weerhouden via hun stem een heel ander signaal af te geven. De meeste mensen zullen er echter in vrijheid voor kiezen dat niet te doen.
Dat is hun goed recht, maar het is een hard gelag voor degenen die geen enkele keuze hebben, in het bijzonder de mensen die in deze verkiezingen onzichtbaar zijn, namelijk kinderen. Ik heb al eerder geschreven over het vermogen van de Ieren om hun kop in het zand te steken: ze weten van een bepaalde misstand af maar kiezen ervoor hem te negeren. Een sprekend voorbeeld hiervan is het feit dat kinderen een buitensporig hoge prijs zullen betalen voor onze collectieve instemming met het huidige beleid.
Kinderen het hardst getroffen
De kinderen in de armste gezinnen zijn het meest afhankelijk van publieke diensten. Zij zullen hard worden getroffen door de onvermijdelijke toename van de armoede en de bezuinigingen op deze diensten, wat op de lange termijn enorm veel gaat kosten vanuit menselijk en economisch oogpunt bezien. Maar die kosten worden stilzwijgend in het akkoord verdisconteerd. Het is zelfs geen punt van discussie. In het verkiezingsmanifest van Fianna Fáil staat niets over armoede of kinderen. Fine Gael wijdt 860 woorden aan de brandende kwestie van het defensiebeleid en 360 woorden aan kinderen. Het klinkt allemaal respectabel maar toch blinken de meeste formuleringen uit in vaagheid.
Labour heeft goede voornemens over het uitbannen van armoede, maar het belangrijkste specifieke voorstel om de cyclus van kinderarmoede te doorbreken, is de uitvoering van een regionale strategie in "maximaal tien van Ierlands meest kansarme gemeenschappen" waarvoor "hoogstens vijftien miljoen euro" wordt uitgetrokken. Heel mooi allemaal, maar ook heel vaag en vooral heel bescheiden.
Wat we ook op de radio durven roepen, de drie grootste partijen hebben duidelijk besloten dat wij een timide volk zijn dat bereid is te verdragen wat ons is overkomen en dat bang is voor grote veranderingen in het functioneren van onze samenleving. In de praktijk is gebleken dat ze gelijk hebben.
Bezien vanuit Londen
Zelfs EU twijfelt aan Ierse bezuinigingsdwang
Nu Groot-Brittannië zijn eerste ronde van omvangrijke bezuinigingen beleeft, volgen Engelse commentatoren de plannen van Ierland om het begrotingstekort terug te brengen op de voet. "In hun hart betwijfelen Europese ministers van Financiën of Ierland de aan dat land opgelegde bezuinigingen kan doorvoeren", schrijft Will Hutton in The Observer, "en of het terecht is dat de Europese Unie erop hamert dat de draconische plannen ongewijzigd blijven". Ierland heeft toegezegd dat het begrotingstekort in 2014 naar 3 procent van het bbp zal zijn teruggebracht (een daling van 8 procent), "een experiment dat geen enkele economie sinds de jaren dertig van de vorige eeuw voor de kiezen heeft gekregen". Velen vragen zich echter af of Ierland binnen een redelijke termijn weer groei kan genereren. "Tijdens het Wereld Economisch Forum dit jaar in Davos", schrijft Hutton, "liep ik een toonaangevende EU-minister van Financiën tegen het lijf die vond dat het tekort minder snel moest worden verkleind en dat de EU de nieuw gekozen Ierse regering moest laten zien dat zij bereid was om de pijn te verlichten". Tenslotte geldt dat "de geloofwaardigheid van de euro niet afhangt van een decennialange stagnatie binnen een lidstaat, maar van het bieden van een veilige haven – weliswaar aan regels gebonden – voor groei en stabiliteit".
