"Watchyagonnado, Portugal?" De hoofdrolspelers uit de Amerikaanse maffiaserie The Sopranos zouden wel raad weten.

Een aanbod dat Portugal niet kan weigeren

Ierse, Griekse en nu ook Portugese burgers kunnen beamen dat zodra lidstaten een beroep doen op noodhulp en daarmee in handen vallen van de Europese commissie, ze als het ware door de maffia worden omhelsd, beweert een columnist van de Britse krant The Guardian.

Gepubliceerd op 8 april 2011 om 13:40
"Watchyagonnado, Portugal?" De hoofdrolspelers uit de Amerikaanse maffiaserie The Sopranos zouden wel raad weten.

In een van de afleveringen van de fantastische televisieserie The Sopranos vertelt oplichter Tony Soprano aan een onbeduidende gokker waarom hij hem laat meedoen aan een spel waarbij de inzet hoog is terwijl hij vervolgens verliest. "Ik wist wel dat je dat nooit zou kunnen betalen, maar je vrouw had een goedlopende sportwinkel", legt hij uit nadat hij de winkel heeft gestript en failliet laat gaan.

The Sopranos wordt ook in Portugal uitgezonden. Kijkers kunnen dankzij die serie veel meer te weten komen over hun lot dan via de meeste andere berichtgeving in de media nu de Portugese economie in handen is gevallen van de Europese commissie en mogelijk ook van het IMF. Het is alsof je door de maffia wordt omhelsd en dat kunnen de Ieren en Grieken beamen.

Naar verluidt heeft de Portugese regering een verzoek ingediend voor een noodlening van 80 miljard euro, nadat staatsleningen waren geveild waarbij de rente een buitensporig hoog niveau bereikte. In vergelijking met de ervaringen elders in Europa wordt het rentetarief dat de EU heft echter niet lager dan het onhoudbare tarief dat op de obligatiemarkten wordt verlangd.

Onderdrukking economische bedrijvigheid en lagere belastinginkomsten

De Ierse en Griekse reddingsoperaties werden aangekondigd als een extreme maar noodzakelijke stap ter ondersteuning van de solvabiliteit van deze landen. Deze reddingsoperaties zijn mislukt. Beide economieën hebben sinds de aankondiging van de noodhulp te lijden onder een verdere afwaardering door de internationale kredietbeoordelaars, terwijl de financiële markten nog altijd een mogelijkheid van faillissement incalculeren.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Net als de regeringen in Dublin en Athene vindt de Portugese regering waarschijnlijk dat ze de onzekere en kostbare schulden op de financiële markten heeft ingeruild voor de zekerheid van een extreem hoge lening van de EU en het IMF. Als gevolg daarvan is het land minder goed in staat deze lening op de lange termijn terug te betalen en op de korte termijn om de rente en aflossing voor deze lening op te hoesten.

Erger nog, in ruil voor de noodhulp eisen Europa en het IMF dat er nog strenger wordt bezuinigd op overheidsuitgaven en dat mensen met lage en middeninkomens zwaarder worden belast. Dit leidt tot onderdrukking van de economische bedrijvigheid, waardoor de belastinginkomsten waarop de rente en aflossing voor de lening zijn gebaseerd ook lager uitvallen. De kans is dan ook groot dat het begrotingstekort stijgt en daarmee ook het risico op een faillissement. Ierland en Griekenland worden geconfronteerd met dalende belastinginkomsten.

De geruchten houden aan dat het IMF Griekenland probeert te dwingen zijn schulden gedeeltelijk af te stempelen, hoewel dat van officiële zijde wordt ontkend. Wat daar ook waar van moge zijn, volgens de heersende mening – te weten het Britse blad The Economist en de Britse Financial Times, maar ook vooraanstaande economen zoals Joseph Stiglitz, Paul Krugman en Kenneth Rogoff - dringt iedereen erop aan om Ierland of Griekenland gedeeltelijk failliet te verklaren omdat de rentelast eenvoudigweg onhoudbaar is.

Noodhulp à la Tony Soprano

De reden dat deze enorme bedragen aan noodhulp de waarschijnlijkheid van een faillissement dichterbij brengen is dat het noodhulp à la Tony Soprano is: de lidstaten zelf zien geen cent van deze lening, het geld gaat direct naar hun schuldeisers. Dat zijn Europese banken en in toenemende mate ook Amerikaanse hedgefondsen. Het gaat hier om een herhaling van de alom zo verfoeide reddingen van banken die we wereldwijd hebben kunnen zien, maar dit keer op internationale schaal. Belastingbetalers in de zogenoemde 'perifere' economieën redden hiermee de grootste banken in Europa.

Britse banken behoren ook tot de begunstigden, met de genationaliseerde Royal Bank of Scotland voorop. 'Perifere' economieën is een nogal beleefde omschrijving voor de lidstaten in kwestie. Er wordt beweerd dat de indeling is gebaseerd op de hoogte van de overheidsschuld, maar dat kan niet kloppen. Zowel Italië als België hadden een hogere overheidsschuld in verhouding tot hun BNP dan al deze economieën, met uitzondering van Griekenland. Bovendien is het niet waar dat al deze landen chronisch te hoge begrotingstekorten hadden: Ierland en Spanje hadden voor de crisis juist begrotingsoverschotten.

Tegenwoordig zijn het banken die bepalen of een land ten prooi valt aan een gezamenlijke aanval van financiële markten, kredietbeoordelaars, EU en de Europese Centrale Bank. Uit gegevens van de Bank voor Internationale Betalingen blijkt dat het nettovermogen van de bankensector in Duitsland, de Benelux en Frankrijk meer dan 2 triljoen pond [2,27 triljoen euro] bedraagt, terwijl de mediterrane landen netto buitenlandse verplichtingen hebben voor een bedrag van meer dan 400 miljard pond [454,11 miljard euro]. Ierland stond model voor bezuinigingen en werd pas als hulpeloos geval overgeleverd aan de EU en het IMF toen de Ierse banken eind 2010 duidelijk bankroet waren.

“Watchyagonnado?”

Overigens zijn nationale politici medeverantwoordelijk. De crisis trof alle landen, maar sommige wisten zich er beter doorheen te slaan dan andere, vooral dankzij hogere overheidsuitgaven, die economisch herstel tot gevolg hadden. Toch werd de ernst van de crisis vooral bepaald door de aanvankelijk zwakke belastinginkomsten.

In een Europese eredivisie van landen met lage belastingen zouden deze lidstaten aan kop gaan: Ierland, Estland, Slowakije, Griekenland, Spanje en Portugal. Hun banken/scheepvaart, bedrijfsleven/vastgoedspeculanten hebben gegokt en verloren. Nu zijn de zware jongens gearriveerd, die de activa verkopen en belastingbetalers met nog meer schulden opzadelen. Of, zoals Tony Soprano zou zeggen: “watchyagonnado?”

Opinie

Een noodfonds achter gesloten deuren

In zijn laatste blog voor EUobserver neemt Bruno Waterfield, correspondent in Brussel voor de Daily Telegraph, afscheid met een aanval op de bezuigingsmaatregelen en de 80 miljard euro kostende reddingsoperatie van de EU en het IMF voor Portugal. “Een van de bureaucratische mantra’s die je hier in Brussel hoort, is dat de EU te maken heeft met ‘staten en niet met regeringen'", schrijft hij.

*“Dit axioma geeft wel aan dat de EU een Unie is van staatsambtenarenapparaten (rijksambtenaren, beleidsmakers, politie-agenten, functionarissen en diplomaten) en niet van mensen.”

“Het adagium luidt pacta sunt servanda [vert: afspraken moeten gerespecteerd worden], dat betekent dat belangrijke beleidsterreinen, van economie tot justitie en veiligheid (het bewaken van burgerlijke vrijheden), worden afgegrendeld binnen een publieksvrije bureaucratische zone van EU-bestuur zonder regering.”*

Nu de socialistische regering van José Socrates is gevallen omdat de door de EU afgedwongen bezuinigsmaatregelen door het parlement zijn verworpen, zullen “de Portugese autoriteiten”, dat niet gekozen korps van ambtenaren, onderhandelen met hun "collega’s" in Brussel.

“De deal – bedenk maar eens hoe impopulair en onrechtvaardig de aan Ierland opgelegde bezuinigingsmaatregelen zijn – zal spijkerhard en bindend in elkaar worden geflanst vóór de Portugese bevolking op 5 juni kan gaan stemmen.”

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp