Kies een taal
Een balans opmaken is altijd riskant. Stavros Dimas, Europees commissaris voor Milieu, heeft zich hieraan op 27 en 28 april in Athene gewaagd, ten overstaan van vooraanstaande deskundigen op het gebied van de biodiversiteit. Deze balans moest niet alleen worden opgemaakt omdat het mandaat van de Commissie over een paar weken verstrijkt, maar ook omdat de internationale gemeenschap zeven jaar geleden had afgesproken om in 2010 – dat al voor de deur staat – te bepalen hoeveel vooruitgang er is geboekt in de strijd tegen het uitsterven van bepaalde soorten en de aantasting van de ecosystemen, twee fenomenen die in alle werelddelen worden waargenomen.
Deze doelstelling was door de Verenigde Naties aangenomen, maar de Europese Unie (EU) had ervoor gekozen zich nog ambitieuzer op te stellen door zich ertoe te verbinden "het verlies aan biodiversiteit tegen 2010 te stoppen". De stand van zaken, zoals geschetst door Jacqueline McGlade, directrice van het Europees Milieuagentschap (EMA), toont aan dat iets meer omzichtigheid de Europeanen had kunnen behoeden voor de mislukking waarmee ze nu geconfronteerd worden. "De doelstelling voor 2010 zal niet worden gehaald en de Europese biodiversiteit blijft ernstig bedreigd", verklaarde zij.
Voor het behoud van 40 tot 70% van de vogelsoorten en 50 tot 85% van de natuurlijke habitats van de Europese flora en fauna is de situatie kritiek, zo blijkt uit de cijfers van een rapport dat het EMA binnenkort zal publiceren.
Is men er dan op zijn minst in geslaagd het tempo af te remmen waarin de natuur aftakelt als gevolg van de versnippering van natuurgebieden, de verstedelijking, de uitbreiding van het wegennet, en de steeds intensievere landbouw? De discussie hierover blijft open.
"Sinds het tijdperk van vóór de industrialisering is de helft van de natuur verdwenen, wereldwijd gezien. En nog steeds levert de natuur 1% per jaar in. In Europa ligt dit percentage wellicht iets lager sinds de oprichting van Natura 2000", oppert Andrew Balmford, hoogleraar aan de universiteit van Cambridge (Verenigd Koninkrijk). Natura 2000, dat 17% van het EU-grondgebied beslaat en 25 000 natuurgebieden telt, is het grootste milieunetwerk van beschermde gebieden ter wereld. Dit netwerk is echter vooral gericht op het beschermen van 'bijzondere' soorten, en niet van de 'gewone' biodiversiteit, die in hoofdzaak verantwoordelijk is voor de gunstige effecten van de ecosystemen.
In 2006 heeft de EU een actieplan aangenomen om de biodiversiteit te beschermen. De uitvoering heeft echter op zich laten wachten. "Dit plan legt geen enkele dwang op. Dat is het zwakke punt ervan. Als er geen sancties dreigen, is het een illusie om te denken dat regeringen of economische actoren rekening zullen houden met de biodiversiteit", aldus Tony Long, die het Wereldnatuurfonds (WWF) vertegenwoordigt.
"Klimaatverandering en verlies aan biodiversiteit hangen nauw met elkaar samen; aan de aanpak van deze twee crises moet een even groot belang worden toegekend", bepleitte Stavros Dimas. Ecosystemen spelen namelijk een belangrijke rol in de regulering van het klimaat. Deskundigen schatten in dat ze de helft van de broeikasgassen die door de mens worden uitgestoten, absorberen.
In Athene hebben de Commissie en wetenschappers de Europeanen opgeroepen om hun inspanningen te verdubbelen en om per sector – landbouw, gemeenschapsvoorzieningen, ruimtelijke ordening, enz. – becijferde doelstellingen op te stellen waarmee de vernietiging van de natuur daadwerkelijk een halt kan worden toegeroepen. Brussel zal binnenkort een voorlichtingscampagne lanceren om de Europese burgers bewust te maken van deze problematiek. Volgens een onderzoek dat namens de Commissie was uitgevoerd, wist 75% van hen in 2007 niet wat het woord "biodiversiteit" betekende.
