Kies een taal
In de carrières van alle premiers doet zich ooit een keerpunt voor. Hij of zij maakt een fatale inschattingsfout, waarvan geen definitief herstel meer mogelijk is. Bij Tony Blair was het de Irak-oorlog en het onvermogen om massavernietigingswapens te vinden. Bij John Major was het Zwarte Woensdag en de verbanning van het Britse pond uit het Europees Wisselkoersmechanisme. Bij Harold Wilson was het de devaluatie van het pond die in 1967 zijn reputatie verwoestte.
Iedere keer ziet het patroon er weer hetzelfde uit. Eerst is er een nieuwe leider die dynamiek en integriteit uitstraalt en een volk dat in hem of haar gelooft. Na de misstap kan de premier nog jarenlang blijven doormodderen, maar louter als aangeschoten wild: nooit breekt er weer een blije morgen vol vertrouwen aan.
David Cameron wordt nu met net zo'n crisis geconfronteerd. De reeks van walgelijke onthullingen over zijn vrienden en kennissen bij News International van Rupert Murdoch heeft zijn reputatie voorgoed en onherstelbaar beschadigd.
Reeks inschattingsfouten
Tot nu toe was het makkelijk om te betogen dat Cameron zich baseert op een keurig normbesef. Helaas is het onmogelijk geworden dat nu nog langer te beweren. Hij heeft niet één, maar een hele reeks chronische inschattingsfouten gemaakt.
Hij had nooit Andy Coulson, hoofdredacteur van News of the World, tot directeur van zijn afdeling Communicatie moeten maken. Hij had nooit Rupert Murdoch voor zich mogen proberen te winnen. En – de ergste fout van allemaal – hij had zichzelf nooit mogen toestaan nauwe vriendschapsbetrekkingen aan te knopen met Rebekah Brooks, directeur van mediagigant News International, wier vertrek bij dat bedrijf slechts een kwestie van tijd is.
Cameron heeft zich in een sociale kring begeven waarin een respectabel persoon, laat staan de Britse minister-president, nog niet eens dood zou moeten willen figureren. Die kring heette de Chipping Norton-club, een incestueuze verzameling rijke, machtsbeluste en amorele Londenaren, wonend in en rond het kiesdistrict van de premier in Oxfordshire. Brooks en haar echtgenoot hebben een huis dat ruim een kilometer afligt van het huis van David en Samantha Cameron. De twee echtparen zien elkaar vaak, en zijn dat ook blijven doen nadat het telefoonafluisterschandaal naar buiten kwam.
Uitbundige 'high-fives'
Spindoctor Matthew Freud, die is getrouwd met Elisabeth Murdoch, de dochter van de tycoon, is een ander lid van deze Chipping Norton-club. Toen Cameron Freud twee jaar geleden tegen het lijf liep op de bruiloft van Rebekah Brooks, groetten zij elkaar met uitbundige 'high-fives' om hun exclusieve vriendschap te benadrukken.
De premier kan ter verdediging niet aanvoeren dat hij op naïeve wijze verstrikt is geraakt in deze dodelijke vriendenkring. Hij is al heel vaak gewaarschuwd. Kort voor de laatste verkiezingen is hem expliciet te verstaan gegeven in welk gezelschap hij zich ophield. Alan Rusbridger – hoofdredacteur van The Guardian – zocht een van de naaste adviseurs van Cameron vlak vóór de verkiezingen op. Hij heeft deze raadgever zorgvuldig op de hoogte gebracht over de handel en wandel van Coulson, aan de hand van zeer veel zorgwekkende stukjes informatie die destijds niet aan de openbaarheid konden worden prijsgegeven.
Rusbridger ging vervolgens op bezoek bij Nick Clegg, die nu vice-premier is. Cameron en Clegg – de premier en de vice-premier – wisten dus alles van Coulson vóór de coalitiebesprekingen van mei vorig jaar. En toch hebben ze hem directeur gemaakt van de afdeling Communicatie van Downing Street.
In potentie een dodelijk moment
De premier zit dus in de problemen. Of beter gezegd: hij zit in de stront. De vraag is deze: hoe kan hij daar weer uit tevoorschijn kruipen en althans nog iets van zijn reputatie van netheid en oordeelkundigheid redden? Dit is in potentie een dodelijk moment.
Wat moet Cameron nu doen? In de eerste plaats moet hij Rebekah Brooks snel de rug toekeren. Op dit moment verdedigt zij zich op dezelfde manier als Coulson, toen hij de rechterhand van Cameron op Downing Street was. Zij zegt dat zij niet wist wat er gebeurde. Zelfs als we deze verdediging accepteren – en er is geen overtuigende reden om dat te doen, omdat News International in deze smerige zaak veel onwaarheden heeft verkondigd – gaat de vlieger nog steeds niet op. Brooks, eerst als hoofdredacteur van News of the World en The Sun, en nu als directeur van News International, was verantwoordelijk voor de waarden en normen bij deze kranten. Die waarden en normen waren, zoals het publiek nu weet, vulgair tot op het bot, en zij draagt daar een groot deel van de schuld voor.
Het zou gevaarlijk voor David Cameron kunnen zijn om Brooks te laten vallen. Ze heeft misschien wel veel informatie verzameld over hem en de belangrijkste leden van zijn kabinet, zowel op die rustige Chipping Norton-diners als langs andere, wellicht minder plezierige wegen. Brooks zit klem en zou hard kunnen uithalen. Maar dat is een risico dat de premier moet nemen.
Al die niet zo onschuldige bijeenkomsten
In de tweede plaats moet Cameron verantwoording afleggen voor zijn daden. We willen weten hoe hij erbij kwam om Coulson aan te stellen, welke controles zijn uitgevoerd, en naar wiens advies werd geluisterd. We willen een overzicht krijgen van al die niet zo onschuldige bijeenkomsten met Rebekah Brooks. Tot nu toe heeft Downing Street zich stil gehouden over de ontmoetingen tussen Cameron en Rupert Murdoch, waarvan wordt aangenomen dat hij een van de eerste bezoekers was nadat Cameron premier was geworden. Die ontmoetingen moeten nu openbaar worden gemaakt.
Het is van het grootste belang dat deze informatie het publiek bereikt vanwege de schokkende beslissing van de coalitieregering afgelopen week om Murdoch de kans te bieden zijn monopoliepositie in de Britse media nog verder uit te breiden door de 61 procent van satellietzender BskyB te kopen die hij nog niet heeft. Dit besluit stinkt en moet worden teruggedraaid.
Gisteren mompelde David Cameron een paar vage zinnen over de mogelijkheid van een openbaar onderzoek – waaruit bleek dat hij nog niet heeft begrepen dat de wereld de afgelopen twee dagen grondig is veranderd. De afschuwelijke onthulling dat de journalisten van Murdoch de telefoon van de vermiste tiener Milly Dowler hebben afgeluisterd, en zelfs hadden gepoogd hetzelfde te doen met de telefoongesprekken van familieleden van onze oorlogsdoden, hebben een nieuwe dimensie toegevoegd aan de illegale en weerzinwekkende praktijken van News International.
De premier heeft zichzelf hopeloos laten compromitteren door zijn connecties met News International en zijn personeelsleden. Hij moet zich weer dringend het gezond verstand en de fundamentele ethiek zien eigen te maken die van hem zo'n aantrekkelijke premier maakten. Daarom moet hij dit vreselijke schandaal, dat zoveel schaamte heeft opgeroepen onder journalisten, aangrijpen als een kans om de bezem te halen door het Britse publieke leven. Te oordelen naar de ontwikkelingen van gisteren heeft onze zwaar gedeukte premier daar vooralsnog niet zoveel trek in.
