Verenigd Koninkrijk

Het gezicht van de conservatieve revolutie

Bewierookt door sommigen die van haar compromisloze stijl en politiek hielden, gehaat door anderen die haar een gebrek aan empathie en ultraliberalisme verweten. Margaret Thatcher liet niemand in Europa onberoerd. De dag na haar overlijden op 87-jarige leeftijd, komen al deze uiteenlopende gevoelens in de Europese pers aan bod.

Gepubliceerd op 9 april 2013 om 14:57

Voor Die Welt is de invloed die “Maggie” op haar opvolgers had nog steeds voelbaar: “De relatie van Thatcher met het Europese continent definieert tegenwoordig nog steeds het Britse Europabeleid”, constateert het Duitse conservatieve dagblad.

Cover

De “Iron Lady” liet een erfenis achter die tegenwoordig ook tot ver buiten de Britse landsgrenzen nog wordt gevoeld: haar in eerste instantie open houding ten opzichte van de EU, waarmee de relatie steeds moeizamer werd en die uiteindelijk zelfs vijandig eindigde. Ook nu nog woedt er binnen de Tories een strijd over de vraag [of het Verenigd Koninkrijk bij de EU, red.] moet horen, en die de conservatieve partij zou kunnen laten ontploffen.

De centrumrechtse Italiaanse klant Libero zegt vaarwel tegen “de IJzeren Dame die Italië nodig zou hebben”. “Thatcher laat ons achter met de Merkel-euro-nachtmerrie”, kopt de krant, die zich afvraagt “wat voor een Europa we nu zouden hebben als Thatcher in 1990 niet was afgetreden”:

Nieuwsbrief in het Nederlands

Cover

Zou het hetzelfde zijn geweest, vertrapt door de hak van Merkels Duitsland, met de gemeenschappelijke munt, het fiscale verbond en alles waar we in stikken? Waarschijnlijk niet. […] Die dame die zo op een ouderwetse tante leek, zou een Europa als het Europa waarin we nu leven, nooit hebben laten gebeuren. Zij beschouwde het federalisme van [het Verdrag van, red.] Maastricht als een nakomeling van het socialisme dat ze haar leven lang bestreed. […] Ze zag de euro als een verlies van soevereiniteit. Ze hield niet van de fideïstische overtuiging van sommige federalisten. Ze wilde een verenigd Europa, geen dode of zielloze unie. […] Wat veel anderen zich pas twintig jaar na dato realiseerden, had de Iron Lady allang bedacht en, helaas tevergeefs, bestreden.

Voor Libération is het “de vrouw die overal korte metten mee maakte” die is vertrokken. De linkse krant verbergt zijn aversie niet voor de vrouw die “een ideologie uitvond: het Thatcherisme dat blijft bloeien ondanks de bekende mislukkingen”. “De crisis van de jaren nul is ook de crisis van het Thatcherisme dat door zijn aanhangers tot in lengte der dagen gesteund zal worden”, voegt de krant daaraan toe.

Cover

Zij belichaamde elf jaar lang het triomfantelijke liberalisme van de jaren tachtig. Een paar eenvoudige ideeën die zij als een nieuw evangelie wist te verkopen: hulde aan de privatiseringen, aan de deregulering van met name de financiële sector, aan flexibele arbeid en geregelde aanvallen op de vakbonden. Ideeën die ze met de overtuiging van een prediker zou toepassen, om uit te leggen dat er geen andere keuze was, en die als de beroemde afkorting TINA: “There is no alternative”, de geschiedenis inging. Mijnwerkers, Argentijnen en Ierse hongerstakers werden het slachtoffer van haar onwankelbare overtuigingen. […] Ze legde haar maatschappelijke visie op aan haar partij en aan haar land voordat ze de rest van de wereld ermee besmette, vooral het Amerika van Reagan, maar ook Europees links.

In Praag, herinnert Hospodářské noviny eraan dat Margaret Thatcher samen met Ronald Reagan en Johannes Paulus II heeft bijgedragen aan de ontmanteling van het Sovjetblok en aan het einde van de Koude Oorlog. Dit onaantastbare “icoon van de economische transformatie in Tsjechoslowakije”

Cover

toonde de weg naar de omslag van een beschimmelde maatschappij naar een dynamische marktpartij met individuele vrijheid, zei men. Ter herinnering aan die revolutionaire jaren negentig domineert een zeer geïdealiseerde visie de publieke opinie bij de Tsjechen, die niet praten over de gevolgen van haar conservatieve hervormingen: de verstikkende sfeer en de maatschappelijke crisis in het Verenigd Koninkrijk.

In de voormalige Sovjetrepubliek Estland wordt ook de rol van Margaret Thatcher bij het uiteenvallen van het communistische blok benadrukt. Zo kwalificeert Postimees haar als “icoon van het anticommunisme” waarvan de regeerstijl model stond voor het beleid van heel wat postcommunistische leiders:

Cover

Haar sleutelwoorden zoals “minimum state”, “markt” en “privatiseringen” gingen erin als zoete koek in het postcommunistische Oost-Europa. […] Thatcher was op haar manier een euroscepticus, zonder echter naar populisme door te slaan. Zij voorspelde dat een verder geïntegreerde Europese Unie problemen zou krijgen en een utopisch [project] zou zijn, aangezien zij de Unie eerder zag als een uitgestrekte vrijhandelszone. Wij zullen haar ons vooral herinneren als de “Iron Lady”, die met [Ronald, red.] Reagan de Koude Oorlog won, het Sovjetrijk afschafte en die ons ook na al deze gebeurtenissen bleef steunen.

In Boekarest ontkracht Adevărul een aantal mythes die over de persoon van Margaret Thatcher en “haar keiharde hand van regeren” de ronde deden:

Cover

Ze was een formele en moralistische persoon – Integendeel, ze had een uitstekend gevoel voor humor, en het gedrag van haar mannelijke collega’s die vaak betrokken waren bij seksschandalen liet haar koud. Ze verzette zich tegen de Europese eenwording – Helemaal onjuist: Thatcher was daar een vurig voorstander van! In 1975 voerde ze zelfs campagne voor een “ja” [voor toetreding tot de Europese Gemeenschap, red.] waarvan de Conservatieve partij voorstander was. De Europese Akte van 1986 waarmee het Verdrag van Rome werd gemoderniseerd en de bevoegdheden van de EEG werden uitgebreid, was haar initiatief. Het Thatcherisme heeft de financiële crisis veroorzaakt – Volledig onjuist: de deregulering van de bancaire sector die Thatcher voorstond heeft niets te maken met het gebrek aan toezicht waarmee de crisis op Wall Street begon. Zij was juist voor strenge regels voor de banken.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp