Een soldaat van het Britse leger op patrouille in Kaboel (AFP)

Een macht met weinig militaire bevoegdheden

Terwijl de militaire uitgaven van China, Rusland, de Verenigde Staten en India gestaag toenemen, wordt er op het militaire budget van de Europese Unie sinds tien jaar beknibbeld. De invloedssfeer van Europa op het wereldtoneel is gebaseerd op de zogenaamde "soft power" en gaat ten koste van een daadkrachtig gemeenschappelijk defensiebeleid, aldus de Spaanse krant El País.

Gepubliceerd op 27 juli 2009 om 16:37
Een soldaat van het Britse leger op patrouille in Kaboel (AFP)

De maand juli is voor de in Afghanistan ingezette Britse troepen zeer zwaar geweest. De dood van 19 soldaten in drie weken tijd, hoofdzakelijk veroorzaakt door bomexplosies, heeft in Londen tot hevige discussies geleid. Beschikken de troepen van het Verenigd Koninkrijk over adequaat materiaal?

De polemiek die woedt in het land dat met Frankrijk de grootste Europese militaire macht is, roept een fundamentele vraag op met betrekking tot dit werelddeel: in welke staat bevinden de Europese strijdkrachten zich? Komen ze overeen met onze pretenties als wereldmacht? De statistieken over militaire uitgaven geven een ondubbelzinnig antwoord: terwijl alle grote wereldmachten hun militaire uitgaven in de afgelopen tien jaar sterk hebben verhoogd, geeft Europa nu nog evenveel uit als tien jaar geleden. De Europese militaire kracht neemt dus iedere dag af.

De feiten liegen er niet om. Tussen 1999 en 2008 heeft China de militaire uitgaven met 194% verhoogd, Rusland met 173%, de Verenigde Staten met 66% en India met 44%. In dezelfde periode is de Franse begroting met 3% toegenomen, de Italiaanse met 0,4% en de Duitse met 11% afgenomen. Vanwege de betrokkenheid in Irak en Afghanistan zijn de militaire uitgaven van het Verenigd Koninkrijk met 20% gestegen. Het hele werelddeel noteert dus een stijging van 5%, volgens de cijfers van het prestigieuze Internationaal Instituut voor Vredesonderzoek in Stockholm (SIPRI).

‘De militaire uitgaven worden door drie basisfactoren gestimuleerd’, legt Samuel Perlo-Freeman uit, onderzoeker op de afdeling militaire uitgaven van het SIPRI. "Vermenging in gewapende conflicten zoals dat geldt voor de Verenigde Staten; ambities als militaire wereldmacht, zoals China en Rusland; of een sterke economische groei, die de verhoging van deze uitgaven eenvoudiger maken. Voor Europa geldt geen enkele van deze factoren. De landen van de Oude Wereld hebben doelstellingen voor laten gaan waarvoor ze het niet nodig achter hun militaire macht verder te ontwikkelen".

Nieuwsbrief in het Nederlands

Zo hangt het vermogen van Europa om op wereldschaal invloed uit te oefenen steeds meer af van wat wel "soft power" wordt genoemd, die berust op economische en handelsmacht, culturele aantrekkingskracht en de aantrekkelijke combinatie van vrije markt en sociale bescherming. In de ogen van velen is dat positief. Maar de meningen hierover zijn verdeeld. De feiten herinneren ons er nochtans aan dat de concurrenten meedogenloos zijn in een wereld die heel wat minder verheven is dan die waarvan de aanhangers van soft power dromen. Een wereld waarin de "hard power" zo sterk meetelt dat toen men aan Stalin vragen stelde over zijn betrekkingen met de katholieke kerk, hij smalend antwoordde: "De paus? Hoeveel divisies heeft de paus?"

"Europa heeft het groeitempo van de overige machten niet gevolgd. Het is tamelijk zorgwekkend", zegt Yves Boyer, adjunct-directeur van de Franse stichting voor Strategisch Onderzoek. "Als we een Europa willen voorkomen dat veroordeeld is tot verval, moeten de regeringen middelen verschaffen aan de industriële, culturele, diplomatieke, maar eveneens militaire sectoren. Al is de publieke opinie hier geen voorstander van, de regeringen hebben het recht te handelen in het strategisch belang van een land".

We zien de afgelopen tien jaar echter een volledige stagnatie en de verwachtingen voor de komende begrotingen lijken deze tendens niet te keren. Bovendien verkleint de economische wereldcrisis de speelruimte ook nog eens."In weerwil van de vertraging in de investeringen die de beschikbaarheid van materiaal schaadt", zo vervolgt Yves Boyer, "behoudt Europa nog het voordeel op het gebied van knowhow. Maar zelfs knowhow heeft middelen nodig om te blijven voortduren en de huidige spiraal kan gevaarlijk blijken".

Ter vergelijking: de vijf grootste Europese militaire machten (Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Italië en Spanje), waarvan het totale aantal bewoners gelijk is aan dat van de Verenigde Staten en het bijeengetelde BNP iets lager is, hebben gezamenlijk een militair budget dat 40% is van dat van de Verenigde Staten.

Aan de andere kant is het duidelijk dat het bedrag aan militaire uitgaven meer afhangt van een rekenkundige realiteit dan van een politieke. Al heeft de verkiezing van Nicolas Sarkozy – en zijn toenadering tot de NAVO en de Verenigde Staten – de weg bereid voor de ontwikkeling van een gemeenschappelijke Europese defensie, in werkelijkheid is er op dat gebied nog geen enkele vooruitgang van enige betekenis geboekt. De Europees militaire inspanning blijft gefragmenteerd terwijl er aan de horizon homogene nationale eenheden opduiken die steeds beter bewapend zijn.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp