"Wij gaan naar het café. Dat is het laatste dat we hebben", aldus een Atheense lerares.

In de hel wordt gelachen

Veel Grieken hebben het gevoel dat hun kans op een goede toekomst ze wordt ontnomen. Maar wie moeten ze daarvoor verantwoordelijk houden? De een geeft Angela Merkel de schuld, de ander wil zijn volk bekeren tot deugdzaamheid. Een reportage uit Athene, waar uit pure wanhoop wordt gelachen.

Gepubliceerd op 27 september 2011 om 15:15
"Wij gaan naar het café. Dat is het laatste dat we hebben", aldus een Atheense lerares.

Ze lacht. Ze zijn er nog, de mensen die in cafés zitten en lachen. Veel cafés zijn zelfs vol. Het cafébezoek is een daad van verzet - tegen deze dagen, waar je gek van wordt. Van die ochtenden waarop je, zodra je je ogen opendoet, al weet dat je nog een stukje verder in de donkere tunnel zit en de paniek voelt opwellen. Ze zitten daar met hun espresso en een glas water, terwijl ze dikwijls urenlang naar de stad staren, een stad die ze steeds vreemder voorkomt, en naar het land, waar ze geen grip meer op hebben. “Jullie Duitsers gaan naar het bos en verzamelen paddenstoelen”, zegt Ersi Georgiadou. "Wij gaan naar het café. Dat is het laatste dat we hebben.”

Ersi Georgiadou kent de Duitsers, want ze is lerares Duits. Dat is wel eens makkelijker geweest. Dit jaar waren er aan het begin van het schooljaar geen boeken. De scholieren kregen een cd, en moesten het eerste hoofdstuk zelf printen of kopiëren. Ersi Georgiadou neemt haar hoofd in haar handen en lacht – ook een daad van vertwijfeling.

Ze moet met het idee leren leven dat de Grieken in de ogen van de wereld – lees: in de ogen van de Duitsers – opeens allemaal gemene dieven zijn. En dat het deel van het Griekse volk, dat werkelijk diefstal heeft gepleegd, het land ook zijn toekomst heeft ontnomen. “Wij weten niet hoe de komende weken er uit zullen zien”, zegt ze. ”Wij leven van dag tot dag. We praten alleen nog maar over overleven.” Woensdag is betaaldag. De lerares weet nog niet hoeveel van haar salaris ze ook echt zal krijgen.

Een medisch wonder op Zakynthos

Aan de ene kant heeft het land een incompetente regering, die in paniek is en alleen maar loze leuzen roept, zoals de meeste Grieken denken; en aan de andere kant dieven en bedriegers, die tot op de dag van vandaag niet ter verantwoording zijn geroepen. Dan lacht Ersi Georgiadou weer, en vertelt over het eiland Zakynthos, waar iedere vijfde bewoner zogenaamd blind is. Vanuit medisch oogpunt zou dit verbazingwekkend zijn, maar het valt te verklaren door het feit dat er een aantrekkelijke blindenuitkering bestaat. De regering heeft nu oogartsen naar het eiland gestuurd om dit te controleren. Ersi Georgiadou zegt dat ze begonnen is levensmiddelen te hamsteren. Olie, rijst, honing. “Maar ik probeer door een roze bril te kijken.” Ooit zal dit alles hier tenslotte eens voorbij zijn. “Over tien, vijftien jaar, misschien? Of niet dan?”

Nieuwsbrief in het Nederlands

Er moet iets gebeuren. De één emigreert, de ander brult zich de woede uit het lijf, de derde brengt zichzelf om het leven. Zelfmoord was altijd een taboe in deze samenleving, die zo in de greep is van de orthodoxe kerk. De officiële zelfmoordcijfers zijn nooit juist geweest: de families schaamden zich toe te geven dat een familielid zichzelf van het leven had beroofd. “Wij Grieken zijn eigenlijk geen depressieve mensen. Wij zijn luidruchtig en extravert. Wij hadden nooit veel zelfmoorden”, zegt psycholoog Aris Violatzis. “Vandaag de dag hebben wij de grootste toename van zelfmoorden ter wereld.”

Vaak zijn uiteindelijk de sociaaleconomische omstandigheden de oorzaak, aldus de psycholoog. Daarom zou de regering iets moeten doen. “De mensen willen niet sterven. Ze willen hun verdriet doden. Hier begint onze verantwoordelijkheid.” Hij heeft een boodschap voor de Europeanen: “De demonisering van Griekenland is waanzinnig. De Europeanen zijn in paniek en zeggen: we moeten een heks verbranden, zodat de rest van ons niet wordt besmet. Maar is het werkelijk het kleine Griekenland, met zijn tien miljoen inwoners, dat deze hele financiële chaos veroorzaakt? Het is een heksenjacht.”

Anderen wijzen liever naar zichzelf, zoals Costas Bakouris van Transparency International, die vroeger een succesvol ondernemer was. “Als individuen zijn wij grote talenten, maar collectief is het een complete ramp”, zegt hij over de Grieken. “Onze waarden moeten veranderen.” Maar er zijn ook goede berichten. Het toerisme bloeit, de export is gegroeid, met meer dan tien procent. En in 2010 zou voor het eerst minder smeergeld zijn betaald in Griekenland. “Het is een begin.”

"Duitsers zijn zo mooi streng"

Weer anderen willen deze lichtpuntjes niet onder ogen zien. “Het is een kwestie van eergevoel”, zegt Thanos Tzimeros. Hij heeft gedaan wat hij moest doen. Hij heeft een brief geschreven, uitgerekend aan Angela Merkel, de in veel Griekse media gedemoniseerde Duitse bondskanselier. Deze brief is een filippica – en een roep om hulp. Er wordt in gesproken over 'obscene transacties' en over een 'orgie der illegaliteit', en uiteraard is de Griekse staat zelf de 'grootste wetsovertreder'. Tzimeros wil dat de Europeanen zijn geboorteland geen cent meer geven, zolang Europese accountants niet hebben vastgesteld dat alle hervormingsafspraken ook op de langere termijn worden nagekomen. Ook daarom moeten de Duitsers zich bekommeren. Hij wil nu een nieuwe partij oprichten.

Hoe zit het eigenlijk met de humor in de hel? Daar, waar de zondaar aan handen en voeten gebonden op de pijnbank ligt, terwijl de touwtjes steeds strakker worden aangetrokken, en men eigenlijk alleen maar op de grote knal wacht, waarmee ze uiteindelijk uit elkaar klappen? “Juist daar!” zegt regisseur en auteur Michalis Repas. O ja? Leent deze tijd zich voor komedies? Het antwoord is zo klaar als een klontje: “Zeker weten!”

"Zeker weten!" beaamt ook co-auteur Thanasis Papathanasiou. Beiden zijn bekende theater- en filmmakers. Ze hebben een stuk geschreven met de Duitse titel ‘Raus’. Het gaat over een bordeeleigenaar die zijn etablissement bij de EU als cultuurinstituut aanmeldt, en over een Duitse inspecteur, die naar Athene wordt gestuurd om te achterhalen waar het geld is gebleven.

Waarom een Duitser? “Die zijn zo mooi streng”, zegt de een. “En schrikaanjagend”, zegt de ander. ‘Raus’ is al met zijn tweede seizoen bezig.

Beiden willen méér bewerkstelligen bij het publiek dan slechts een glimlach; het zijn twee politiek bewogen toneelschrijvers, die in hun komedies proberen een nieuw soort mens onder de loep te nemen die overal voeten aan de grond krijgt: 'de gierige mens' noemen ze hem. Die uit gierigheid uiteindelijk zichzelf opeet. Repas en Papathanasiou zijn overtuigde Europeanen en vinden het geen probleem om het momenteel in hun land zo gehate onderwerp 'Duitsers' ten tonele te voeren. Hun nieuwe stuk is een bewerking van Ernst Lubitschs anti-nazistuk ‘To be or not to be’.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp