Kies een taal
Meer dan 400.000 Polen werken vandaag de dag al in Duitsland, sommigen legaal, anderen zwart. Daarnaast hebben enkele tienduizenden Polen een baan gevonden in Oostenrijk. Het Poolse ministerie van Werkgelegenheid en Sociale Zaken maakt het officieel bekend: vanaf 1 mei, wanneer de arbeidsmarkt in deze twee landen volledig wordt opgengesteld, zullen nog eens 400.000 Polen vertrekken om in het buitenland aan de slag te gaan [deze openstelling geldt voor arbeiders uit Polen, de Tsjechië, Slowakije, Hongarije, Estland, Letland, Litouwen en Slovenië]. Dat gebeurt niet onmiddellijk in één keer, maar verspreid over de komende vier jaar.
Ook de gegevens van Lewiatan, de werkgeversfederatie, laten zien dat de vraag naar Poolse arbeidskrachten in deze landen groot is. De Duitsers hebben 30.000 informatici nodig, hetzelfde aantal ingenieurs en ongeveer 50.000 personen voor ouderenzorg, licht Monika Zakrzewska, expert bij Lewiatan, toe. Ook artsen, bouwvakkers, elektriciens, slotenmakers, mecaniciens, banketbakkers, opticiens en kappers zullen er gemakkelijk werk vinden.
Experts zouden het wel eens flink mis kunnen hebben
Sinds twee maanden organiseren Duitse werkgevers banenmarkten in de westelijke Poolse voïvodies [provincies] en plaatsen ze internetadvertenties.
Het ministerie van Werkgelegenheid en de experts van Lewiatan proberen de gemoederen te sussen en bevestigen dat er geen uittocht zal plaatsvinden zoals in 2004, na de toetreding van Polen tot de Europese Unie.
De werkloosheid is nu minder hoog, de meest dappere en energieke mensen zijn al vertrokken en slechts weinig Polen spreken Duits. Bovendien hebben de specialisten waarnaar de Duitsers zo naarstig op zoek zijn, al werk in Polen en hoeven dus niet te vertrekken, verzekert Monika Zakrzewska.
Maar de experts zouden het wel eens flink mis kunnen hebben. Voor de toetreding van Polen schatten de experts de toekomstige emigratie aan arbeidskrachten naar Groot-Brittannië op hooguit 40.000. In werkelijkheid zijn er inmiddels tien keer zoveel Polen die kant op gegaan.
Duitsers lokken de Polen met zeer aantrekkelijke aanbiedingen
Professor Krystyna Iglicka, econoom en demograaf van het Centrum voor Internationale Betrekkingen van Warschau denkt dat het aantal personen dat Polen zou willen verlaten ook deze keer hoger zou kunnen zijn dan de officiële schattingen. De aanwijzingen daarvoor zijn legio: de Duitsers lokken de Polen met zeer aantrekkelijke aanbiedingen; en de Polen uit de 'B-kant van Polen', de armste regio's, zoeken werk.
Polen kan niet langer werkeloos blijven toekijken bij de continue uittocht van zijn burgers. In de afgelopen zeven jaar beleefde het land de grootste emigratiegolf uit zijn geschiedenis. In de 19e eeuw vertrokken er 800.000 Polen; in de jaren tachtig waren het er 1 miljoen; na de toetreding tot de EU verlieten bijna 2 miljoen Polen het land.
Veel van hen vertrokken naar Engeland waar volgens het Nationaal Bureau voor de Statistiek momenteel 550.000 Polen werken. 140.000 mensen vonden werk in Ierland, 90.000 in Italië, 80.000 in Spanje. 50.000 werken er in Frankrijk en 70.000 vonden een baan buiten de Europese Unie.
"Voor ons is het een verloren generatie”
De emigranten van vroeger hadden slechts een basisopleiding; de emigranten van 2004 zijn jong en hebben een diploma uit het hoger onderwijs in hun zak. Ze beginnen als afwassers of doen huishoudelijk werk om wat geld te verdienen en dan snel terug te keren. Maar al gauw zijn ze een jaar van huis, of nog langer. En hun vertrek, dat eerst een economische reden had, wordt al snel permanent.
"Voor ons is het een verloren generatie. Niet omdat ze niet betrokken zijn of talent ontberen, maar omdat Polen ze definitief verliest", vertelt professor Iglicka bezorgd. In zijn laatste rapport over de emigratie sinds 2004 maakt zij melding van een nieuw fenomeen: onder de Polen die naar Groot-Brittannië zijn geëmigreerd en die in Polen niet graag kinderen kregen, is het geboortecijfer hoger dan onder immigranten uit India en Bangladesh.
Polen krijgen er 2,48 kinderen terwijl dat cijfer voor de Britten zelf blijft steken op 1,84. De reden? Het is gemakkelijker om te bevallen en een kind op te voeden in Groot-Brittannië dan in Polen, de sociale zekerheid en gezondheidszorg zijn er eenvoudigweg beter.
Degenen die terugkeren, krijgen daar al gauw spijt van
Erger nog: degenen die besluiten naar Polen terug te keren, krijgen daar al gauw spijt van, omdat ze in Polen niet met open armen ontvangen worden. Er was geen werk toen ze vertrokken, en er is nog steeds geen werk als ze terugkeren. Bovendien is hun buitenlandervaring niet erg aantrekkelijk voor Poolse werkgevers. Dat is niet moeilijk te begrijpen als je bedenkt dat de cv's er niet op vooruit zijn gegaan (werkervaring als afwasser of babysitter is niet echt een pré).
Ook de goede beheersing van het Engels blijkt een mythe, want in het buitenland hebben Polen vaak de neiging thuis te blijven en hebben ze geen tijd om een taalcursus te volgen. Daarnaast zijn ze al snel een illusie armer: in het buitenland verdienden ze 9.000 zloty [2.284 euro] terwijl ze in Polen 1500 zloty [380,65 euro] krijgen aangeboden, merkt professor Iglicka op.
Zeer teleurgesteld vertrekken ze opnieuw. Sociologen benadrukken dat dat vooral komt doordat de emigratie ze heeft veranderd. Als iemand eraan gewend is geraakt in een andere cultuur te wonen, als hij gewend is aan andere kleuren, andere straatgeluiden, een veeltalige en multiculturele omgeving, voelt hij zich in Polen verloren. Het ontbreekt hem aan ruimte en frisse lucht.
“We jagen onze jongeren het land uit”
"We scheppen geen goede leef- en arbeidsomstandigheden voor onze jongeren, waarschuwt professor Iglicka. Integendeel, we jagen ze het land uit. De autoriteiten zijn eraan gewend geraakt de emigratie als een goede oplossing voor het werkloosheidsprobleem te zien. Is er geen werk voor jongeren? Dan gaan ze toch weg! Misschien komen ze terug, maar dat is dan een probleem voor toekomstige regeringen. Laat hen de emigratie en de daaruit voortkomende demografische problemen maar oplossen. Wij regeren rustig door".
Volgens Deloitte is 60 procent van de Poolse studenten bereid Polen te verlaten. Ze zijn ervan overtuigd dat ze geen enkel vooruitzicht hebben. De werkloosheid onder de mensen met een diploma uit het hoger beroepsonderwijs is 24 procent.
Gezien vanuit Praag
Ook Tsjechen willen naar Duitsland
“Duitsland heeft duizenden Tsjechen nodig”, verzekert Lidové noviny aan de vooravond van de opheffing van de laatste administratieve barrières voor werkzoekenden uit Centraal- en Oost-Europa. In Duitsland en in Oostenrijk is er, net als in Tsjechië overigens, een schrijnend tekort aan technisch personeel. “Maar werken in het buitenland is niet meer zoals vroeger”, schrijft de krant. "De sterke Tsjechische kroon en de hogere kosten van levensonderhoud bij onze westerburen maken de salarissen veel minder aantrekkelijk”. Lidové noviny voegt eraan toe dat "het voor grensbewoners wel loont, omdat zij met een Duits salaris van de lage Tsjechische kosten profiteren.”
