Het duivelse dilemma van de ECB

Omdat het risico aanwezig was dat Italië niet aan zijn betalingsverplichtingen kon voldoen, heeft het land steun van de Europese Centrale Bank ontvangen. In ruil daarvoor heeft Italië toegezegd snel een bezuinigingsplan op te stellen. Maar door het aarzelende optreden van de regering-Berlusconi dreigt de geloofwaardigheid van de ECB nu in het gedrang te komen.

Gepubliceerd op 6 september 2011 om 14:28

Een maand geleden bedroeg het verschil tussen de Italiaanse meerjarige schatkistbiljetten en de Duitse obligaties 413 basispunten (ofwel 4,13 procent). Zonder onmiddellijk ingrijpen van de Europese Centrale Bank (ECB) dreigde de Italiaanse regering de toegang tot de economische markt te verliezen en daarmee in surseance van betaling te geraken.

Daarom heeft Trichet die beroemde brief aan Berlusconi geschreven waarin de ECB zou hebben beloofd Italiaanse staatsobligaties te kopen. Daarbij zou onze regering als tegenprestatie in 2013 voor een evenwichtige begroting zorgen en maatregelen treffen om de economie weer uit het slop te trekken.

Het ECB ging ervan uit dat de markt, die door een buitensporig pessimisme wordt gekenmerkt, twijfelde aan het vermogen van de Italiaanse regering om haar schulden terug te betalen en de economie weer te laten groeien. Deze intentieverklaring van de ECB had tot doel het optreden van de Italiaanse regering geloofwaardiger te maken. Samen met enkele strategische aankopen op de secundaire markt kon de situatie op deze wijze worden gestabiliseerd.

Steun ECB zal nauwelijks effect sorteren

De steun van de ECB kon echter alleen maar succesvol zijn wanneer de Italiaanse regering snel met doeltreffende maatregelen zou komen. Hoewel de ECB een groot aantal Italiaanse aandelen kocht, was dat slechts een lapmiddel. De ECB kan nog wel de druk van de speculanten verminderen, al krijgen die het benauwd door de handelwijze van de Europese bank. De voordelen van de aankoop zijn echter maar tijdelijk. Als de situatie niet fundamenteel verandert, zal de steun van de ECB nauwelijks effect sorteren.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Deze ontwikkeling is in feite al gaande. Dankzij de steun van de Europese Centrale Bank en de onmiddellijke presentatie van nieuwe, ambitieuzere plannen door de Italiaanse regering daalde het verschil tijdelijk tot onder de 300 punten [het verschil tussen de Italiaanse en de Duitse obligaties, red]. Dat was echter geen definitieve ommekeer. De markt wilde zekerheid hebben over de geloofwaardigheid van de nieuwe plannen van de Italiaanse regering.

Helaas hebben de interne twisten binnen de regering een nadelige uitwerking gehad. De Europese Centrale Bank hoopte dat er alleen maar voorwaarden hoefde te worden gedicteerd om de Italiaanse regering zo ver te krijgen dat zij datgene zou doen wat zij in juli al had moeten doen. De wens bleek hier echter de vader van de gedachte. Nu de verschillen kleiner worden, begint de Italiaanse regering langzaam terug te krabbelen. Het plan om de provincies op te heffen, is teruggedraaid, de ‘solidariteitsbijdrage’ gaat niet door en de maatregelen zijn uiteindelijk veel minder ingrijpend dan oorspronkelijk de bedoeling was.

Italië moet worden gestraft

De Europese Centrale Bank staat nu voor een dilemma. Als de bank het proces van Europese integratie wil bevorderen, moet Italië worden gestraft, op zijn minst de regering, die haar woord niet heeft gehouden. Momenteel wordt er gesproken over een fiscale unie. Daarvoor moeten veel bevoegdheden worden overgedragen. Een dergelijke unie is echter alleen haalbaar wanneer de Europese instellingen nationale regeringen die zeer kwistig met geld omspringen, in toom weten te houden. Zonder een dergelijke controlemaatregel zal een overdracht van bevoegdheden alleen maar een verlenging van de financiële crisis in de hand werken, in plaats van daarvoor een oplossing te bieden. Als Italië steun blijft ontvangen ondanks dat het zijn belofte heeft verbroken, is dat funest voor de geloofwaardigheid van de Europese Unie en komt het voortbestaan van de EU op het spel te staan.

Tegelijk weet de ECB maar al te goed dat de euro ten dode is opgeschreven als Italië nu aan zijn lot wordt overgelaten. Paradoxaal genoeg heeft de ECB nog verder afbreuk gedaan aan het imago van Italië door de regering op te roepen aan haar verplichtingen te voldoen. Daarmee heeft de ECB laten zien hoe onbetrouwbaar de Italianen zijn. Daarom is het heel goed mogelijk dat morgen de verschillen weer groter worden, ondanks de aankoop van obligaties door de ECB. Natuurlijk zou de situatie sinds 5 augustus [de dag waarop de afspraken tussen de ECB en Italië werden gepresenteerd, red.] zonder de steun van de ECB nog veel verder zijn verslechterd. Zelfs als een beroep zou worden gedaan op de European Financial Stability Facility [De EFSF een rechtspersoon die in juni 2010 is opgericht door de Europese Unie in het kader van het bestrijden van de Europese staatsschuldencrisis, red.], zou dat geen uitkomst bieden, omdat deze faciliteit over onvoldoende middelen beschikt. En zelfs als de politiek wil daartoe zou bestaan, zou de tijd te kort zijn om alle Europese parlementen over een verhoging van de bijdrage voor het EFSF te laten stemmen.

Als de ECB zijn handen van Italië aftrekt, komt het land vrijwel onmiddellijk in surseance van betaling te verkeren. Hetzelfde geldt voor de Italiaanse banken die grote hoeveelheden staatspapier beheren. Deze crisis zou gemakkelijk kunnen overslaan naar de Franse en Duitse banken, met alle denkbare gevolgen van dien. In dit scenario heeft de euro nauwelijks overlevingskansen. Met andere woorden: de Italiaanse regering straffen zou zo rampzalig uitpakken dat de Europese Centrale Bank zelfs daarmee niet kan dreigen. En omdat de ECB dat niet kan, verliest hij zijn geloofwaardigheid. De bank dacht de Italiaanse regering eenvoudig in het gareel te kunnen houden. Paradoxaal genoeg is hij daar nu zelf het slachtoffer van geworden. Wat is nu de uitweg uit dit dilemma? Ons parlement moet de Italiaanse regering wegens haar onbekwaamheid straffen. Het gaat er niet om of je een meerderheid hebt, het gaat erom dat je capabel bent en geloofwaardig handelt. Er zijn maar twee opties: een ander beleid voeren of uit de EU stappen.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp