Seizoenswerkers in Zuid-Frankrijk.

Immigranten geen vloek, maar zegen voor Europa

Europa heeft baat bij immigratie, is de conclusie van een groep van acht prominente Europeanen waaronder Joschka Fischer, Javier Solana en Timothy Garton Ash. Volgens een Nederlandse journalist zouden de Europese leiders deze boodschap niet in de wind moeten slaan.

Gepubliceerd op 25 mei 2011 om 14:48
Seizoenswerkers in Zuid-Frankrijk.

In de schaduw van het nieuws presenteerde een groep van prominente Europeanen onder leiding van Joschka Fischer vorige week een rapport met als voornaamste boodschap dat Europa divers zal zijn of in de vaart der volkeren achterop zal raken. De belangrijkste reden is dat zonder immigratie de beroepsbevolking in de komende vijftig jaar met honderd miljoen mensen daalt, terwijl de totale bevolking groeit en vergrijst.

Europa zal zich dus moeten instellen op immigratie en diversiteit in de samenleving. Je kunt immers niet van immigranten vragen hun godsdienst, cultuur of identiteit bij de grens in te leveren. Volgens de groep van acht prominenten, onder wie oud-Navo-chef Javier Solana, oud-EU-commissaris Emma Bonino en hoogleraar en auteur Timothy Garton Ash, is er ook niks mis mee dat immigranten hun culturele bagage meenemen, zolang ze zich aan de wet houden. Sterker nog, de komst van nieuwe culturen kan bijdragen aan de creativiteit die Europa nodig heeft, nu meer dan ooit.

Dringende oproep aan de leidende krachten in Europa

Het is geen makkelijk verhaal. Het gaat dwars in tegen de populistische boodschap dat de massa-immigratie een bedreiging is van het Avondland. De Duitse oud-minister van buitenlandse zaken Fischer en de zijnen doen dan ook een dringende oproep aan de leidende krachten in Europa, niet alleen in de politiek, maar ook in de wereld van de cultuur, de media en het onderwijs, tegen de valse profeten op te staan.

Zij beschouwen het als een gebrek aan leiderschap dat politici in de hoofdstroom met het populisme meebuigen en het zodoende voor hun burgers aantrekkelijker maken. Dat kunnen president Sarkozy, premier Cameron, bondskanselier Merkel en in ons land premier Rutte en vice-premier Verhagen in hun zak steken.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Diversiteit in Europa is de bestemming van dit continent

De een na de ander verklaarden deze Europese leiders de afgelopen tijd dat de multiculturele samenleving was mislukt. Fischer en de zijnen, die werkten in opdracht van deRaad voor Europa, vermijden deze term, omdat volgens hun niet duidelijk is of er een ideologie of een realiteit mee wordt bedoeld. Zij stellen eenvoudigweg vast dat de diversiteit in Europa een feit is, een feit was en niet anders dan de bestemming van dit continent kan zijn, wil het de democratische rechtsstaat geen geweld aandoen en blijven meetellen in een wereld met toenemende concurrentiekracht vanuit China, Zuid-Oost Azië, India en Brazilië.

Om exact dezelfde redenen pleitte de Amerikaanse president Obama vrijwel op dezelfde dag in een lange rede in het Texaanse El Paso, dichtbij de grens met Mexico, voor het legaliseren van de naar schatting elf miljoen illegalen in het land. Geen misverstand: in de Verenigde Staten is de immigratie net zo omstreden als in Europa. Ook daar zijn heftige weerstanden. Er is ook dezelfde hypocrisie: illegalen zijn welkom om voor weinig loon het rotwerk te doen. Als ergens een zuigende werking van uitgaat is het van de beschikbaarheid van dit werk.

Migratie van het zuiden naar het noorden

Nog een overeenkomst: de migratie van het zuiden naar het noorden. In de Verenigde Staten is thans een op de zes Amerikanen van Latijns-Amerikaanse afkomst; de groep is dit jaar de zwarte bevolkingsgroep in omvang gepasseerd en Spaans is informeel de tweede taal van het land. Politici beginnen dan ook welbewust naar de stemmen van de Hispanics te dingen, omdat zij in een aantal zogeheten swingstaten, zoals Florida, North Carolina, New Mexico en Nevada, de doorslag kunnen geven bij de presidentsverkiezingen in 2012. De republikeinse kandidaat Newt Gingrich leerde zelfs Spaans.

Het bijna tweeduizend kilometer lange ijzeren hek tussen de VS en Mexico, dat nu zo goed als klaar is, zal de migratie vanuit het zuiden wellicht afremmen maar niet tegenhouden. In Europa is het eilandje Lampedusa thans symbool van de aantrekkingskracht die het welvarende en democratische Europa uitoefent op de mensen in Afrika en Azië. Die migratie van zuid naar noord zal voorlopig doorgaan en volgens Obama en Fischer is dat, mits in goede banen geleid, een zegen. Er is wel een belangrijk verschil tussen de VS en Europa. Obama kan zijn pleidooi voor immigratie inpassen in een groot verhaal over de geschiedenis en de kracht van zijn land.

Zo zei hij tegen de menigte in El Paso: “Kijk naar Intel, Google, Yahoo en eBay, grote Amerikaanse bedrijven waarmee wij in de hightech-industrie vooroplopen. Die ondernemingen zijn stuk voor stuk opgericht door - wat denk je? – immigranten”. De taxichauffeur van Ethiopische herkomst bij wie ik vorige maand in Washington in de wagen zat, zei met licht sarcasme: “The American Dream is for most of the people an illusion, but it keeps you going”. Obama verwoordde het Amerikaanse ideaal, al neergelegd in de Onafhankelijkheidsverklaring van 1776, eenvoudig zo: “You can make it here, if you try”.

Het zelfbeeld van Nederland was misschien te positief gekleurd

Europa mist zo'n verhaal met aandrijvende werking node. Nederland had het, met het zelfbeeld van een open, gastvrije en tolerante natie die grootmoedig vluchtelingen opnam en mede door hun creatieve invloed een Gouden Eeuw voor handel en cultuur creëerde, maar het heeft zich dat beeld de laatste jaren, onder invloed van het kortzichtige populisme en een schrijnend gebrek aan politieke moed in het midden, uit handen laten slaan. Er groeit thans een generatie op voor wie het normaal is dat een politicus een bevolkingsgroep in de Tweede Kamer, zelfs in de Tweede Kamer, uitmaakt voor “islamitisch stemvee”.

Het zelfbeeld van Nederland was misschien, net als de Amerikaanse Droom, te positief gekleurd. Maar nu domineert hier en elders in Europa het negatieve verhaal en dringen zelfs dwingende economische en culturele argumenten voor immigratie niet meer tot de hoofdstroom van het nieuws en het politieke debat door.

Gezien vanuit Spanje

Iedereen profiteert van immigratie

De immigratie "pakt voor Spanje per saldo positief uit", beweren de onderzoekers María Bruquetas Callejo en Francisco Javier Moreno Fuentes in El País. Volgens hen "brengen buitenlandse werknemers, die tijdens de recente verkiezingscampagne [in Spanje] door een groeiend aantal xenofobe populisten werden gedemoniseerd, meer geld in het laatje van de overheid dan zij daaruit ontvangen". Bovendien "ontkrachten de cijfers de vooroordelen", aldus het duo. Immigranten leveren namelijk een "nettobijdrage" aan de sociale zekerheid omdat zij jong zijn en in groteren getale op de arbeidsmarkt actief zijn dan de autochtone bevolking.

Momenteel zou minder dan 1 procent van de gepensioneerden in Spanje immigrant zijn, terwijl deze groep 10 procent van de werkenden vertegenwoordigt. Tevens laten Callejo en Fuentes zien dat in 2000 1 procent van de uitgaven voor zowel gezondheid als onderwijs naar immigranten ging en dat deze percentages in 2007 waren opgelopen tot respectievelijk 5 en 6 procent, wat echter nog altijd minder was dan het aandeel immigranten op de totale bevolking (12 procent). De onderzoekers merken verder op dat "door de concentratie van immigranten in bepaalde wijken en gemeenten het evenwicht tussen vraag en aanbod van sociale diensten is verstoord, met een slechtere dienstverlening tot gevolg". En "de bewoners stellen de immigranten daarvoor verantwoordelijk". Daarom, zo concluderen zij, "is het essentieel dat de overheid in actie komt". "Zij moet iets doen tegen de gedachte dat er sprake is van een concurrentieslag om schaarse middelen. Door deze gedachte wordt vreemdelingenhaat aangewakkerd."

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp