Kies een taal
Door de tanende interesse van de Amerikanen voor internationale aangelegenheden en de terugkeer van de Russen naar een Sovjetmentaliteit ligt er voor de Europeanen een kans om een vooraanstaande rol in de internationale politieke arena te gaan spelen. Het Midden-Oosten, de Golfstaten en Noord-Afrika liggen geografisch dicht bij Europa. Bovendien heeft de EU tal van economische en strategische belangen in de Arabische regio.
De afgelopen decennia is Europa op het wereldtoneel steeds meer politieke invloed kwijtgeraakt en is verworden tot een soort satellietstaat, net als ten tijde van de Koude Oorlog toen het tussen de twee kampen van de Amerikanen en de Russen zat. Dit verlies was des te verrassender gezien de banden die van oudsher tussen Europa en de Arabische wereld bestaan.
De Europeanen schudden de Amerikanen wakker
Aan het begin van dit jaar vond een kentering plaats als gevolg van de veranderingen die zich in de Arabische regio voordeden. Door de eurocrisis werd de Europese Unie gedwongen pas op de plaats te maken en gingen vele lidstaten zich in zichzelf keren. Zo bleef het idee van een Marshallplan om de overgang naar een democratie in Tunesië en Egypte succesvol te laten verlopen slechts een loze belofte, aangezien concrete maatregelen uitbleven.
Niettemin is Europa nog steeds zeer geïnteresseerd in de gebeurtenissen in Libië, Syrië, Jemen, Bahrein, Iran en Libanon en ook in het conflict tussen Israël en Palestina. Iedere keer als de Amerikanen dreigden in te dutten met betrekking tot gebeurtenissen in Libië of Syrië, waren het de Europeanen die hen wakker schudden en hen erop wezen dat ze zich niet alleen maar met hun eigen binnenlandse aangelegenheden en de aankomende verkiezingen bezig moesten houden.
Toen de regering van Barack Obama een vergissing maakte die haar duur had kunnen komen te staan, sprong de Hoge Vertegenwoordiger van de EU voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid, Catherine Ashton, in de bres en slaagde erin te voorkomen dat het Midden-Oostenkwartet [bestaande uit de VN, de VS, de EU en Rusland, red.] een extreem gevaarlijke verklaring zou uitvaardigen.*
Europa biedt ook tegengewicht aan de Russen
Europa speelt tevens een zeer belangrijke rol om tegenwicht te bieden aan de Russen, die zich in de Veiligheidsraad van de VN opwerpen als de beschermers van de regimes in Libanon, Syrië en Iran en halen hun neus op voor de eisen van de bevolking. China volgt Rusland in diens beleid om dwars te liggen, wat de Russen trouwens al deden in de tijd van het marxisme door voortdurend met hun vetorecht te dreigen.
Het belang van Europa ligt in het feit dat het de Russen kan verhinderen om zich zonder tekst en uitleg van deze dwarsboomtactiek te bedienen, zo zeker als zij zijn van het wapen van hun vetorecht als permanent lid. Schaamteloos stellen zij hun nationale belangen boven de verantwoordelijkheid van de permanente leden van de Veiligheidsraad om de internationale vrede en veiligheid te bewaren. Ten aanzien van de Russen heeft Europa de keus om het vacuüm op te vullen of zich aan de zijde van de Amerikanen scharen om de opkomende democratieën in de Arabische wereld een hart onder de riem te steken.
Toch kunnen de Europeanen de Amerikanen op het internationale toneel niet vervangen. Evenmin kan Obama op Europa steunen om zich de noodzakelijke herziening van de betrekkingen tussen Washington en zijn belangrijkste bondgenoten te besparen.
Ashton heeft zowel de vaardigheden als de geloofwaardigheid
Waarschijnlijk hebben we momenteel te maken met twee kampen. Het eerste kamp bepleit toenadering tussen de Arabische Liga enerzijds en Rusland en China anderzijds om de regimes te beschermen tegen het risico om rekenschap en verantwoording te moeten afleggen voor de onderdrukking van hun volkeren. Het tweede kamp wordt op regionaal niveau geleid door Turkije en wordt gesteund door de EU en de Verenigde Staten.
Zowel op internationaal als op plaatselijk niveau zijn mensenrechtenorganisaties actief in Syrië, Libië, Egypte, Tunesië, Jemen, Palestina en Israël. Hun natuurlijke bondgenoot is de EU. Zij kan een vooraanstaande rol spelen in deze periode waarin de Amerikanen het laten afweten, de Russen de kont tegen de krib gooien en er reactionaire tendensen waar te nemen zijn zoals bij de Arabische Liga.
Catherine Ashton heeft zowel de vaardigheden als de geloofwaardigheid om vast te stellen welke rol de Unie moet spelen bij het ondersteunen van de democratische aspiraties van de Arabische landen. Alleen op die manier kan Europa een plaats op de wereldkaart innemen als hoofdrolspeler en partner, in plaats van slechts de rol te vervullen van geldschieter die aan de politieke leiband van andere landen blijft lopen.
