Kies een taal
"Die mensen zijn gek. Nu doen we alle mogelijke moeite om een oplossing te vinden die tegemoetkomt aan hun behoefte en dan gaan ze zichzelf door het hoofd schieten”. Ik vermoed dat onze partners in Brussel en Berlijn ook ongeveer zo over ons denken. Want zij zien een stuurloos, suïcidaal land dat een politieke crisis heeft gecreëerd op het moment dat het dat nu juist niet zou moeten doen.
Niets kan nog verhinderen dat er de komende dagen over ons lot in de naaste toekomst wordt beslist. Vandaag, 23 maart, zou het bezuinigingsplan door het parlement kunnen worden verworpen. Tijdens de twee dagen van de Europese top in Brussel moet onze premier, ongeacht of hij nu afgetreden is of niet, het doen zonder enige onderhandelingsruimte. En uiteindelijk is het daarna niet meer mogelijk om terug te keren op onze schreden en dus moeten we de gevolgen maar zien te dragen.
Onderhandelingstroef: het aanvaarden van het concurrentiepact
Niemand kan voorspellen hoe de markten zullen reageren. Maar het is moeilijk om een ander scenario te bedenken dan stijgende rentetarieven op onze staatsobligaties en een lagere kredietwaardigheid voor Portugal als land. De gevolgen daarvan kent iedereen maar al te goed. En dat in een periode waarin het land rond juni meer dan 10 miljard euro moet lenen, waarin banken alleen nog middelen van de ECB kunnen krijgen en het buitenland niet langer in Portugese overheidsbedrijven investeert. Voor de mensen die te midden van deze politieke schizofrenie niet begrijpen wat er precies op het spel staat, is het goed om een paar feiten in herinnering te roepen.
De eurotop van 11 maart betekende een keerpunt voor Portugal. Met garanties van de ECB en de Europese Commissie slaagde de regering erin haar partners (d.w.z. de Duitse bondskanselier) te overtuigen dat ze aan de noodzakelijke voorwaarden kon voldoen om op korte termijn geen beroep te hoeven doen op hulp van buitenaf, zoals die aan Griekenland en Ierland was verstrekt.
Er was nog een andere, minstens zo belangrijke kant aan deze zaak. De nieuwe voorwaarden om een beroep te kunnen doen op het noodfonds, waarover tijdens deze top werd onderhandeld, zouden een stuk milder uitvallen, mocht een verzoek om hulp voor Portugal werkelijk onvermijdelijk zijn. Het gaat om lagere rentetarieven, langere aflossingstermijnen en de mogelijkheid om staatsobligaties terug te kopen. Het was een soort 'twee in één' dat ons goed van pas kwam, hetzij om de markten te kalmeren of om als veilige haven te gebruiken tegen toekomstige problemen.
De onderhandelingstroef was het aanvaarden van het concurrentiepact (dat nu ‘pact voor de euro’ heet) en een strenge verplichting van de landen in nood om de gestelde doelen qua begrotingstekorten te halen. Op 21 maart kwamen de ministers van Financiën in Brussel bijeen om de laatste hand te leggen aan het stabilisatiemechanisme, dat in 2013 in werking treedt (het Europese Stabiliteitsmechanisme, ESM), maar zij zeiden niets over de nieuwe voorwaarden voor het tijdelijke noodfonds dat momenteel nog van kracht is.
Historische heldendaad door te kiezen voor een scheepswrak
Het is aan de Europese top om deze voorwaarden aan te passen en vast te leggen in een bindend besluit, waarin een paar losse eindjes worden afgehecht die nog over waren. Zoals het wegnemen van de laatste hindernissen door de landen in deze gloednieuwe club, die Brussel de ‘triple A’ noemt (Duitsland, maar ook Finland, Nederland, Oostenrijk, en hoewel met tegenzin, ook Frankrijk), door akkoord te gaan met de voorwaarden waarop hulp voor landen in nood wordt uitgebreid, in ruil voor een verplichting van deze landen in nood om hun eigen steentje bij te dragen.
We weten nu natuurlijk nog niet hoe onze partners zullen reageren op de nieuwe status van onze premier als hij in Brussel aankomt en evenmin in hoeverre dit van invloed is op de onderhandelingen bij deze Europese top. Eén ding staat vast: de politieke crisis heeft met één klap alle inspanningen tot nu toe ongedaan gemaakt. Het maakt niet uit of de sociaaldemocratische partij, die de regeringscoalitie van buitenaf steunt, het bij het rechte eind heeft door de premier te straffen voor de manier waarop hij de zaken heeft aangepakt, waarbij hij zijn plicht verzaakte om het thuisfront op de hoogte te stellen en overleg te plegen. We hadden een reddingslijn binnen handbereik. We hebben een werkelijk historische heldendaad gepresteerd door te kiezen voor een scheepswrak. We wilden het lot van Griekenland vermijden. Maar dat zou nu wel eens het onvermijdelijke lot kunnen zijn dat voor ons in het verschiet ligt.
